Tóm lược: Một số thành ngữ có nguồn gốc từ lịch sử và xã hội dưới chế độ cộng sản Việt Nam giúp cho kho tàng

thành ngữ tiếng Việt thêm phần phong phú. Trong bài này, 40 thành ngữ mới được trình bày có định nghĩa, nguồn

gốc, ghi chú cách dùng, và thí dụ trong câu văn. Độc giả nên truyền bá danh sách này để giúp dân dùng ngôn ngữ

hữu hiệu và hiểu rõ lịch sử chính đáng và xã hội Việt Nam hiện nay.


Người dân Việt Nam thích chơi chữ như là một hình thức giải trí. Dưới ách cộng sản, chuyện đó lại còn trở nên

thông dụng hơn. Nỗi nghèo khổ, niềm cay đắng, sự bất bình, lòng oán giận, hay cơn giận dữ thúc đẩy người dân

sáng tạo trong việc chơi chữ để chế giễu chính phủ. Các hình thức chơi chữ gồm có "nói lái" (phát âm đảo ngược),

viết ra chữ viết tắt, và tô điểm thêm với thành ngữ và tục ngữ. Thành ngữ, tục ngữ, và ca dao có thể được dùng để

chỉ trích hoặc nhạo báng chính phủ. Đặc biệt, thành ngữ được thịnh hành vì sự phong phú trong việc mô tả hành

động hoặc hành vi. Nhiều thành ngữ Việt Nam có nguồn gốc từ câu chuyện dân gian, những giai thoại lịch sử.


Hồ Chí Minh và Đảng cộng sản Việt Nam (ĐCSVN) thực ra cũng có đóng góp gián tiếp vào nền văn chương Việt

Nam qua những thành ngữ mô tả sự gian ác, tàn bạo, nham hiểm, ngu dốt, và ngây ngô của chúng.


Bốn Mươi Thành Ngữ Mới


Sau đây là danh sách 40 thành ngữ mới sắp xếp theo thứ tự ABC, đa số ở dạng bốn hoặc năm chữ dựa vào các

câu chuyện hoặc sự kiện lịch sử có thật về Hồ Chí Minh và ĐCSVN, và các sự kiện xảy ra trong xã hội dưới chế độ

cộng sản hiện nay. Mỗi thành ngữ có 4 phần: (1) định nghĩa, thường là nghĩa bóng; (2) nguồn gốc: câu chuyện hoặc

sự kiện lịch sử đưa đến thành ngữ; (3) ghi chú cách dùng; và (4) thí dụ qua hai câu văn.


Tôi đề nghị các thành ngữ này nên được dùng rộng rãi trong bài viết hoặc thi ca dưới bất cứ thể loại nào, không

nhất thiết phải liên quan đến chính trị xã hội. Các thí dụ qua các câu văn trình bày dưới đây cho thấy các cách dùng

đó. Cách dùng có thể thay đổi, nới rộng cho thích hợp, nhưng không nên đi quá xa với gốc gác thành ngữ đó. Ngoài

ra, vì các thành ngữ này sẽ trở nên thông dụng, tôi đề nghị là viết các thành ngữ bình thường như các chữ khác

trong câu văn, và không nên dùng nhấn mạnh như ngoặc kép bao quanh thành ngữ. Dùng ngoặc kép khiến người

đọc có cảm tưởng thành ngữ có ý nghĩa chưa được chấp nhận, hoặc cố tạo ra tính chất hài hước châm biếm.


Một số thành ngữ là nhóm chữ đã được dùng thường xuyên nhưng bây giờ có ý nghĩa mới (thí dụ "kháng chiến

chống Mỹ"). Ý nghĩa các thành ngữ này sẽ được hiểu rõ qua nội dung của câu văn. Nhiều thành ngữ có cùng ý

tưởng với các thành ngữ đã có sẵn từ trước, nhưng có sự khác biệt tinh tế. Trong phần ghi chú cách dùng, tôi vạch

ra các chi tiết tinh tế này.


Tiếng Việt thường mơ hồ trong việc dùng danh từ, động từ, tính từ, hoặc trạng từ. Một chữ/ từ hoặc nhóm chữ có

thể được dùng như danh từ, động từ, tính từ, hoặc trạng từ tùy vào câu văn. Thí dụ một danh từ có thể dùng như

tính từ như trong danh từ kép. Do đó, các thành ngữ cũng có cách dùng như vậy trừ những thành ngữ có dạng rõ

rệt. Ngoài ra, dạng một thành ngữ có thể thay đổi qua các chữ/từ biến hóa. Thí dụ động từ có thể biến sang danh từ

khi thêm chữ "sự," "việc," hoặc "chuyện."


