Kịch bản là một sáng tác phẩm -thường được gọi là “soạn phẩm”- chuyên chở quan điểm của soạn giả. Đối tượng của kịch bản là khán giả, và mục đích của soạn giả là -qua soạn phẩm- tạo cho khán giả những xúc động theo ý mình.
Soạn giả trong trường hợp được trình bày trong bài báo này là anh Oscar Pistorius, 28 tuổi, mang hỗn danh là “người không chân, chạy nhanh nhất thế giới”; anh đoạt huy chương vàng Thế Vận Hội 2005, và được coi như một người hùng, khắc phục tật nguyền thể xác để đem vinh quang thể thao về cho đất nước anh – nước Nam Phi (South Africa).
Khán giả mà Pistorius cần thuyết phục là hai người – biện lý Gerrie Nel và chánh án Thokozile Masipa; người thứ nhất nổi tiếng là viên biện lý “hắc ám” nhất South Africa; nhưng người thứ nhì, chánh án Masipa, lại có vẻ quan tâm đến kịch bản của Pistorius, khi anh ngồi ghế nhân chứng trình bày việc anh bắn chết người yêu của anh- cô Reeva Steenkamp.
Phiên tòa diễn ra hôm thứ Ba mùng 8 tháng Tư, tại Pretoria, South Africa; nạn nhân bị giết, cô Steenkamp, lớn hơn Pistorius 1 tuổi, và hơn anh một bằng cấp đại học; cả hai cùng theo đuổi đại học, nhưng Pistorius bỏ ngang, trong lúc Steenkamp tốt nghiệp luật khoa. Tốt nghiệp trường luật, nhưng cô không hành nghề luật sư mà tiếp tục nghiệp người mẫu cô đã theo đuổi từ ngày còn là một nữ sinh trung học.
Có cặp chân rất đẹp, Steenkamp được nhiều người hâm mộ; đầu năm 2013 cô gặp Pistorius và yêu anh.
Pistorius sinh ra với khuyết tật không có xương ống chân; do đó mới 11 tháng tuổi anh đã bị cưa cả hai chân, từ khoảng dưới đầu gối trở xuống.
Thế giới ca tụng ý chí phấn đấu của anh, vì tàn tật mà anh vẫn học đến đại học (dù không tốt nghiệp), và tạo được thành tích thể thao có một không hai trên thế giới. Tuy nhiên, 4 viên đạn anh bắn ra trong nửa phút ngắn ngủi -hành động mà chính anh xác nhận là anh không kịp suy nghĩ- có thể tiêu hủy mọi thành quả mà anh nỗ lực gây dựng trong suốt cuộc đời 28 năm của anh.
Ngồi trước tòa, anh nghẹn ngào xác nhận anh bắn chết cô Steenkamp, vì tưởng cô là gian nhân đột nhập vào căn nhà sang trọng mà anh với cô đang chung sống.
Đêm kinh hoàng 14 tháng Hai năm ngoái; theo kịch bản của anh, thì khoảng 7 giờ chiều hôm đó anh và Steenkamp ăn bữa tối trong phòng ăn ở tầng dưới căn nhà; ăn xong hai người lên lầu, mỗi người chúi mũi vào cái computer của mình, lui cui làm việc.
Khoảng nửa đêm họ lên giường, như thường lệ; nhưng chỉ nửa giờ sau, vì khí hậu nóng bức của Phi Châu, và máy lạnh lại trục trặc Pistorius ngồi dậy, bước xuống giường đi tìm cái quạt máy anh bỏ trong một góc phòng khác.
Đang quờ quạng tìm kiếm, anh nghe có tiếng động; diễn biến này làm anh hoảng hốt. Anh khai trước tòa, “Tôi khiếp đảm, tôi thét lớn lên bảo tên trộm ‘cút ngay đi, cút ngay ra khỏi nhà tao’; tôi lớn tiếng bảo Steenkamp nằm xuống đất để tránh nguy hiểm, tôi còn bảo nàng điện thoại gọi cảnh sát”.
Anh gỡ cặp chân giả, rồi đứng trên hai đầu gối, anh nói với chánh án Masipa, “Trên thao trường tôi là một lực sĩ, nhưng ngoài cuộc đời, tôi yếu ớt, không có sức tự vệ”. Anh sụt sùi khóc, nhiều người trong cử tọa khóc theo anh.
Vụ xử Pistorius gây chấn động dư luận Nam Mỹ, với nhiều yếu tố thuận lợi cho anh, như cảm tình của quần chúng đối với anh, và cuộc sống hằng ngày nhiều bạo động. Quần chúng dễ dàng chấp nhận kịch bản anh bắn tên trộm, mà Steenkamp là nạn nhân; phiên tòa dự trù sẽ kéo dài đến tháng 5/2014, với chế độ chánh án tự quyền quyết định, chứ không giống chế độ bồi thẩm đoàn nhân dân định án như tại Hoa Kỳ.
