Snowpiercer “Chuyến tàu băng giá” là phim chuyển thể từ cuốn tiểu thuyết truyện tranh Le Transperceneige của ba tác giả người Pháp: Jacques Lob, Benjamin Legrand và Jean-Marc Rochette, dựng cốt truyện khi trái đất bị đóng băng không còn sự sống ngoại trừ chỉ còn lại duy nhất trong một con tàu xe lửa chạy vòng quanh thế giới. Snowpiercer đã chiếu vào mùa Ðông 2013 nhưng đến nay vẫn chưa phát hành DVD. Là một phim hấp dẫn đáng thưởng thức, chúng tôi giới thiệu sơ lược về cuốn phim này để quý độc giả báo Người Việt tìm xem.

Giới thiệu:

Snowpiercer, phim điện ảnh về đề tài hậu thế, được vinh danh tại Liên Hoan Phim Châu Á-Thái Bình Dương với 7 đề cử, trong đó có: Ðạo diễn xuất sắc nhất: Bong Joon-ho, nam diễn viên phụ xuất sắc nhất:
Song Kang-ho, nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất: Tilda Swinton... Ngoài ra tại giải điện ảnh lớn nhất của Hàn Quốc, Blue Dragon lần thứ 34 năm 2013, phim đã đoạt 2 giải thưởng đạo diễn xuất sắc nhất cho Bong Joon Ho và giải mỹ thuật. Với đầu tư gần 40 triệu USD, Snowpiercer trở thành tác phẩm điện ảnh Hàn có kinh phí cao nhất mọi thời đại. Trong tuần đầu công chiếu ở Hàn, Snowpiercer ngay lập tức tạo nên cơn sốt phòng vé với doanh thu kỷ lục trên 56 triệu USD.

Snowpiercer được dàn dựng bởi đạo diễn nổi tiếng Bong Joon-ho, kịch bản do chính Bong và nhà biên kịch Kelly Masterson cùng chấp bút. Mặc dù là phim khoa học viễn tưởng nhưng không tập trung khai thác theo truyền thống dựa vào khoa học công nghệ và kỹ xảo điện ảnh, mà chính những cấp độ căng thẳng trong cuộc đấu tranh giai cấp trong một chuyến tàu dài vô tận do diễn xuất tài ba của dàn diễn viên gạo cội đa quốc gia, là nhân tố chính làm nên sức lôi cuốn của bộ phim này. Ðạo diễn Bong Joon Ho chia sẻ: “Bên trong một con tàu chật hẹp, không có đường vòng mà bạn phải đi về phía trước để có thể đến đích mình muốn. Họ chiến đấu rất dữ dội, máu hòa với nước mắt. Tôi muốn khắc họa sức sống mãnh liệt bên trong con tàu. Tôi không muốn đơn thuần gọi đó là những cảnh ‘hành động,’ bởi trong những trận chiến trong đó còn xen lẫn những cảm xúc khác nhau: vui, buồn, tình yêu, sự hài lòng mà bất cứ người nào cũng từng trải qua.”

Ðiểm qua diễn viên:

Phim có sự tham gia của các diễn viên tài năng như Chris Evans (Captain America: The First Avenger, The Avengers), Song Kang-ho (The Host, The Good The Bad and the Weird, Thirst) Go Ah-sung (The Host) diễn viên bốn lần được đề cử giải Oscar Ed Harris (Apollo 13, The Truman Show, The Hours, Pollock), và hai nữ diễn viên đoạt giải Oscar: Octavia Spencer (The Help) và Tilda Swinton (Michael Clayton).

Dàn diễn viên Âu-Á trong phim.

Chris Evans vào vai Curtis, một người đàn ông mạnh mẽ, dũng cảm, thông minh quyết đoán, có một quá khứ 17 năm đầu sống ở ngoài trời đất, và động lực tiến về phía đầu tàu là mối hận lòng 17 năm sống ở bộ phận đuôi tàu của anh. Ở anh ngoài sự gan dạ còn ẩn chứa một trái tim nhân hậu. Anh đã đi từ toa cuối lên toa đầu với những bí mật được khám phá. Anh vằn ánh mắt lên khi những đứa trẻ bị bắt đi; sự cương quyết dũng mãnh của anh khi chạm trán trước họng súng; nỗi kinh khiếp, tủi nhục và căm phẫn khi phát hiện những thanh protein bấy lâu dân cư ở Khu Ðuôi tàu vẫn ăn được làm từ côn trùng.