Trong các thí dụ sau đây, cách chấm câu và lối viết đối thoại dựa theo các quy tắc của Mỹ (Cao-Đắc 2014a,

496-501).


1. Ánh sáng triển lãm: nguyên nhân bịa đặt để chấm dứt một hành động toan tính bao che cho một chuyện ác độc

hoặc nham hiểm khác. Nguồn gốc: Ngày 8 tháng 9 năm 2014, Viện Bảo tàng Lịch sử quốc gia mở cuộc triển lãm

Cải Cách Ruộng Đất 1946 - 1957. Cuộc triển lãm dự trù mở cửa cho công chúng cho tới cuối năm 2014 nhưng chỉ

sau bốn ngày, cuộc triển lãm đóng cửa với lý do kỳ lạ là "sự cố điện" khiến cho thiếu ánh sáng (Xem, thí dụ như,

Cao-Đắc 2014d). Ghi chú cách dùng: Hành động bao che đó đang xảy ra và bị chấm dứt vì âm mưu bị bại lộ.


- Luật sư hắn nêu lý do sức khoẻ của nhân chứng để xin đình hoãn cuộc hạch hỏi từ phe khởi tố, nhưng ai cũng biết

cái lý do sức khoẻ đó chỉ là ánh sáng triển lãm.


- "Mày tưởng tao khờ hả?" Vũ gằn giọng. "Tao thừa biết chuyện mày không gặp vợ tao nữa vì mày sợ bị tao khám

phá, chứ mày có lo gì đế́n hạnh phúc gia đình tao. Tao ghê tởm cái ánh sáng triển lãm của mày."


2. Bia bắn Gạc Ma: người bị lợi dụng hoặc bị ra lệnh làm nạn nhân không chống đỡ cuộc tấn công hoặc cướp bóc

của kẻ khác. Nguồn gốc: Ngày 14 tháng 6 năm 2014, Thiếu tướng Lê Mã Lương tiết lộ là trước khi xảy ra trận hải

chiến Trường Sa năm 1988, quân đội Việt Nam đã phải phải nhận lệnh ‘không được nổ súng’ trong trường hợp Tàu

cộng đánh chiếm Gạc Ma hay bất kỳ một đảo nào ở Trường Sa. Ngày 14 tháng 3 năm 1988, hải quân Tàu cộng dễ

dàng đánh chiếm đảo Gạc Ma và ra tay thảm sát 64 người lính hải quân Việt Nam khi những người lính này chỉ đứng

như bia tập bắn cho quân Tàu cộng (CTV 2014a). Ghi chú cách dùng: Nạn nhân thường có liên hệ đến kẻ ra lệnh

không phản kháng và thường là người dưới quyền hoặc kém thứ bậc.


- Vân bật khóc khi nghĩ đến đêm kinh hoàng đó. Tên quản lý cấu kết với lũ cướp vào cướp tiệm lại còn đẩy nàng làm

bia bắn Gạc Ma cho lũ cướp hãm hiếp nàng cả đêm.


- "Anh là hạng người hèn hạ." Loan chỉ tay vào mặt chồng, mặt nàng đỏ bừng bừng. "Anh quá sợ nó nên để mặc bé

Hồng làm bia bắn Gạc Ma cho lũ con mất dạy của nó hà hiếp bắt nạt ở trường."


3. Bịt râu đeo kính: hóa trang để không bị nhận diện trong lúc đi xem xét tình hình về một tội ác hoặc một âm mưu

đen tối do chính mình giựt dây hoặc chủ trương. Nguồn gốc: Hồ Chí Minh bịt râu và Trường Chinh đeo kính râm đi

dự buổi đấu tố/ hành quyết bà Nguyễn Thị Năm trong cuộc Cải Cách Ruộng Đất năm 1953 (Trần 2014, 84). Ghi chú

cách dùng: Không phải chỉ hóa trang mà còn hóa trang để quan sát tình hình hoạt động hoặc âm mưu gian ác của

mình.


