Muốn tránh một cơn đau tim (heart attacks)
Một cơn đau tim cấp tính (acute heart attack) là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở Mỹ và các nước Tây Phương và gần đây tại cả những nước Á châu khi nếp sống và lối dinh dưỡng gần giống nhau do hiện tượng công nghiệp hóa xã hội trên khắp thế giới.
Riêng ở Mỹ mỗi năm có khoảng 1 triệu rưỡi cơn đau tim mà khoảng 1/3 sẽ chết lần đầu tiên và số còn lại sẽ bị những cơn đau tim khác trong tương lai hoặc nếu không thì cũng sẽ bị những tổn hại khác sau này dẫn đến suy tim như trường hợp của cựu Phó Tt Dick Cheney hiện nay đang sống ngắc ngoải chờ ngày được ghép tim (heart transplant).

Một cơn đau tim xảy ra khi động mạch vành (coronary artery) đã bị sơ cứng do hiện tượng thành mạch máu bị đóng bởi những tảng calcium, cholesterol rồi bị rách tạo nên một cục máu đông làm tắc nghẽn mạch máu rồi dẫn đến một cơn đau tim vì cơ tim bị thiếu máu (acute myocardial ischemia) bất ngờ trong khi đang hoạt động bình thường.
Những yếu tố dẫn đến một cơn đau tim (trigger events)

Những nguyên nhân của chứng bệnh sơ cứng động mạch vành đều đã được khảo cứu rất nhiều và chứng minh rõ ràng qua những khảo cứu lâu đời và chính xác của kế hoạch Framingham study của Đại Học Harvard từ hơn 50 năm qua. Đó là chứng cao huyết áp, hút thuốc lá, cholesterol lên cao, stress, bệnh tiểu đường, suy nhược thần kinh, di truyền, thiếu hoạt động thể dục, viêm thành động mạch..
Gần đây các BS Bỉ đã khảo cứu và đăng trên tờ báo Lancet những yếu tồ nào dẫn đến một cơn đau tim cấp tính ở những người có sẵn những chứng bệnh kể trên và trong trường hợp nào thì dễ xảy ra.

1/ Thứ nhất là lái xe hơi

Khoảng 8 % những trường hợp đau tim cấp tính xảy ra trong khi lái xe nhất là nếu bị kẹt xe, xa lộ đông đúc làm cho người lái xe và cả người bên cạnh bị stress, tinh thần căng thẳng và hít phải khói gây ô nhiễm. Đã có nhiều thống kê cho biết là tại những thành phố lớn như Los angeles, Houston, New York.. có nạn kẹt xe và không khí ô nhiễm thì tỷ lệ tử vong vì đau tim cao hơn. Nếu có thể thì nên lái xe vào những lúc ít kẹt hay dùng phương tiện chuyên chở công cộng hoặc gần đây có thể làm việc ở nhà, telecommuting thay vì phải lái xe đến sở làm. Những tật xấu của một số người lái xe hay nóng tính, vội vã, ưa chen lấn cũng đễ gây đau tim cho tất cả mọi người..

2/ Vận động quá sức (severe exertion)

7 % những cơn đau tim xảy ra khi một số người ít hoạt động bỗng nhiên phải làm một công việc nặng nhọc bất thường như xúc tuyết vào mùa Đông hay quét lá vào mùa Thu hay tập thế dục quá mức trong khi cơ thể chưa quen. Một số những người có sẵn bệnh tim mạch mãn tính như cao huyết áp, ít hoạt động thể dục (sedentary lifestyle) mà phải làm những công việc nặng nhọc bất thường thì rất dễ bị một cơn đau tim. Vì thế cần có một chương trình thể dục đều đặn như đi bộ mỗi ngày 30 phút hay càng nhiều càng tốt và nên nhờ BS gia đình kiểm điểm trước khi tập luyện thể chất.

