Nhận xét về dĩa video quân Islamic State (IS) mới phổ biến, ông William McCants, một thành viên của tổ chức Brookings Institution, nói, “Diabolical is the word, just evil genius," (Phải dùng chữ quỷ quyệt, đúng là độc ác đến mức tài tình.)
Video quay ông John Cantlie -một ký giả người Anh, bị quân IS giam giữ từ 2 năm nay- nói với quần chúng Tây Phương, đặc biệt nhắm vào quần chúng Hoa Kỳ, cảnh cáo mọi người là việc người Mỹ đang vận động nhiều quốc gia khác cùng đồng minh với Mỹ để tấn công IS, rồi cũng sẽ thất bại, như Mỹ đã một lần thất bại khi chen vào việc của Trung Đông.
Cantlie cũng mặc đồng phục tù nhân mầu cam, nhưng quân IS không bắt ông quỳ gối nữa, và cũng không có tên đao phủ cầm dao, chờ cắt cổ ông nữa; thay đổi này không nhỏ, vì nó cho thấy IS đã hiểu rõ thái độ của Hoa Kỳ và đồng minh không nhượng bộ trước việc chúng hành quyết con tin.
Dĩ nhiên Cantlie chỉ đọc những gì quân IS bắt ông đọc; chúng bắt ông nói là ông sẽ dẫn giải cho khán giả hiểu IS là những ai, theo đuổi mục đích gì.
Chuyên viên phân tách chính trị nhận xét là IS đổi giọng, đổi thái độ rõ rệt. Dĩa video dài 3 phút 21 giây, được mệnh danh là dĩa "XIN NGHE TÔI NÓI", bắt đầu bằng những lời tự giới thiệu của ông Cantlie, rồi ông xin khán giả đừng nghĩ là ông bị bắt phải nói những điều ông trình bầy với họ.
Cantlie nói, "Tôi hiểu quý vị đang nghĩ 'tôi là kẻ đang bị sinh cầm, nên phải nói những điều này vì một họng súng đang kê vào màn tang của tôi'," vừa nói ông vừa đưa ngón tay, giả làm súng, kê vào màn tang.
Cantlie nói ông thấy bản thân ông chẳng còn gì nữa để mà phải sợ mất mát, vì chính phủ Anh đã "bỏ rơi" ông, do đó ông sẽ trung thực trình bầy với khán giả về tổ chức IS, về động cơ thúc đẩy việc hình thành của lực lượng này, và phương thức lực lượng được điều động.
Cantlie còn cảnh báo khán giả là họ đang bị truyền thông Tây Âu bịp bợm, bóp méo sự thật, và hứa hẹn sẽ tái ngộ với họ qua những video khác.
Ông nói tiếp, "Câu chuyện nào cũng có 2 mặt; những điều quý vị biết chỉ là một nửa sự thật." Các chuyên viên phân tách cho là mục đích dĩa video là ngăn chặn hành động quân sự đang được chuẩn bị để tấn công IS; khác biệt giữa video này và những video IS đã phổ biến trước chỉ là cách thuyết phục.
Trước kia, họ thuyết phục bằng cách hăm dọa giết con tin nếu lực lượng Dân Chủ tấn công họ, giờ này họ cảnh cáo Hoa Kỳ và đồng minh đừng sa lầy trong một cuộc chiến tranh mới.
Cantlie nói, "Sau hai cuộc chiến tranh tai hại và bị chống đối kịch liệt tại A Phú Hãn và Iraq, động cơ nào khiến các chính phủ Tây Phương lại hăng hái lăn vào một cuộc chiến khác, cũng không thể nào thắng được như hai cuộc chiến vừa chấm dứt?"
Dư luận nêu lên 2 lời giải thích việc IS thay đổi giọng điệu, và ngưng phổ biến những video cắt cổ; một là số khán giả quan tâm đến lập luận của chúng đông hơn số những người thích coi cảnh chúng giết những con tin vô tội; và hai là khán giả muốn nghe giọng nói của một con tin -ông Cantlie.
Laith Alkhouri, nhà phân tách lão luyện của Flashpoint Global Partners -một cơ quan tư vấn tại Nữu Ước- nói, "IS sử dụng ông Cantlie để tự đánh bóng; tuy nhiên Cantlie vẫn chỉ phát ngôn trong thế bị ép buộc, mặc dù không ai nhìn thấy súng lục hay dao găm trên màn hình."