- Nàng cười khinh khỉnh. "Anh đừng tưởng tôi không biết anh bịt râu đeo kính theo dõi tôi trong suốt mấy ngày qua

để xem tôi có đi hỏi giá đất bên cạnh miếng đất của anh."


- Hắn biết hắn không cần phải bịt râu đeo kính ngồi chung với họ, nhưng hắn thích nghe những lời ca tụng hắn về các

câu chuyện như huyền thoại về hắn mà mẹ hắn đặt ra.


4. Bộ hút Lư Hán: Của hối lộ lấy từ lừa đảo người khác để cho lợi lộc cá nhân. Nguồn gốc: Tháng 9 năm 1945 Hồ

Chí Minh tặng bộ hút thuốc phiện vàng cho tướng Lư Hán của quân đội Trung hoa quốc gia để hối lộ Tàu trong việc

thương lượng quyền lực với phe quốc gia. Bộ hút thuốc phiện vàng đó được lấy từ tiền bạc và của cải đóng góp bởi

dân trong Tuần Lễ Vàng (Cao-Đắc 2014d). Ghi chú cách dùng: Không phải chỉ có hối lộ mà của hối lộ lấy từ lừa đảo

người khác.


-,Nàng hét to vào mặt hắn, "Bộ anh tưởng tôi không biết cái nhẫn anh mua cho tôi là bộ hút Lư Hán hay sao? Con bé

Hương đã nói cho tôi biết anh lấy tiền nó để mua chiếc nhẫn đó."


- "Cháu thấy chuyện đó đâu có gì xấu xa," nó trả lời tỉnh bơ. "Mẹ cháu đâu có biết số tiền cháu biếu thầy hiệu trưởng

là bộ hút Lư Hán. Mẹ cháu còn vui vì nghĩ là tiền làm lụng vất vả của mẹ đã giúp cháu học hành tấn tới để được ra

trường hạng cao."


5. Bùn đỏ không sao: Sự việc không tốt hoặc hiểm họa đang xảy ra nhưng được trấn an là không sao. Nguồn gốc:

Ngày 8 tháng 10, 2014, khi trả lời báo chí về việc bùn đỏ lan tràn tại hồ thải quặng đuôi số 5 thuộc nhà máy tuyển

quặng bauxit của Tổ hợp Bauxit - Nhôm Lâm Đồng, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Công nghiệp Than và khoáng

sản Việt Nam (Vinacomin) Nguyễn Văn Biên tuyên bố, "Vì không chứa hoá chất nên cũng không ảnh hưởng đến

môi trường, môi sinh của hồ Cai Bảng." (CTV 2014d). Ghi chú cách dùng: Trấn an thường do người muốn giấu

giếm mối hiểm họa, nhưng có thể do chính mình.


- "Anh chỉ làm biếng không về lấy áo mưa." Loan cau mày. "Mây phủ đen kịt trên trời mà anh vẫn cho là bùn đỏ

không sao. Em mà bị ướt như chuột lột thì anh biết tay em."


- Tuy tiếng chân chạy rầm rầm ngoài hành lang và tiếng la hét ỏm tỏi vang vang ghê rợn trong màn đêm yên tịnh,

Hằng vẫn nghĩ là bùn đỏ không sao. Nhưng khi cánh cửa phòng mở toang và một bóng đen đồ sộ chắn ngay

ngưỡng cửa, nàng run rẩy ú ớ không nói nên lời.


6. Càn quét Quỳnh Lưu: hành động dã man huy động sức lực to tát để đàn áp chống đối chính đáng của người yếu

thế. Nguồn gốc: Trong tháng 11 năm 1956, nông dân từ huyện Quỳnh Lưu ở Nghệ An, khởi đầu một cuộc nổi dậy,

phản đối việc giam giữ thân nhân và tịch thu tài sản trong chương trình cải cách ruộng đất và việc từ chối không cho

quyền đi vào Nam. Chính quyền Bắc Việt phái it nhất một sư đoàn binh lính tới đàn áp cuộc nổi dậy. Khoảng 20.000

quân tác chiến Bắc Việt truy nã độ 2.000 dân nổi loạn trốn chạy trên đồi núi (Cao-Đắc 2014d). Ghi chú cách dùng:

Sức lực huy động thường là "dã man" và áp đảo "chống đối chính đáng."


