Chuyên gia về động đất Lucile M. Jones trong một buổi thuyết trình. Chuyên viên địa chấn Lucile M. Jones và ông gác-dan Vito Teti trách cư dân California về thái độ dửng dưng của họ trước nhu cầu đối phó với đại họa động đất. Nhận xét về cuộc động đất hôm thứ Sáu 28 tháng Ba, bà Jones nói, "Cư dân California đã hưởng 17 năm vô cùng yên bình với nạn động đất; giờ này động đất có vẻ đang trở lại mức độ cũ." Bà có ý cảnh báo cư dân California là đừng coi thường nạn động đất.
Nhưng người Cali sẽ tiếp tục giữ thái độ bị gọi là "dửng dưng", bị giải thích là họ bất cần, vì họ đã làm những gì họ có thể làm: như bầu lên ông thị trưởng Eric M. Garcetti, và những nghị viên thành phố để ủy quyền cho những người này giải quyết mọi việc có liên quan đến họ - kể cả việc bắt chủ nhà tăng cường sức chịu đựng của kiến trúc để cao ốc không sập, không giết họ, khi bị địa chấn.
Nhưng ông Garcetti muốn họ tỏ thái độ mạnh hơn nữa để Hội Đồng Thành Phố đồng thanh bỏ phiếu ủng hộ những đạo luật tăng cường kiến trúc do ông đề xướng. Ông đề cử bà Jones làm cố vấn đặc biệt trong việc soạn thảo một kế hoạch sẵn sàng đối phó với nạn động đất.
L.A. cũng không sớm sủa gì trong thế chuẩn bị -họ chỉ làm theo hướng đang làm của San Francisco và nhiều thị trấn khác thuộc bang Cali -tiểu bang đã xẩy ra nhiều cuộc động đất lịch sử.
Nhưng thị trưởng Garcetti và bà Jones vẫn trình bầy trở ngại lớn trong việc đối phó với họa động đất là thái độ lơ là của quần chúng trước nhu cầu tăng cường sức chịu đựng của vài trăm kiến trúc cũ để tránh nạn sập nhà, chết người khi động đất xẩy ra.
Hôm Chúa Nhật 30 tháng 3, ông Garcetti nói trong một cuộc phỏng vấn, "Cuộc động đất 3/28 vừa đủ lớn để công chúng giật mình, nhận thức được nhu cầu đối phó với thiên tai; nhưng lại không đủ lớn để gây tổn thất quá đáng. Nhờ đó tôi cũng có thuận lợi để thúc đẩy những nỗ lực cần thiết hầu thị xã được trang bị đối đầu với động đất."
Garcetti hài lòng ra mặt vì ông có lý do đủ mạnh để thực hiện những biện pháp đề phòng cần thiết; ông chỉ chưa cảm ơn cuộc động đất 3/28.
Ông gác dan Vito Teti, 73 tuổi, cư dân Fullerton -thị trấn nằm về phía Bắc quận Cam- nói đi gác về ông gặp cảnh tàn phá như bãi chiến trường ngay trong nhà ông -bàn, ghế nghiêng ngả, bóng đèn vỡ tan, tranh treo tường nhẩy xuống nằm chơi trên sàn nhà.
Teti nói, "Dân Cali chúng tôi thường có thái độ dửng dưng khó hiểu -chúng tôi coi động đất như chuyện chỉ xẩy ra cho người nào khác, chỉ tìm đến địa phương nào khác, không phải chuyện chúng tôi cần bận tâm."
Ônt Teti tự trách, trách cả những người sống quanh ông, tuy nhiên thái độ dửng dưng của một số người Cali, có thể chỉ là thái độ bất cần của con người nhỏ bé trước thiên tai quá lớn, lớn hơn sức đề kháng của của họ. Như thể việc đối phó với nạn động đất không nằm trong tầm tay của cư dân Cali., mà là trách nhiệm của thị trưởng Garcetti và bà Jones người được dân California gọi đùa là Earthquake Lady -Công Nương Địa Chấn.
Không chỉ trích suông, Công Nương Địa Chấn thực tiễn bắt tay ngay vào việc -bà chỉ đích danh 3 kiến trúc thiếu tiêu chuẩn dự phòng đối phó với động đất. Bà Jones trình bầy ưu tiên một là sửa chữa ngay những kiến trúc này để tránh nguy cơ sụp đổ, gây tổn thất nhân mạng khi cao ốc rung chuyển vì động đất lớn. Cái khó của vấn đề sửa nhà là tốn kém, và ai trang trải những tốn kém đó.