Ông Alkhouri còn nêu lên một lý do khác khiến IS không cắt cổ ông Cantlie: vì chúng cũng không còn nhiều con tin, nếu giết hết, chúng sẽ mất một phương cách xách động dư luận Tây Phương.
Lý do này có thể không chính xác, vì IS còn giam giữ nhiều con tin -một điển hình là ông tài xế tắc xi Alan Henning, 47 tuổi, công dân Anh, gốc Ả Rập. Vợ ông Henning kêu gọi quân IS, "Hãy nhìn vào lương tâm của họ, nhìn vào nguyên nhân chồng bà tình nguyện lái xe vào Syria, mà trả tự do cho ông."
Henning lái xe cứu thương chuyên chở thực phẩm, nước uống, và y dược vào vùng lửa đạn Syria, với hy vọng giúp đỡ nạn nhân dân sự
Bà Barbara Henning -vợ ông tài xế anh hùng- nói bà và hai đứa con trong tuổi teenage, ngày đêm khóc lóc lo sợ cho số phận của ông Henning, nhất là sau khi xem những cảnh hành quyết con tin. Bà tâm sự, "Chồng tôi khiếp sợ chiến tranh, lại rộng lòng thương người; nhìn cảnh khốn khổ, thiếu thốn, thương tích của thường dân Syria, ảnh tình nguyện tạm bỏ chiếc tắc xi đang lái tại Anh quốc, để nhận lái một chiếc xe cứu thương trong đoàn xe nhân đạo vào vùng lửa đạn hầu cứu giúp, tiếp tế cho nạn nhân."
Lời kêu gọi của bà Barbara Henning có nhiều hy vọng được quân IS nhanh chóng đáp ứng, vì có vẻ chúng đã hiểu thái độ hiếu sát, cắt cổ con tin, rồi quay video phổ biến chỉ làm dư luận công phẫn chứ không khiếp sợ chúng.
Điển hình là chúng vừa trả tự do cho 49 con tin người Turkish hôm thứ Bảy 9/20; những người này là nhân viên ngoại giao và gia đình họ phục vụ tại toà lãnh sự Turk tại Mosul, bị bắt ngày 11 tháng Sáu 2014 trong cuộc tấn công của IS.
Thủ Tướng Ahmet Davutoglu chỉ tuyên bố việc phóng thích con tin là kết quả vận động của sở tình báo Turk. Ông nói, "Chúng tôi nỗ lực tối đa trong suốt nhiều tuần lễ để những công dân của chúng tôi được an toàn trở về."
Ông Davutoglu không tiết lộ thêm gì nữa, và quân IS cũng không muốn gì hơn là thái độ đồng lõa trong im lặng của chính phủ Turk, nhưng chắc chắn chúng không tìm được thái độ đó của những chính phủ Âu, Mỹ đang liên kết trong mục đích tiêu diệt chúng.
Cuộc chuyển hướng từ video cắt cổ qua video hòa hoãn có thể quỷ quyệt, nhưng không lừa gạt được dư luận nữa -quân IS đang vĩnh viễn mất tín nhiệm của quần chúng, nhất là quần chúng Hồi Giáo.
Hôm thứ Bảy 20 tháng Chín, tin BBC loan báo, chỉ trong vòng 24 tiếng đồng hồ 66,000 người Syrians gốc Kurd, bỏ đất Syria tìm đường qua Turkey.

Phó Thủ Tướng Turkey, ông Numan Kurtulmus đã đến tỉnh Sanliurfa chờ đón đoàn người tị nạn; ông cho phóng viên truyền thông biết là từ 3 năm nay -từ cuộc nổi dậy chống tổng thống Syria Bashar al-Assad- Turkey đã đón nhận 847,000 người tị nạn.
Cũng như 2 triệu người Việt Nam 39 năm trước, người Syria đang bỏ tài sản, chạy thoát thân trước nạn độc tài và nạn hiếu sát, bất chấp những trò quỷ quyệt, những lời đường mật dụ dỗ của Việt Cộng và của IS.

Nguyễn đạt Thịnh