- Thành chỉ tay vào Hùng, mặt anh đanh lại. "Mày cao 1m8, nặng 90kg, mà mày còn dùng cây sắt để đánh con bé tí

teo đó chỉ vì nó muốn mày không hút thuốc trong phòng. Mày không thấy xấu hổ về cái càn quét Quỳnh Lưu đó hay

sao?"


- Khi cuộc biểu tình bước sang ngày thứ ba mà không có dấu hiệu suy giảm, chính quyền chuyển sang kế hoạch

mới để càn quét Quỳnh Lưu phong trào dân chủ.


7. Cào bằng/ đánh đồng chó với chủ nhà: Kẻ đầy tớ hoặc đại diện người khác mà tự xưng là người chủ chốt có

quyền để ức hiếp mọi người. Nguồn gốc: Nguyễn Phương Uyên nói ĐCSVN cào bằng Đảng với tổ quốc Việt Nam

trong việc ức hiếp người đấu tranh cho dân chủ tự do (Thụy 2013). Ghi chú cách dùng: "cào bằng" hoặc "đánh

đồng" là tiếng địa phương có nghĩa là coi như tương đương.


- "Mày đừng cào bằng chó với chủ nhà," Vũ quát lên. "Mày chỉ là một con chó trong Hội Đồng Quản Trị được cổ

đông giao phó trách nhiệm điều hành công ty. Chính tao đây mới là chủ nhà vì tao là cổ đông."


- Bình lắc đầu ngao ngán. "Tao không ngạc nhiên là chúng nó đánh đồng chó với chủ nhà. Nhưng điều làm tao ngạc

nhiên nhất là tại sao đám sinh viên tài giỏi đang là chủ nhà mà lại chạy theo lũ chó."


8. Cắt đá phá tưởng niệm: hành động thô bỉ phá rối một nghi lễ hoặc cảnh tượng trang nghiêm bằng cách la hét

hoặc dùng âm thanh điếc tai. Nguồn gốc: Ngày 19 tháng 1, 2014, một lễ dâng hoa tưởng niệm các chiến sĩ hy sinh

tại Hoàng Sa và Gạc Ma ngay tượng đài Lý Thái Tổ, Hà Nội, bị phá. Công an cho người mang máy khoan cắt đá

hoạt động hết công suất dưới chân tượng Lý Thái Tổ. Nhiều công an, dân phòng với loa trong tay làm át tiếng của

những người biểu tình (Đàn 2014). Ghi chú cách dùng: so sánh với "múa may thay khấn vái."


- Âm mưu cắt đá phá tưởng niệm của tụi nó bị thất bại vì ban tổ chức vặn loa nhạc tối đa nên chẳng ai nghe tiếng

chúng hò hét.


- Huy cười mỉa mai. "Chị nghĩ là chị có thể cắt đá phá tưởng niệm bằng cách to tiếng phản đối ông ta trong cuộc họp

báo?"


9. Câu đối Vũ Khiêu: Món quà, giải thưởng, lời nói, cử chỉ cho một người tầm thường nhưng được ca ngợi tâng bốc

một cách ngu xuẩn đến độ ai cũng thương hại cho người cho và người nhận. Nguồn gốc: Ngày 17 tháng 9, 2014,

thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng mừng thọ Vũ Khiêu câu đối "Sơn hà linh khí tại, Kim cổ nhất hiền nhân" ca ngợi Vũ

Khiêu là một bậc hiền nhân xưa tới nay nhờ hồn thiêng sông núi. Câu đối sai lầm cả về nội dung lẫn hình thức

(Hoàng 2014; Thái 2014). Ghi chú cách dùng: Người nhận không nhất thiết phải có hành động đáp lễ.


- Phan bĩu môi. "Tao nghe chúng nó trao đổi câu đối Vũ Khiêu lẫn nhau mà muốn buồn nôn. Đúng là trò mẹ hát con

khen hay."


- Ông lắc đầu chán nản. "Mày làm trò hề với cái câu đối Vũ Khiêu của mày cho nó. Mày lộ cái dốt khi ca ngợi tài năng

viết lách của nó có 'chất lượng' dồi dào trong khi nó chỉ viết một quyển truyện dở ẹt mỏng dính. Nghe mày nói mà

tao chỉ muốn đi thăm lăng bác Hồ."