Song Kang Ho và Ko Ah Sung trong vai hai cha con nghiện “đá” Kronol. Cả hai bị nhốt nằm trong hộc tủ sắt như người chết, cô con tên Yona 17 tuổi, nghĩa là sinh ra trong tàu vào năm trái đất bị đóng băng, cô có năng lực cảm nhận được những gì đằng sau cánh cửa. Ba cô là nhân vật mấu chốt trong cuộc chiến tiến về đầu tàu vì ông là người mở được tất cả cửa trên con tàu, nhưng cánh cửa mà ông muốn mở nhất là cánh cửa bước ra bên ngoài con tàu.

Vai hai cha con nghiện “đá Kronol” của Song Kang Ho và Ko Ah Sung.



Nhân vật bà Tổng Trưởng Mason của Tilda Swinton là một vai diễn vô cùng ấn tượng. Swinton đã khắc họa ngoạn mục hình ảnh kì quặc, xấu xí, độc ác, thích trình bày và nhiều mưu mẹo của một kẻ thích thể hiện quyền lực.

Octavia Spencer vai bà mẹ da màu Tanya có đứa con trai tên Timmy bị bắt từ Khu Ðuôi lên Khu Ðầu phục vụ. Bà mẹ này gây ấn tượng ngay từ lúc giấu con mình trong chiếc váy rộng và sau đó chiến đấu như không còn gì để mất trong cuộc chiến tìm con. Gương mặt, dáng đi, giọng nói, ánh mắt, hành động của Tanya được Octavia Spencer diễn tả xuất sắc thân phận những người ở Khu Ðuôi đang hùng dũng tiến lên Khu Ðầu để đòi quyền lợi cho sự sống.

Ngoài ra còn những vai quan trọng: John Hurt trong vai Gilliam lãnh đạo già. Jamie Bell trong vai Edgar, cánh tay phải đắc lực của Curtis. Ewen Bremner vai Andrew, một người cha yếu ớt làm tất cả những gì có thể để bảo vệ con trai. Ed Harris trong vai Wilford - người lãnh đạo bí ẩn, uy nghiêm, đáng ghét nhưng cũng rất đáng thương vì quan niệm sai lầm về thế giới sinh sống của con người.

Tóm lược truyện phim:

Mở màn phim là bản tin loan trên toàn thế giới là nguyên nhân thành hình câu chuyện phim, như sau: “Ngày 1 tháng 7 năm 2014 vào lúc 6 giờ chiều, những máy bay siêu thanh sẽ bay lên thượng tầng khí quyển để phóng chất CW7 với hy vọng chất này sẽ làm trung hòa lại nhiệt độ của địa cầu đã nóng lên đến mức nguy hại toàn cầu. Ðây là kết quả của một công trình mang tính “cách mạng” liều lĩnh, gây tranh cãi suốt 7 năm qua và vẫn còn tiếp diễn những phản đối từ những nhà môi trường học và một số quốc gia đang phát triển. CW7 là giải pháp cho hiện tượng trái đất bị nóng dần lên. Hôm nay, chúng ta là những nhân chứng sống chứng kiến 79 quốc gia đang tiến hành phân tán chất CW7 lên thượng tầng khí quyển của trái đất với mục đích làm hạ nhiệt độ của địa cầu xuống mức lý tưởng. Vào ngày mai, nhiệt độ của tầng khí quyển sẽ chịu ảnh hưởng của CW7 để giảm xuống đến tầm có thể kiểm soát.”

Nhưng ngay sau khi sử dụng CW7, thế giới đã bị đóng băng, mức độ băng giá này khiến cho mọi sự sống trên địa cầu đều biến mất.

