VRNs (26.03.2014) – Paris, Pháp - 1. Trên Facebook có một người cho rằng Chúa đã nói câu này : «Ai không đi cùng ta thì chống lại ta». Tôi thì tôi không chắc điều đó vì tôi biết chính xác Chúa nói câu khác, ngược lại với câu trên : « Ai không chống lại chúng ta là ủng hộ chúng ta ». (Mc 9,40)

Hai câu này thoạt nghe tưởng là giống nhau nhưng thực ra khác nhau rất nhiều.

Câu thứ nhất, « Ai không đi cùng ta thì chống lại ta », loại trừ hết những người không đi cùng. Và đó là điều mà chúng ta thường thấy trong cách nghĩ cũ của nhiều người Công Giáo : hễ không Công Giáo thì có nghĩa là kẻ xấu, là ‘quỷ’ …. Từ đó, ta thấy trong nhiều xứ đạo, khi có người anh em không Công Giáo – họ thuộc những tôn giáo khác như Phật Giáo, Tin Lành, Hồi Giáo … – qua đời mà muốn được chôn cất trong đất thánh của giáo xứ thì thường bị đẩy ra rìa (theo đúng nghĩa đen và nghĩa bóng.

Câu thứ hai, và đó là câu Chúa nói: «Ai không chống lại chúng ta là ủng hộ chúng ta», chỉ ra rằng mọi người đều là anh em, là người ủng hộ ta nếu họ không chống lại ta một cách cụ thể rõ ràng. Đó cũng chính là cái nhìn của Giáo hội Công Giáo chúng ta, đặc biệt qua những gì mà các Đức Giáo Hoàng gần đây thể hiện – Gio-an Phao-lô đệ nhị, Bê-nê-đic-tô XVI, và Giáo Hoàng hiện nay Phan-xi-cô : tất cả mọi người đều là anh em của chúng ta, không trừ ai. Cách này hay cách khác, những anh em đó đang đồng hành và ủng hộ chúng ta trong việc sống tinh thần Tin Mừng của Chúa. Lời mời gọi dành cho chúng ta như thế rất quan trọng : chúng ta hãy cư xử với họ như người anh em của mình.

2. Sự khác biệt giữa hai câu này làm tôi nhớ lại những câu xem ra giống nhau, nhưng thực chất khác nhau hoàn toàn.

2.1. Người bạn của tôi bị oan ức mà phải vào tù. Ngày kia tôi vào thăm, người bạn ấy tâm sự : « Cậu biết không, mình vào đây rồi mới học hỏi được nhiều điều về cuộc đời. (…) Cậu có biết sự khác nhau giữa hai tội ‘giết người cướp của’ và ‘cướp của giết người’ không » ? Nghe thì giống nhau, nhưng bản chất của nó thì khác nhau hoàn toàn. Cái thứ nhất có thể bị kết án tử hình trong khi cái thứ hai thì có thể bị xử rất nhẹ.

Mình ngồi suy nghĩ thì thấy đúng. Mục đích ban đầu là cướp của, và trong hoàn cảnh bức bách của tình huống phải giết người. Tội giết người lúc đó không có chủ đích trước, thành ra nhẹ. Trong khi cố tình giết người để lấy của (hoặc giết xong thì nảy sinh ra ý định lấy của), tội rất nặng. Một chuyện rất dễ hiểu, nhưng chỉ khi nghe người bạn phân tích, tôi mới thấy sáng rõ lập luận của nó.
2.2. Hai nguyên tắc vàng của Cựu Ước và Tân Ước:

Cựu Ước : « Những gì ngươi không muốn người khác làm cho mình thì đừng làm cho người ta » (Tb 4,15a). Và Tân Ước : « Anh em muốn người ta làm gì cho mình, thì cũng hãy làm cho người ta như vậy ». (Mt 7,12 ; Lc 6,31)

Hai câu nói xem ra tương tự, nhưng có sự khác biệt rất lớn. Câu thứ nhất dừng lại ở chỗ xem việc chu toàn luật hệ tại ở « không làm điều xấu, điều ác ». Tuy nhiên, điều đó cũng mặc nhiên nhìn nhận sự dửng dưng trước nỗi đau của người khác và như thế nó cho phép người ta sống khép kín, « miễn đừng làm điều xấu là được ». Câu thứ hai là một lời mời gọi ra khỏi bản thân để đi đến với người khác, quan tâm đến người khác, giúp đỡ và yêu mến người khác. Có ai mà không muốn người khác yêu thương mình, an ủi khi mình gặp đau khổ, giúp đỡ khi mình bị túng quẫn, …. Đó chính là những điều Chúa Giê-su muốn chúng ta chia sẻ với những anh chị em của mình.

2.3. Có người chia sẻ với tôi : theo tinh thần của luật pháp việt nam, « tất cả những điều cho phép thì mới được làm, còn những điều không cho phép thì không được phép làm ». Trong khi tinh thần của luật Giáo Hội Công Giáo, và những luật văn minh khác thì « tất cả những điều gì cấm thì không được phép làm, còn những điều gì không cấm thì được phép làm ». Luật thứ nhất giới hạn sự tự do của người dân và nó dẫn đến cơ chế XIN – CHO rất độc địa. Những luật sau cho phép người ta sáng kiến và biểu lộ những năng lực của họ trong mọi địa hạt. Cái thứ nhất là cách lối khống chế và giới hạn sự tự do (tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do tôn giáo, …) trong khi cái thứ hai lại tạo cho người ta cái không gian rất lớn để hoạt động và sống đúng với phẩm giá « người ».

JB.LAM