10. Chiếm xong đất, hất mặt trận: thủ đoạn lợi dụng người khác một cách lén lút cho việc làm bất chính của mình, rồi

sau khi đạt được mục tiêu bạc đãi kẻ đã giúp đỡ mình. Nguồn gốc: Cộng sản Bắc Việt tạo dựng Mặt trận giải phóng

miền Nam để giúp họ thôn tính miền Nam nhưng không bao giờ nhận là chủ chốt của Mặt trận. Sau khi chiếm đoạt

miền Nam năm 1975, cộng sản Bắc Việt mới công nhận Mặt trận là do họ tạo dựng và hất cẳng Mặt trận (Cao-Đắc

2014d). Ghi chú cách dùng: Khác với "ăn cháo đái bát," thành ngữ này giấu giếm hoặc chối bỏ sự giúp đỡ của đồng

bọn trong lúc thi hành việc bất chính.


- "Sao anh lại có thể giở trò chiếm xong đất, hất mặt trận với em một cách tàn nhẫn như vậy?" Nhung ôm mặt khóc.

"Em đã nghe theo anh, nói đủ điều tốt đẹp về anh với con bé, rồi bây giờ anh chiếm được nó, anh nỡ lòng nào hất

hủi em?"


- Hắn bật cười thích thú. Âm mưu chiếm xong đất, hất mặt trận của hắn thật toàn hảo. Bây giờ hắn đã chiếm 85% sở

hữu công ty, chuyện hất cẳng đám ân nhân ngu dốt dễ như trở bàn tay.


11. Chiến thắng Điện Biên: Một thành quả đạt được nhờ lừa đảo, giúp đỡ tích cực của người khác, và buộc người

khác hy sinh quá đáng. Ngoài ra, thành quả có thể không xứng đáng vì giá trả quá đắt. Nguồn gốc: chiến thắng Điện

Biên Phủ năm 1954 có được là nhờ công lao nông dân đóng góp vì bị Việt Minh lừa đảo hứa hẹn ruộng đất, giúp đỡ

khổng lồ của Tàu cộng, và hy sinh hàng ngàn binh lính (Cao-Đắc 2014d). Ghi chú cách dùng: Không nhất thiết phải

có đủ cả bốn yếu tố: lừa đảo, có giúp đỡ từ người khác, buộc người khác hy sinh, và không xứng đáng.


- Hắn cười thích chí. Thế là sau bao nhiêu năm theo đuổi, tạo dựng biết bao nhiêu câu chuyện hoành tráng về hắn,

bắt mẹ, chị, em, và các bạn hắn phục dịch nàng, bây giờ nàng đã thuộc về hắn. Hắn phải ăn mừng lớn cho cái chiến

thắng Điện Biên này.


- Hoàng trợn mắt. "Sao bố mẹ mày lại có thể tin vào cái chiến thắng Điện Biên đó? Bộ hai ông bà không biết là mày

được lên chức vì mày nộp bằng cấp giả, nịnh nọt xếp, lại còn ép nhân viên mày làm việc như trâu bò để lấy công?"


12. Cho táo trẻ em: hành động cho thức ăn, quà cáp, lời khen ngợi để lấy lòng trẻ em hoặc người khác với ý định

lừa đảo. Nguồn gốc: Khi Hồ Chí Minh tới Pháp năm 1946, ông ta được mời tới tòa Đô chính. Ban đầu ông ta từ chối

mọi thức ăn thức uống, nhưng sau đó đổi ý, lựa một trái táo đẹp, bỏ vào túi và bước ra khỏi tòa nhà; kế tiếp ông ta

bước vội xuống mấy bậc và, trước đám đông reo hò, đưa trái táo cho một bé gái (Cao-Đắc 2014b). Ghi chú cách

dùng: Đối tượng có thể là trẻ em hoặc người bị kẻ "cho táo" coi thường là trẻ em.


- "Anh đừng tưởng em là con nít," Phượng nói. "Cái trò cho táo trẻ em xưa rồi. Bây giờ con gái tụi em chỉ thích hột

xoàn chứ không ai thèm mấy bó hoa của anh đâu."


- Vượng tin chắc mình sẽ đắc cử vì bố hắn bỏ tiền mua phiếu nên hắn chỉ giở trò cho táo trẻ em với cử tri, ra vẻ

mình thương yêu dân, trong các cuộc vận động tranh cử.