Sau thất bại về nỗ lực khắc phục sự trương nóng trên trái đất, toàn cầu trở về tình trạng thời kỷ nguyên Băng Hà vì đã hoàn toàn bị bao phủ bởi băng tuyết, thế giới loài người đứng trước nguy cơ bị xóa sổ. Tất cả những con người may mắn sống sót đều ở trên con tàu xe lửa mang tên Snowpiercer, là một khối thép di chuyển giống như một con trăn khổng lồ cuốn tròn trên một đường ray vòng quanh địa cầu để có thể phân hướng đi tới khắp nơi trên trái đất. Mỗi một vòng quay của nó kết thúc, những con người còn sống sót ấy lại trải qua thời gian một năm.

Chuyến xe lửa này nguyên là sản phẩm của một người tên Wilford, là chủ nhân một công ty tàu hỏa có đường ray kết nối lại thế giới chạy từ Ðông sang Tây, từ Bắc xuống Nam, xuyên suốt qua núi rừng, sa mạc. Ông Wilford vốn là một nhà khoa học đam mê chế tạo xe lửa từ khi còn bé, hiện tại ông là người lãnh đạo bí ẩn của con tàu, thuộc phe nhóm người giàu sang sống nơi những toa tàu ở phần đầu và họ giống như một chính quyền cai trị độc tài, còn những con người nghèo hèn bị dồn về phần đuôi tàu và bị họ kiểm soát cũng như đối xử tàn nhẫn.

Vào phim là bối cảnh 17 năm sau đó, năm 2031. Những con người cùng sinh thực vật hiện ở trong chuyến xe lửa là những loài sinh vật cuối cùng còn lại của địa cầu. Trong xã hội thu nhỏ của con người đang phải cùng đương đầu với cái chết, không có sự nương tựa để sống còn mà với bản chất của lý trí đã phân cấp rõ rệt thành hai giai tầng giàu sang và nghèo hèn, càng đi về toa đầu tiên điều khiển con tàu, sự khác biệt càng rõ rệt. Bối cảnh bên trong con tàu chủ yếu sử dụng gam màu tối, đối lập với nền tuyết trắng xóa bên ngoài; những người nghèo phía sau con tàu trong những bộ quần áo xám xịt bẩn thỉu và rách nát, thức ăn duy nhất cung cấp cho họ là những thỏi thạch su sa protein làm ra từ côn trùng như dán hay sâu bọ; nguồn nước là sản phẩm lọc lại từ tất cả nước phế thải; trong khi người giàu ở phía trước con tàu sống xa hoa trụy lạc, quần áo lông thú đắt tiền, những chai rượu đắt tiền, ma túy thoải mái.

Curtis và Nam Goung Misoo trong cuộc chiến tiến về đầu tàu.


Nhóm người nghèo đã thất bại nhiều lần những cuộc nổi dậy trước đó. Vị lãnh đạo Gilliam hiện nay đã già và tàn phế một chân một tay vì tham gia nổi loạn ở thập kỷ trước, nên ông yêu cầu Curtis đứng lên thay ông lãnh đạo cuộc nổi dậy “cướp chính quyền” khi nghe anh trình bày kế hoạch giải cứu một người đàn ông Hàn tên Nam Goung Minsoo đang bị giam trong hộc sắt như hộc chứa tử thi để giám sát. Anh này trước kia là chuyên viên về an ninh, anh mở được tất cả cánh cửa trong con tàu, nên kế hoạch của Curtis là sẽ tiến tới đầu tàu, chiếm cổ máy Engine và giết lãnh tụ Wilford, “giải phóng” cho người nghèo bị cô lập trong một cuộc sống tồi tệ. Quá mệt mỏi trước sự áp bức, bất công, dưới sự lãnh đạo của Curtis, những người nghèo sống ở những toa cuối con tàu sẽ cùng anh đứng lên tiến hành cuộc lật đổ tầng lớp thượng lưu sống ở những toa trước.

Trước tiên, họ sẽ dùng những thùng phuy, là những thùng sắt tròn dùng để giấu trẻ em mỗi khi chúa tể con tàu ra lịnh truy bắt trẻ em mang lên cho ông sử dụng; những thùng phuy sẽ được nối liền để đẩy tới chận cửa nối toa đóng lại, những cánh cửa chỉ có 4 giây mở và họ phải vượt qua 3 cửa để đến nơi giải thoát cho Nam Goung Minsoo. Anh này sau đó sẽ mở tiếp những cánh cửa cho phe nổi dậy tiến về đầu tàu.


