Gần đây, nhiều ca sốt xuất huyết chết người do virus Ebola đã thấy xảy ra tại Phi châu… Đây là những vùng bất an triền miên từ xưa nay và đồng thời cũng là khu vực có sự hiện diện của virus Ebola trong thiên nhiên… Trong quá khứ bệnh Ebola thỉnh thoảng thấy xuất hiện tại những làng mạc nằm sâu trong rừng rậm của vùng Trung Phi và Tây Phi châu.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, những tháng đầu năm 2014, bệnh Ebola xuất hiện tại Guinea, Liberia, Mali, Sierra Leone, tất cả đều thuộc Phi châu.
* * *
Sốt xuất huyết Ebola là bệnh gì?
Tên mới của Bệnh Ebola là EVD (Ebola virus disease) hay tên cũ là Bệnh Sốt Xuất Huyết Ebola là EHF (Ebola haemorrhagic fever). Đây là một bệnh cảm nhiễm rất hiếm, xảy ra ở người và các loài khỉ vùng Phi châu.
Các chủng virus Ebola dữ thường xuất hiện tại Phi châu, trong khi chủng hiền đã được thấy báo cáo nhiễm cho loài heo tại Philippines (2008).
Ebola là bệnh chết người. Mức tử vong rất cao, có thể lên tới 90%. Không có vaccin, không có liệu pháp chữa trị hữu hiệu. Chỉ có thể làm trị liệu trợ giúp (supportive treatment) mà thôi.
Người ta rất lo sợ virus Ebola có thể trở thành một vũ khí khủng bố sinh học.
(Video-VOA-West Africa’s Deadly Ebola Outbreak (Voa, April 4-2014)
(http://www.voanews.com/media/video/1885594.html)
Ebola virus và Marburg virus
Ebola và Marburg là hai virus anh em họ với nhau.
Theo WHO, Ebolavirus thuộc họ Filoviridae (Filovirus). Tên của virus xuất phát từ tên của con sông chảy ngang qua thành phố Yambuku thuộc Congo. Chính tại nơi đây virus Ebola được định danh đầu tiên vào năm 1976.
Chi Ebolavirus là một trong ba chi của họ Filoviridae, cùng với chi (genus) Marburg virus và genus Cuevavirus.
Ebola virus có 5 loài (species):
- Bundibugyo ebolavirus (BDBV)
- Zaire ebolavirus (EBOV)
- Reston ebolavirus (RESTV)
- Sudan ebolavirus (SUDV)
- Taï Forest ebolavirus (TAFV)
BDBV, EBOV và SUDV gây dịch bệnh quan trọng và chết người tại Phi châu.
RESTV và TAFV không quan trọng. RESTV được thấy xuất hiện tại Philippines và Trung Quốc nhưng không có báo cáo tử vong.
Bệnh Ebola có thể được truyền lây từ khỉ và loài dơi ăn trái (fruit bats) thuộc họ Ptéropodidaetại Châu phi. Bệnh thường xảy ra lác đác (sporadic) tại vùng Phi châu, nơi mà người dân thường có thói quen ăn thịt rừng (viande de brousse).
Virus Ebola có thể truyền lây từ người nầy sang người khác. Triệu chứng bao gồm sốt, nhức đầu, bần thần, kiệt sức, xuất huyết trầm trọng ở mũi, miệng, ruột, lỗ tai, mắt, ói mửa, suy nội tạng và chết.
Nhiễm từ thú qua người
- Người có thể bị nhiễm virus Ebola qua tiếp xúc với thú bệnh. Máu, tiết vật, phân, nước tiểu của thú bệnh rất nguy hiểm.
Nhiễm từ người sang người
- Qua việc săn sóc bệnh nhân, chôn cất…
Không thấy có báo cáo virus Ebola lây truyền qua vết chích của côn trùng.
Kết luận
“…Không có biện pháp điều trị tiêu chuẩn cho bệnh sốt xuất huyết do siêu vi Ebola. Hiện tại, các bệnh nhân được điều trị theo phương pháp trị liệu trợ giúp, bao gồm cân bằng chất lỏng và chất điện phân trong cơ thể bệnh nhân, duy trì tình trạng oxy và huyết áp, và chữa các chứng nhiễm trùng do biến chứng.
Việc lây lan trong các cơ sở y tế thường xuyên được liên quan tới các đợt dịch sốt xuất huyết do
siêu vi Ebola ở châu Phi. Trong các trường hợp bệnh xuất hiện, phải chú ý để tránh lây lan bệnh trong phạm vi các cơ sở y tế. Các bệnh nhân phải được cách ly để tránh tiếp xúc với những người không được bảo vệ và các nhân viên bệnh viện phải mang trang phục bảo vệ, thí dụ như khẩu trang, bao tay, áo choàng, và kính bảo hộ. Các biện pháp này được áp dụng để giúp mọi người tránh tiếp xúc với máu hoặc chất dịch tiết ra của bệnh nhân. Nếu có bệnh nhân tử vong do mắc bệnh sốt xuất huyết do siêu vi Ebola, điều quan trọng không kém là phải tránh tiếp xúc trực tiếp với xác bệnh nhân…” (trích ‘Bệnh sốt xuất huyết do siêu vi Ebola’, North Dakota Department of Health)
Montreal, tháng Tư 2014
Nguyễn Thượng Chánh, DVM
—————-
Tham khảo
- Société de Pathologie Infectieuse de Langue Française. Bioterrorisme: virus des fièvres hémorragiques.
http://www.infectiologie...documents/editos/fhv.PDF- Amanda M. Teckman – The Bioterrorist Threat of Ebola in East Africa and Implications for Global Health and Security
http://www.globalpolicyj...20of%20Ebola%2005.13.pdf- Public Health of Canada: Ebola outbreal in West Africa (April 5, 2014)
http://www.phac-aspc.gc....ices-avis-eng.php?id=125- Wikipedia – Bioterrorisme
http://fr.wikipedia.org/wiki/Bioterrorisme- Ebola virus
http://www.medecine-vete...kibis.com/ebolavirus.php- WHO – Ebola virus disease
http://www.who.int/media...tre/factsheets/fs103/en/- Mayo Clinic – Ebola and Marburg
http://www.mayoclinic.or...sics/causes/con-20031241- Polesky A, Bhatia G – Ebola hemorrhagic fever in the era of bioterrorism
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14505282- Salvaggio MR1, Baddley JW.Other viral bioweapons: Ebola and Marburg hemorrhagic fever
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15207310