13. Chừ tui liều mạng: phản ứng mãnh liệt vì bị kẻ cùng phe hoặc đồng bọn dồn vào đường cùng, Nguồn gốc: Hồ

Viết Tư, đương kim phó giám đốc sở Tư pháp Thừa Thiên Huế, không chịu dời nhà vì chính phủ không bồi thường

thỏa đáng trong dự án mở rộng đường. Ngày 11 tháng 10, 2014, ông ta tuyên bố, "Tui trước là Chánh án tòa hành

chính rồi chuyển qua sở Tư pháp nên tui hiểu rõ luật. . . . Chừ tui liều mạng luôn." (Bạn 2014). Ghi chú cách dùng:

Liều mạng chống lại "kẻ cùng phe hoặc đồng bọn."


- Ông Túc nói, "Tao thấy thái độ chừ tui liều mạng của mày hơi quá đáng đó. Tụi nó giáng chức mày vì mày quả thật

bất tài mà."


- Hắn tức điên lên. Đã không lên lương hắn, mà xếp hắn còn không chia chác cái bộ hút Lư Hán kếch xù đó. Hắn chỉ

còn cách chừ tui liều mạng, tố cáo cả lũ cho chết hết.


14. Công hàm Đồng ý hoặc công hàm đồng ý: Một phát biểu hoặc diễn tả hành động phản bội, tán thành ý kiến hoặc

hành động kẻ thù hoặc ý đồ xấu xa. Nguồn gốc: Năm 1958, Phạm Văn Đồng gửi Tàu cộng công hàm đồng ý với lời

tuyên bố về lãnh hải của Tàu cộng, gồm cả các quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa. Công hàm này được coi là bằng

chứng bán nước của ĐCSVN (Đặng 2012). Ghi chú cách dùng: Hành động đó có tính chất "phản bội."


- Nép mình bên ông chồng cục mịch, nàng trông thật lộng lẫy. Khi nàng liếc mắt nhìn hắn, hắn mỉm cười thích thú.

Dưới ánh đèn mờ ảo trong vũ trường, tia nhìn nàng là một công hàm đồng ý bất ngờ.


- Ông đảo mắt nhìn mọi người. Vài người tránh né tia nhìn ông, nhưng sự im lặng của họ phản ảnh cái công hàm

Đồng ý cho cuộc chiếm đoạt quyền lực sắp xảy ra.


15. Dân sai ráng chịu: Lý lẽ trốn tránh trách nhiệm bằng cách đổ lỗi cho người giao phó trách nhiệm đại diện người

đó. Nguồn gốc: Ngày 11 tháng 4, 2014, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng tuyên bố, "Quốc hội tức là dân, dân

quyết sai thì dân chịu, chứ kỷ luật ai." (Dân 2014b). Ghi chú cách dùng: Vì "đại diện" hàm ý trách nhiệm thi hành

đúng bổn phận được giao phó, trốn tránh trách nhiệm này là hành động trái luân thường đạo lý.


- Mắt ông long lên sòng sọc. "Bác thay mặt nhà gái mà bác lại đi khai là cô dâu có bầu ba tháng trước mọi người

trong bữa tiệc cưới. Rồi bây giờ lại giở giọng trách con gái tôi là dân sai ráng chịu. Làm sao mà con gái tôi rửa được

cái nhục này?"


- "Các ông đừng trách chúng tôi," Dũng nói. "Ai biểu các ông chọn chúng tôi đại diện cho cả nước để thi Á Vận Hội?

Dân sai ráng chịu."


16. Đánh chuột không vỡ bình: tiêu diệt hoặc tố cáo một thành phần thù địch hoặc không còn được tin cậy trong một

nhóm gian ác nhưng vẫn cố giữ gìn bảo vệ cho những kẻ còn lại. Nguồn gốc: Ngày 6 tháng 10, 2014, tổng bí thư

Nguyễn Phú Trọng khẳng định đảng cộng sản ‘rất kiên quyết’ trong vấn đề chống tham nhũng, nhưng phải giữ cho

bằng được chế độ cai trị độc tài, theo lời dậy của Hồ Chí Minh "đánh con chuột nhưng mà đừng để vỡ bình." (CTV

2014c). Ghi chú cách dùng: "Bình" là tổ chức của nhóm gian ác mà "chuột" là một phần tử.


- Hắn chậm rãi nói, "Làm sao mà mình đánh chuột không vỡ bình được? Nó mà bị mất chức thì chắc gì nó chịu im

lặng? Tôi đề nghị là mình nên nói chuyện với nó."