Cảnh người nghèo hèn sống ở phần đuôi tàu trong giờ bị kiểm tra. Vị lãnh đạo Gilliam đứng sau đám người ngồi.


Vài ngày trước, bà Tổng Trưởng Mason mang lính xuống để tìm 2 đứa bé có tầm vóc đúng theo yêu cầu của chúa tàu Wilford, và họ đã mang đi 2 bé trai, một là tim con của bà Tanya và Andy con của ông Andrew. Ông này nổi điên vì con bị bắt, quăng chiếc giày vào bà tổng trưởng, thế là ông bị xử tội bằng bị đưa một cánh tay ra ngoài trời băng, chỉ cần 17 giây là cánh tay trở thành khối đá đông lạnh. Vụ bắt 2 trẻ em này đã làm nên quyết định hành động, nhất là Curtis khám phá ra súng của bọn lính không có đạn. Họ thành công trong việc mở hộc giam để lôi ra anh vua mở khóa Minsoo, nhưng anh còn có cô con gái Yona, vì thế mỗi cánh cửa mở phải trả cho anh 2 viên đá Kronol, là loại đá dẻo ngửi gây cảm giác như ma túy mà hai cha con này nghiện nó.

Thế rồi họ tiến lên dần, đến được toa sản xuất thực phẩm, bấy giờ Curstis mới phát giác thức ăn protein cung cấp cho người nghèo làm từ dế dán. Họ đến toa nhà máy nước lại biết thêm nước họ uống được tinh lọc lại từ nước phế thải của người giàu. Ðến kho vũ khí súng thì không còn đạn nên súng trở thành vô dụng. Cánh cửa kế đó theo năng lực cảm nhận của Yona, cô la lớn về phía cha cô “Ðừng mở cửa” nhưng đã muộn. Trước mắt họ đông nghẹt cả một toa toàn đàn ông to lớn mặc y phục đen, tất cả đều trùm kín mặt chừa miệng bằng nón trùm len đen, trên tay cầm dao to búa lớn. Trong trận đánh đẫm máu ghê gớm này, cậu Edgar đã hy sinh vì Curtis buộc phải tiến lên để bắt bà tổng trưởng chỉ huy. Khi bọn trùm nặt mang kính hồng ngoại vào, bà tổng trưởng cầm micro lên nói “chúc mừng đã đến cầu Yekaterina,” nghĩa là con tàu sắp chui qua một đường hầm dài không ánh sáng, Curtis hét lên “mọi người lùi lại” và sau đó trong bóng tối anh lại hét tiếp “cần lửa,” thế là những trẻ em phía sau đã đốt lên những mồi lửa và chạy hộc tốc mang đến để soi rọi cho cảnh chiến trường.

Cuối cùng Curtis bắt được bà Wason để uy hiếp đầu hàng. Họ mới đi được nửa đường thôi. Bà sẽ đưa Curtis cùng hai cha con Minsoo và hai người cha mẹ đi tìm con đến đầu tàu để gặp chúa tàu Wilford. Họ đã đi qua những toa tàu mà mỗi nơi là một thế giới hưởng thụ của giai cấp giàu sang. Vườn cây trái xanh tươi, kho đông lạnh thịt bò và gà, hồ cá biển bọc trên vòm toa nuôi những loại cá để làm sushi mà mỗi năm chỉ ăn được hai lần vào tháng 1 và tháng 6. Tất cả đều là số lượng, từ con người đến con vật, mọi thứ phải được tính toán để cân bằng cái thế giới đang hiện hữu trong con tàu vĩnh cửu này, đó gọi là một hệ sinh thái hoàn chỉnh. “Số lượng của từng cá thể phải được chú ý và quản lý chính xác để có thể bảo đảm được một sự cân bằng hoàn chỉnh,” là lời bà bộ trưởng giải thích cho nhóm người nghèo này nghe khi họ cùng ngồi tại quầy ăn sushi, nhưng riêng bà thì Curtis mời bà thưởng thức một thỏi protein dành cho người nghèo.

