Theo giới nuôi trồng không dùng hóa chất, thực phẩm ‘sạch’ không những giúp chúng ta tránh được các ‘bệnh thời đại’ như dị ứng và yếu miễn nhiễm, mà còn có nhiều giá trị dinh dưỡng hơn. Điều đó có đúng về mặt khoa học hay không?

Trong ít nhất hai thập niên qua, như một phản ứng đối với mô hình canh tác công nghiệp quy mô sử dụng nhiều hóa chất, phong trào nuôi trồng thân môi trường đã trổi lên mà phương Tây gọi là ‘organic’ để sản xuất thực phẩm ‘sạch’.

Theo báo cáo phân tích tổng hợp nhiều nghiên cứu về thực phẩm ‘sạch’ vừa được công bố trên tạp chí ‘Annals of Internal Medicine’ số ra đầu tháng 9/2012, “chưa có bằng chứng mạnh mẽ chứng tỏ thực phẩm sạch chứa nhiều chất dinh dưỡng hơn thực phẩm công nghiệp,” tiến sĩ Dena Bravata và đồng nghiệp từ Trung tâm Chính sách Sức khỏe thuộc Đại học Standford, nhận định.

Các nhà nghiên cứu phân tích ngẫu nhiên 17 cuộc thử nghiệm lâm sàng ở người và 223 nghiên cứu về mức dinh dưỡng cũng như tỉ lệ nhiễm vi khuẩn, nấm và thuốc sâu trong thực phẩm.

Thời gian thực hiện của các nghiên cứu về con người trong khoảng từ 2 ngày tới 2 năm. Các nhà nghiên cứu không tìm thấy các nghiên cứu dài hạn về tác động từ việc tiêu thụ thực phẩm sạch so với thực phẩm công nghiệp.

Tiến sĩ Bravata và đồng nghiệp chỉ tìm thấy một loại chất dinh dưỡng (phốt pho) có hàm lượng cao hơn đáng kể trong loại thực phẩm mới. Họ cho rằng tỉ lệ này không mấy tác dụng cho sức khỏe vì rất ít người bị thiếu chất phốt pho.

Các nhà nghiên cứu cho biết chỉ một số ít nghiên cứu cho rằng sữa sạch chứa mức a-xít omega-3 cao hơn đáng kể so với sữa thường. Tuy nhiên, hàm lượng chất đạm và chất béo giống nhau.

“Một số người tin rằng thực phẩm sạch có lợi cho sức khỏe và giàu chất dinh dưỡng hơn. Chúng tôi hơi ngạc nhiên khi không tìm ra bằng chứng cho điều này,” tiến sĩ Crystal Smith-Spangler, đồng tác giả nghiên cứu cũng làm việc tại Trung tâm Chính sách Sức khỏe thuộc Đại học Stanford, nói.

Các nhà nghiên cứu cho biết nghiên cứu bị hạn chế do các nghiên cứu được thẩm định khác nhau về phương pháp thử nghiệm, các yếu tố vật lý ảnh hưởng đến thành phần thực phẩm (như thời tiết và loại đất) và phương pháp trồng thực phẩm sạch.

“Tôi nhận thấy có nhiều phương pháp trồng trọt khác nhau,” tiến sĩ Smith-Spangler nói. “Có lẽ khá nhiều yếu tố khác nhau đóng vai trò quan trọng trong việc dự đoán chất lượng dinh dưỡng và tác hại từ thực phẩm.”

Kết luận chưa thuyết phục
Tuy nhiên, một chuyên gia dinh dưỡng người Anh cho rằng kết luận tiến sĩ Bravata và đồng nghiệp đưa ra về thành phần dinh dưỡng trong thực phẩm hữu cơ vẫn còn nhiều lỗ hổng do nhóm nghiên cứu đã kết hợp kết quả nhiều nghiên cứu đa dạng.

Tiến sĩ Kirsten Brandt từ Trung tâm Nghiên cứu Dinh dưỡng Con người thuộc Đại học Newcastle, nhận xét phương pháp nhóm nghiên cứu áp dụng đã ‘phóng đại sự khác biệt giữa các nghiên cứu’ và ‘không đề cập đến sự khác biệt thực sự giữa thực phẩm sạch và thực phẩm thường’.

Báo cáo phân tích của tiến sĩ Brandt đăng trên tạp chí ‘Critical Reviews in Plant Sciences’ năm 2011 phát hiện thấy rau quả sạch chứa lượng vitamin và các hóa chất thực vật khác cao hơn 12%, trong đó có nhiều chất, như các chất chống ô-xi hóa, có lợi cho sức khỏe con người.

“Chúng tôi phân tích các nghiên cứu hầu như giống với những nghiên cứu vừa được tổng hợp,” tiến sĩ Brandt cho biết. “Theo quan điểm của tôi, với dữ liệu dinh dưỡng thực vật, tiến sĩ Bravata và đồng nghiệp đã áp dụng phương pháp tổng hợp dữ liệu từ các nghiên cứu chưa hợp lý. Nếu áp dụng phương pháp phù hợp, họ đã phát hiện thấy sự khác biệt đáng kể về tỉ lệ hầu hết các chất dinh dưỡng.”

Theo tiến sĩ Brandt, một nghiên cứu khác của Đan Mạch thực hiện năm 2010 phát hiện thấy rau hữu cơ không chứa nhiều chất dinh dưỡng hơn rau trồng theo phương pháp thường. Tuy nhiên, quy mô nghiên cứu quá nhỏ để có thể rút ra những kết luận thuyết phục.

Mức độ nhiễm khuẩn và thuốc trừ sâu
Tiến sĩ Bravata và đồng nghiệp phát hiện thấy một số rau quả sạch có nguy cơ nhiễm thuốc trừ sâu thấp hơn 30% so với loại được trồng theo phương pháp công nghiệp. Loại thực phẩm trồng theo phương pháp sạch không hoàn toàn thoát khỏi tác động của thuốc trừ sâu.
http://www.radioaustrali.../2012/09/5/organics.jpeg
Nghiên cứu mới nhất cho thấy thực phẩm hữu cơ không chứa nhiều chất dinh dưỡng hơn. (Credit: ABC Licensed) .
Các nhà nghiên cứu cũng nhận thấy trẻ em ăn các thực phẩm sạch có dư lượng thuốc trừ sâu trong nước tiểu thấp hơn so với những trẻ ăn thực phẩm sản xuất theo phương pháp thường. Nhóm nghiên cứu nhấn mạnh dư lượng thuốc trừ sâu ở cả hai nhóm đều dưới ngưỡng cho phép.

Tiến sĩ Bravata không phát hiện thấy sự khác biệt về nguy cơ dị ứng cũng như nhiễm vi khuẩn Campylobacter hay Escherichia coli giữa hai nhóm tiêu thụ hai loại thực phẩm.

Tuy nhiên, lượng vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh trong thịt gà và thịt lợn nuôi theo phương pháp mới thấp hơn.

Tiến sĩ Liza Oates thuộc Đại học RMIT nhận xét “Từ quan điểm của người tiêu dùng, phát hiện về mức độ nhiễm khuẩn và dư lượng thuốc trừ sâu rất quan trọng. Nghiên cứu cho thấy khách hàng sử dụng thực phẩm hữu cơ quan tâm tới những thành phần không có trong thực phẩm như dư lượng thuốc trừ sâu và chất kháng sinh chứ không để tâm tới những thành phần trong thực phẩm. Nhiều người cho rằng lợi ích môi trường và xã hội từ thực phẩm hữu cơ đóng vai trò quan trọng trong quyết định lựa chọn loại thực phẩm này”.
Source: ABC Australia