- Trước sau gì bà hiệu trưởng sẽ khám phá ra đám nào đột nhập văn phòng sửa điểm sổ sách. Hương nghĩ cô ta

bắt buộc phải tố cáo con bé Nguyệt. Nhưng làm cách nào mà đánh chuột không vỡ bình bây giờ?


17. Đường Tăng hối lộ: So sánh hoặc dẫn chứng ngu xuẩn dựa vào chuyện hoang đường hoặc phi lý để bào chữa

hành động sai quấy của mình. Nguồn gốc: Ngày 7 tháng 12, 2013, khi nói về tệ nạn tham nhũng, tổng bí thư Nguyễn

Phú Trọng nói, "Đến Đường Tăng đi lấy kinh cũng phải hối lộ." (Nguyễn 2013). Ghi chú cách dùng: Mục đích của cái

so sánh hoặc dẫn chứng là "bào chữa hành động sai quấy."


- "Chán lắm mày ơi," Dung nói. gieo mình xuống ghế. "Nó nói tình yêu nó dành cho tao là tình yêu Phù Đổng vì phát

triển quá mạnh mẽ nên nó không kịp chuẩn bị tinh thần và đành để vuột mất tao. Mày coi còn có chuyện Đường

Tăng hối lộ nào tệ hơn không?"


- Bà cụ túm lấy áo hắn. "Tiên bà nhà ông. Ông ăn hết tiền ngân quỹ xây cất rồi bây giờ giở giọng Đường Tăng hối lộ,

đổ lỗi cho Thủy Tinh gây lụt lội hàng năm."


18. Giải đảng lập hội: giải tán hoặc hủy bỏ một tổ chức hay công việc gì và thay bằng một tổ chức hay công việc

khác có cùng mục tiêu nhưng trá hình dưới danh xưng khác để lừa đảo mọi người. Nguồn gốc: Hồ Chí Minh giải tán

Đảng cộng sản Đông dương (ĐCSĐD), tiền thân của ĐCSVN, vào năm 1945 nhưng vẫn tiếp tục hoạt động cộng

sản dưới danh xưng Hội nghiên cứu chủ nghĩa Marx. Việc giải tán ĐCSĐD là một hành động lừa đảo để trấn an

Trung hoa quốc gia và gây thiện cảm với những người không theo cộng sản Việt Nam (Cao-Đắc 2014d). Ghi chú

cách dùng: Sự trá hình là "để lừa đảo."


- "Tôi biết anh mưu mẹo lắm." Vũ nâng ly rượu uống một ngụm rồi đặt ly xuống bàn. "Chuyện anh làm đám cưới chỉ

là giải đảng lập hội. Ai cũng biết cô vợ sắp cưới của anh vừa ngu như bò vừa hiền như cục bột, làm sao mà biết

được mấy chuyện lăng nhăng của anh."


- Với trò giải đảng lập hội, gã lang băm đã mở bốn công ty, ba trường học, và sáu phòng mạch cùng lúc với chuyện

đóng cửa một số tương đương cơ sở kinh doanh trong vòng ba năm, lừa gạt gần năm chục tỉ từ cả trăm bệnh nhân

khờ khạo.


19. Giựt/ cướp công Nghệ Tĩnh: giành giựt hoặc cướp công lao của người khác và rêu rao là của mình. Nguồn gốc:

cuộc nổi dậy Nghệ Tĩnh năm 1930-1931, rêu rao bởi ĐCSVN là Xô-Viết Nghệ Tĩnh, thực ra ban đầu là một cuộc nổi

dậy của nông dân, không có sự tham gia, chứ đừng nói là lãnh đạo, từ Đảng cộng sản Đông dương (ĐCSĐD), tiền

thân của ĐCSVN. ĐCSVN giựt công cho chuyện mà họ không xứng đáng, mà họ còn bỏ qua sự đóng góp và hy

sinh đáng kể của nông dân Nghệ Tĩnh và Việt Nam Quốc Dân Đảng (VNQDĐ) (Cao-Đắc 2014d). Ghi chú cách

dùng: Không những giựt công mà còn "rêu rao là của mình."


- "Tổ cha nhà nó," Trường quát to. "Chính tao là người thức cả đêm sửa cả giàn máy tính mà nó dám giựt công

Nghệ Tĩnh để kiếm điểm với xếp."