Họ đi qua lớp học của trẻ con, nơi chúng được cô giáo tuyên truyền về người lãnh đạo tài ba lỗi lạc, kèm theo phim tài liệu về cuộc đời của ngài lãnh tụ, cũng không thua cách truyền bá lãnh tụ của cộng sản và Ðức quốc xã! Trên màn truyền hình cho thấy một bản đồ Âu-Á có vẽ một đường ray xe lửa chạy bao bọc vòng quanh hai châu này kèm theo lời giảng giải: “Một vòng ray được nới rộng đến 438,000 km mà 12 trạm ghé lại đều đúng vào 12 ngày lễ lớn trong năm, và tàu hoàn thành một vòng đi mỗi năm. Nó nối liền từ vùng cực lạnh giá cho đến các sa mạc nóng bức của Phi Châu. Quy trình tuyệt vời và phức tạp này là kết quả của một tư duy cách tân và tiên tiến cùng với một trình độ công nghệ cao cấp.” Cô giáo bấm remote cho hình dừng lại, giảng tiếp cho học trò nhí: “Ngài Wilford đã bị những người trong thời đại ông lên án gay gắt, cho rằng ông đã làm quá mọi chuyện khi cho tiến hành xây dựng chiếc xe lửa tuyệt vời này.

Tilda Swinton trong vai nhân vật Tổng Trưởng Mason quá ngoạn mục.

Nhưng ngài Wilford biết một thứ mà họ không biết, ngài biết chất CW7 sẽ làm đóng băng cả thế giới. Vậy thì phát minh vĩ đại của thế kỷ của ngài đã thực hiện đã cứu lấy thế hệ của trái đất chính là cổ máy Engine!” sau đó là màn cô giáo cùng học trò tung hô vạn tuế lãnh tụ.

Trên đây là giải mã cho con tàu. Cổ máy của nó to lớn và tối tân đến độ gần như bất tử, tồn tại vĩnh viễn nhưng những bộ phận cấu thành nó thì không. Những mảnh bộ phận này sẽ bị hao mòn, đòi hỏi phải có những thân hình nhỏ nhắn của trẻ con dưới 15 tuổi chui vào nơi đó để lắp thay, đó là lý do con trẻ của người nghèo bị bắt đến để làm công việc này, là khi vào phòng cổ máy của Wilford chính mắt Curtis nhìn thấy và hiểu ra. Ngài Wilford muốn giao lại cho Curtis làm lãnh tụ và quản lý cổ máy của ông. Nhưng vấn đề là như bà bộ trưởng trình bày lúc ăn sushi, mọi “con số” phải “cân bằng” thật hoàn hảo, nghĩa là phải giữ đúng “số lượng” con người sống trong thế giới tàu hỏa này, dư ra thì phải giết đi số con người không cần thiết! Wilford sau khi nói ý nghĩa của con tàu này là một thế giới, bảo Curtis: “Và giờ thì cậu có nhiệm vụ thiêng liêng là dẫn dắt toàn bộ loài người. Cậu đã thấy con người làm gì khi không có người lãnh đạo chưa? Họ sẽ tiêu diệt lẫn nhau. Curtis, đây là định mệnh của cậu.”

Trở lại, họ còn đi qua trung tâm điều hành computer, vũ trường nhảy múa rậm rật nhậu và ma túy, phòng tắm hơi, viện thẩm mỹ tóc tay, nhà hàng sang trọng v.v... tất cả là những thứ trong suốt 17 năm sống trong con tàu chưa bao giờ họ biết tới. Trong khi đó, binh lính mang súng có đạn được phái đi về phần đuôi con tàu để tàn sát bọn người nghèo, ông Gilliam bị bắn vào đầu cho Curtis thấy trên màn truyền hình. Curtis liền đáp lễ vào đầu bà bộ trưởng một viên đạn.