Nên tránh làm việc nặng nhọc vào buổi sáng khi cơ thể chưa quen mà nên đợi khi có nắng ấm. Nếu cần phải xúc tuyết vào buổi sáng trước khi đi làm thì nên nhờ hay thuê người xúc tuyết hay hốt lá giùm nếu tình trạng sức khỏe không cho phép. Nên tránh những thay đổi thời tiết bất thường như trong nhà ấm ra đường vào mùa Đông hay có gió lạnh cũng dễ gây 1 cơn đau tim vì làm cho động mạch vàng bị co thắt bất thường. Trước đây ở Việt Nam thường gọi những trường hợp này là "bị trúng gió" nhưng thật ra là một cơn đau tim cấp tính hay tai biến mạch máu não do xơ cứng động mạch. Vào lúc đó Y học Việt Nam chưa có đủ phương tiện chẩn đoán chính xác nên thường đổ cho là bị.. trúng gió! Những người chỉ chơi thể thao cuối tuần và nhất là có tính chất tranh đua như chơi tennis, chạy đua dễ bị đau tim vì cơ thể chưa quen. Nên cần có một thời gian gọi là warm up trước khi có những hoạt động bất thường.

3/ Rượu

Chất alcohol trong rượu làm cho các động mạch bị viêm và sau một bữa tiệc rượu quá chén thì dễ gây ra một cơn đau tim. Khoảng 5 % những cơn đau tim thường xảy ra sau một bữa tiệc thịnh soạn, rượu thịt quá nhiều. Trước đây Y học Mỹ thường gọi một cơn đau tim là bị "trúng thực" (indigestion) thì thường xảy ra sau một bữa ăn uống có nhiều rượu.
Nhưng nếu rượu uống một ít khoảng ½ chén nhỏ thì tốt cho hệ thống tim mạch vì làm tăng chất HDL trong máu và chất polyphenols trong rượu có tác dụng bảo vệ cơ tim.

4/ Ô nhiễm không khí và môi sinh

Khoảng 4% những trường hợp đau tim cấp tính do ô nhiễm không khí như smog, ozone, khói xe hơi, khói công nghiệp hóa chất và ngay cả khói nấu bếp hay do các hóa chất tại nơi làm việc gây ra ví dụ như các hóa chất benzene, acetone tại những tiệm nails, sơn sửa móng tay. Những hóa chất làm cho thành động mạch bị viêm hoặc co thắt bất thường dẫn đến đau tim.
Dĩ nhiên khói thuốc lá là nguyên nhân nguy hiểm và thông thường nhất là hiện tượng hít phải khói thuốc gọi là second hand smoking gây ra khoảng 50000 trường hợp đau tim mỗi năm cho những người không hút thuốc.
Có thể dùng những máy lọc không khí hoặc trồng những loại cây có tác dụng lọc không khí tại nơi làm việc gọi là houseplants như loại pothos, ivy, philodendron, peace lily. Nếu có thể thì nên tránh những thành phố có nhiều ô nhiễm hay công nghiệp hóa chất như Houston, Los angeles, Dallas, Denver..

5/ Cảm xúc..

Tất cả những loại cảm xúc tốt cũng như xấu (positive and negative emotions) đều có hại cho cơ tim và các mạch máu cũng như làm cho tim đập không đều.

Những cảm xúc xấu như tức giận, phiền muộn rất dễ gây đau tim vì làm cho tim đập mau hơn, não bộ tiết ra nhiều chất adrenaline, cathecholamines dẫn đến một cơn đau tim. Ngoài ra còn làm cho động mạch vành bị co thắt và tắc nghẽn. Những cảm xúc do các trận đấu thể thao chuyên nghiệp (NBA, NFL, bóng đá..) dễ gây cảm xúc cho những người hâm mộ thể thao dự khán (spectator sport) và dẫn đến một cơn đau tim. Ngay cả những cảm xúc tốt như trúng số độc đắc hay bất cứ điều gì làm cho vui buồn quá mức đều dẫn đến một cơn đau tim. Cần tập những kỹ thuật tránh nóng giận (anger management) và những phương pháp tĩnh tâm, cầu nguyện của một số tín ngưỡng.

Cũng cần hiểu rằng những trận đấu bóng chuyên nghiệp ở Mỹ chỉ là một trò giải trí hay đúng hơn một thứ business và nhiều trận được sắp xếp từ trước nên không có gì đáng quan tâm hay lo lắng một cách không cần thiết..vì ở Mỹ business là business, ngoài ra không có gì đáng kể cả..

BS Vũ văn Dzi