Ưu tiên thứ nhì là kế hoạch tiếp tế nước cho cư dân vùng động đất, vì hệ thống ống nước bị cắt đứt; kế hoạch tái lập giao thông, nối đường, nối điện, nối giây Internet.
Thị trưởng Garcetti tuyển dụng bà Jones làm viên chức phục vụ tại tòa Đô Chính Los Angeles trong một năm, với trọng trách hàng tuần trình bầy với viên chức thị xã những nhược điểm cần bổ túc, sửa chữa. Bà Jones đề nghị ngưng một kế hoạch quy mô tái thiết Hollywood, được chuẩn thuận từ 3 tháng trước, khiến dự án xây dựng nhiều cao ốc phải tạm ngưng, vì chuyên viên địa chấn khám phá ra Hollywood nằm ngay trên một vết nứt của quả đất.
Bà Jones còn viện dẫn những vết nứt trong các cao ốc tại L.A. -dù cuộc động đất 3/28 chỉ đo được 5.1- để đòi hỏi một kỹ thuật kiến trúc kiên cố hơn.
Dĩ nhiên cư dân L.A. không dửng dưng với những quyết định tương tự, vì chúng chỉ mật thiết liên hệ đến họ; nhưng nhiều nhà đầu tư đang xót xa vì mất bạc triệu, bạc tỉ tiền lời do công tác kiến trúc bị tạm treo, chờ ngày ... hiểm họa động đất chấm dứt; ngày không bao giờ có trên những quyển lịch năm nay, năm tới, và nhiều năm nữa.
Mức báo động năm nay được tăng trưởng rất mạnh so với cuộc động đất 20 năm trước tại Northridge, do những mạng truyền thông xã hội. Đêm thứ Sáu 3/28, mạng Twitter nổ tung với hàng trăm người post tin động đất lên mạng.
Động đất khởi đầu từ Quận Cam -thủ đô của người Việt tị nạn- luồng địa chấn được toàn thể cư dân trong thung lũng L.A. ghi nhận.
Bà Jones nói bà nghĩ đây là một cơ hội giúp viên chức L.A. vận động sự hậu thuẫn của quần chúng đối với biện pháp bắt buộc chủ nhân những chung cư cải thiện kiến trúc, hầu tránh hay giảm nguy cơ xập nhà, chết người khi L.A. chịu đựng một cuộc động đất mạnh hơn.
Bà Jones nói, "nhờ những tàn phá của cuộc động đất tối thứ Sáu, thị xã L.A. có thể mạnh miệng đòi hỏi tăng cường sức chịu đựng của các kiến trúc trong thành phố; vì nhiều người có thể thiệt mạng nếu nhà họ ở bị xập đổ." Bà không tiết lộ thị xã cần "đòi hỏi" ai.
Ông Robert Silvey, thợ giặt thảm tại Fullerton, kể lại chuyện động đất, "Khiếp thật, không ai kịp có phản ứng gì cả khi địa chấn xẩy ra, nhưng mọi người đều kinh hoảng vì hàng trăm cuộc hậu chấn; thấy cửa sổ bắt đầu rung, tôi nắm giây dắt chó, kéo nó ra khỏi căn nhà đang rung."
Không khác gì ông Silvey, phản ứng của quần chúng chỉ giới hạn vào việc rời khỏi nhà khi căn nhà, hay khu chung cư, bị rung chuyển; dĩ nhiên họ còn có thể ủng hộ những đạo luật đòi hỏi chủ nhân các chung cư tăng cường những biện pháp ngăn ngừa xập nhà; nhưng chủ nhân những kiến trúc hiện hữu, và những kiến trúc còn nằm trên họa đồ, cũng có thể mướn lobbyists thuyết phục thị trưởng Garcetti, bà Jones, và các nghị viên đô thành L.A. là kiến trúc của họ rất vững chãi, không cần những biện pháp tăng cường tốn kém và chỉ hữu ích khi cuộc động đất lớn không ai mong muốn xẩy ra.
Sẽ có một số nghị viên đô thành L.A. nhận quà cáp lobby bênh vực họ, lên tiếng chỉ trích những đạo luật phòng chống động đất.
Tính chất bẩn thỉu đó của chính trường Hoa Kỳ không bí mật tí nào đối với quần chúng Mỹ; hiểu biết này giải thích sự thản nhiên của họ trước nguy cơ động đất: họ không xuống đường biểu tình đòi những ông bà nghị viên thân tiền thôi chống đối những đạo luật phục vụ quần chúng.
Nguyễn Đạt Thịnh