Ông phó bộ trưởng dẫn một đám có súng liên thanh đuổi theo nhóm cầm đầu nổi loạn và họ đã bắn nhau dữ dội, hai người cha mẹ đi tìm con hy sinh để bảo vệ Curtis. Cuối cùng còn lại anh và hai cha con Minsoo đứng trước cánh cửa phòng cổ máy Engine của Wilford. Minsoo bấy giờ mới cho biết là loại đá dẻo kronol nhồi lại sẽ biến thành liều thuốc nổ TNT để ông phá cánh cửa bước ra ngoài bầu trời, mà theo ông đã quan sát hơn 10 năm nay, nhiệt độ bên ngoài đã trở về mức có thể tạo cho sinh vật có khả năng sinh tồn trở lại. Cánh cửa mang huy hiệu chữ W chợt mở ra, một nữ cận vệ cầm súng ra mời Curtis vào gặp ngài Wilford.

Ngoài cửa, Minsoo đang chiến đấu với tay phó bộ trưởng, ông hét lên bảo con gái ông phải dùng thỏi Kronol để làm nổ cánh cửa cho hai cha con thoát ra bên ngoài. Bên trong Curtis muốn cứu bé Tim ra khỏi cổ máy, đã thò cánh tay xuống để lôi em ra thì bị kẹt và bị nghiến gãy bàn tay, rồi sinh ra cuộc xô sát với Wilford. Sức nổ phá cửa làm cháy nổ tung toa tàu và làm chấn động khiến cho tuyết núi lở. Trong nhiều toa tàu của người giàu, kể cả bọn vừa giết người xong ở toa đuôi, họ dán mắt nhìn ra ngoài trước một âm thanh rung chuyển kỳ lạ. Từ trên núi cao, tuyết đổ tràn xuống như những ngọn sóng thần, đánh vào con tàu nhìn nhỏ bé như một sợi dây đang trên đường ray chạy ngang qua và sắp chui vào một đường hầm, thế là tàu bị đẩy rơi nhào xuống triền núi và từng khoanh tàu tung bay tơi tả, tan tành, chỉ còn lại khoảng mươi toa sau đầu máy nhờ chui kịp vào đường hầm nên phóng xuống một trũng tuyết giữa hai sườn núi rồi nằm im vùi trong tuyết phủ lấp.

Màn ảnh tối đen vài giây rồi chuyển vào trong toa tàu đầy lửa cháy, Yona nằm cạnh bé Tim, cả hai mở mắt nhìn ngơ ngác. Yona gọi “Ba ơi” rồi “Curtis” nhưng không có đáp lời, cô bảo Tim “đừng di chuyển” rồi cô bé đi về nơi khung cửa có ánh sáng hắt vào. Yona bước ra cửa rồi đứng im. Cho thấy bàn chân cô e dè đặt xuống mặt tuyết giống như bàn chân đầu tiên đặt lên mặt trăng của phi hành gia Apollo 11. Bé Tim cũng từ sau lưng Yona bước ra thế giới bên ngoài. Cả hai trong chiếc áo da thú trùm đầu loại mặc ở Bắc cực, nắm tay nhau bước đi. Cô bé thở hào hển, nhìn chung quanh, đưa tay quẹt nước mắt. Gương mặt cô bỗng ngây ra, mắt mở to, mồm há hốc. Cậu bé Tim cũng thế. Trên sườn núi xa trước mặt, một chú gấu trắng đang thong thả dạo bước rồi dừng lại quay đầu nhìn về hai sinh vật lạ lùng xuất hiện theo chiếc mũi thính hơi của nó vừa bắt mùi phát hiện. Tuyết đang rơi lả tả. Phim đóng lại bằng một tấu khúc vỹ cầm khắc khoải.

Hành trình đi từ toa cuối đến toa đầu của Curtis là hành trình đi tìm lại tự do của con người. Trong cuộc tranh đấu đòi bình đẳng của họ, nước mắt và máu đã đổ, biết bao sinh mạng phải lìa đời. Thế nhưng đó không chỉ là một hành trình đấu tranh chém giết hủy diệt tàn bạo, mà chính yếu để đi tới đích cho sự sống, cho tự do, cho nhân phẩm và nhân quyền. Mỗi người cần giữ cho mình ngọn lửa ấm áp trong trái tim, đó là tình thương, tình cảm, tình đồng loại, đồng đội, tình cảm cha con, mẹ con, là tính chất đặc thù nhân bản của con người. Ðấy chính là thông điệp và ý nghĩa mà bộ phim muốn chuyển tải đến chúng ta.

Bài và hình: Trần Lãm Vi