Pistorius chỉ cần thuyết phục chánh án Masipa là anh không dụng ý giết Steenkamp, mà 4 viên đạn bắn vỡ toang đầu người đẹp chỉ là ngộ sát. Anh có trên một năm trời -tính từ ngày án mạng xảy ra cho đến ngày anh ra tòa- để cùng những luật sư biện hộ anh, gọt giũa mọi chi tiết để trình bày cảnh một đôi uyên ương đang trong thời điểm đằm thắm nhất của một cuộc tình; và như vậy, anh không có động lực để giết Steenkamp.
Kịch bản của Pistorius tối thiểu cũng đã thuyết phục được một nhân vật vô cùng quan trọng trong vụ án: bà June Steenkamp, mẹ của nạn nhân; bà June nói bà không đòi hỏi Pistorius phải ngồi tù, vì dù anh có lãnh bản án tối thiểu 28 năm tù giam cho tội cố sát, con gái bà cũng không vì thế mà sống lại.
Nhưng bà trách Pistorius là gặp bà ngoài tòa, anh làm mặt lạ, không chào hỏi bà. Trả lời câu hỏi của phóng viên truyền thông là nếu Pistorius chào bà thì phản ứng của bà ra sao; bà hơi ngần ngừ rồi trả lời, “Có lẽ tôi cũng chỉ gật đầu”.
Không chào bà hôm đầu tiên gặp bà tại tòa án, nhưng trong ngày thứ nhì của phiên tòa, Pistorius đã chính thức xin gia đình nạn nhân tha thứ cho anh. Biện lý Nel bảo bị can Pistorius đừng đóng kịch, vì “trong cuộc đời anh, ngoài anh ra, mọi người đều không đáng kể”.
Ông nói với tòa là bị can trình diễn tình yêu thương, lòng kính trọng của anh ta đối với người đàn bà mà anh giết chết trong những điều kiện tàn bạo nhất.
Sau phần trình bày của Pistorius, là phần chất vấn của biện lý Gel; qua những câu hỏi gay gắt, ông cố phá vỡ bức chân dung bị can tự vẽ cho mình như một người tật nguyền, khiếp sợ bạo lực, và một người yêu đang say đắm hưởng hạnh phúc bên người tình tuyệt sắc.
Đối với ông, Pistorius là một người “thờ súng”, rất “nhạy cò” và đầy mặc cảm trước những thành công dễ dàng của cô tình nhân Steenkamp.
Tuy nhiên cho đến ngày mùng 10 tháng Tư 2014 -ngày thứ ba của cuộc thẩm vấn- Gel vẫn chưa đưa ra được một chứng cứ nào về động lực ghen tuông, hoặc bất hòa, khiến Pistorius bắn chết người tình.
Ông yêu cầu Pistorius giải thích câu Steenkamp viết trong một lá điện thư trao đổi giữa hai người, “Đôi khi anh làm em sợ, nhất là những lúc anh nạt ngang em”; Pistorius nói, “Sợ là cảm giác của Steenkamp, mỗi khi tôi gạt ngang những điều cổ nói. Nhưng cổ vẫn biết là tôi hết lòng thương yêu cổ”. Lợi thế của Pistorius là việc anh bắn Steenkamp xảy ra trong một đêm tại nhà anh, chỉ có anh và nàng; giờ này nàng không còn nữa, Gel không có người để gọi ra đối chứng.
Nếu phần chất vấn chỉ quanh quẩn như vậy, và nếu Gel không có một lá thư tình, hay một cuộc hò hẹn của Steenkamp với một người đàn ông khác, có thể kịch bản của Pistorius thành công, anh tự vẽ mình như một người tình đang đắm đuối yêu thương Steenkamp, và như vậy anh không có một lý do nào để giết cô.
Không chỉ Pistorius và những bị cáo khác mới có nhu cầu viết kịch bản; các chính khách cũng cần chứng minh việc mình bênh vực người nghèo, hay việc mình bảo vệ từng đồng bạc cho nhà giàu, là hành động yêu nước. Các thương gia cũng cần chứng minh với khách hàng là mình nỗ lực bảo vệ túi tiền của họ -trong lúc mình đang móc túi họ. Ngay đến cả quý đức ông chồng cũng cần viết kịch bản đi họp, làm overtime, để giải thích việc mình bỏ vợ ăn cơm tối cu ki.
Giá trị quan trọng nhất của kịch bản là sự thật, hoặc làm cho mọi người tin đó là sự thật; do đó Pistorius ngồi tù 28 năm vì tội cố sát, hay chỉ lãnh án treo tượng trưng vì tội ngộ sát là việc còn tùy vào khả năng của Gel, có chứng minh được kịch bản bị can đang trình diễn là fiction (giả tưởng) hay không.
Chỉ riêng nhóm lãnh đạo Việt Cộng là không có nhu cầu viết kịch bản, họ không cần đính chánh việc họ đang ngồi xổm trên quyền làm người của gần 100 triệu đồng bào quốc nội, họ bất chấp những lời tố cáo họ dâng biển, dâng đất cho Tàu. Họ giải thích việc làm của họ bằng công an và trại giam.
Nguyễn đạt Thịnh