- Không những Trọng không cám ơn Hoa, mà còn giựt công Nghệ Tĩnh của nàng trong việc hàn gắn xích mích giữa

hai bên.


20. Kháng chiến chống Mỹ: hành động gây chiến, phá hoại, xâm lăng, hoặc cướp đoạt nhưng hô hoán là nạn nhân

yếu thế. Nguồn gốc: Trong chiến tranh Việt Nam 1954-1975, cộng sản Bắc Việt dùng chiêu bài kháng chiến chống

Mỹ để kích động dân ngoài Bắc xâm lăng miền Nam. Lối dùng chữ "kháng chiến" là thủ thuật gian manh ra vẻ là họ

không có cách gì hơn là chống lại Mỹ (Cao-Đắc 2014a, 331-332). Thực tế là cộng sản Bắc Việt đã đem quân vào

Nam từ năm 1960 trong khi Mỹ đổ bộ lính Thủy Quân Lục Chiến đầu tiên năm 1965. Ghi chú cách dùng: khác với

"vửa đánh trống vừa ăn cướp," thành ngữ này nhấn mạnh cái lừa đảo xưng mình là nạn nhân và vu khống người

khác một tội ác hoặc hành động xấu xa mà chính mình đang làm.


- "Chị đừng giở giọng kháng chiến chống Mỹ với em," Trúc nói. "Ai cũng thừa biết chị theo đuổi anh Hùng mà lúc

nào cũng than phiền là anh ấy sách nhiễu chị."


- Hoài chỉ còn biết tự trách mình mà thôi. Anh đã dại dột để Chánh chiếm đoạt tài sản, rồi bây giờ rêu rao kháng

chiến chống Mỹ là bị vợ bỏ để lăm le cướp người yêu anh.


21. Khoảng trống tháng Tám: tình trạng hỗn loạn không có ai có quyền lực vì có biến cố bất ngờ. Nguồn gốc: Việc

cướp quyền thành công của cộng sản trong cái gọi là cách mạng tháng Tám 1945 là do bởi "một số hoàn cảnh xảy

ra tình cờ" gồm có khoảng trống chính trị quyền lực (Cao-Đắc 2014d). Ghi chú cách dùng: Tình trạng hỗn loạn do

"biến cố bất ngờ." Ý nghĩa khác với "vắng chủ nhà gà vọc niêu tôm."


- Huy gật gù. "Thằng đó vậy mà khôn. Nó lợi dụng khoảng trống tháng Tám khi xếp nó từ chức và ông quản lý vô nhà

thương để tung hoành. Bây giờ ai cũng coi nó là phó giám đốc."


- "Em nói đúng." Thục gật đầu. "Nếu không nhờ khoảng trống tháng Tám khi bố mẹ em quyết định đi chơi thêm hai

tuần thì anh đâu có dịp tới nhà em hàng ngày trong hai tuần đó."


22. Liệt sĩ Lê Tám: Người, sự việc, hành động, hoặc lời nói lừa đảo về một nhân vật bịa đặt đã được công nhận.

Nguồn gốc: Lê Văn Tám là một nhân vật bịa đặt với hành động anh hùng tưởng tượng dựa vào một sự kiện có thật.

Cộng sản coi Tám là anh hùng hy sinh tính mạng trong chiến tranh chống Pháp, và đưa Tám lên hàng liệt sĩ (Phan

2009). Ghi chú cách dùng: Nhân vật có hành động đang được ca ngợi là nhân vật hư cấu. So sánh với "liệt sĩ

Nguyễn Bé."


- Diện gục đầu xuống bàn khóc nức nở. Tại sao anh có thể ngu đến độ để một thằng đực rựa giả làm con gái với

những lời lẽ êm ái trong e-mails lừa gạt anh. Thế là giấc mộng tan vỡ rồi. Nàng bây giờ chỉ còn là hình ảnh liệt sĩ Lê

Tám trong tâm tư anh.


- Trỗi gằn giọng. "Bộ em tưởng anh là liệt sĩ Lê Tám hay sao? Nếu em không tin, em cứ việc hỏi thẳng mẹ em ai là

người cho bà số tiền đó."


23. Liệt sĩ Nguyễn Bé: Người, sự việc, hành động, hoặc lời nói lừa đảo về một sự kiện bịa đặt không chối cãi được.

Nguồn gốc: Nguyễn Văn Bé là một người thật với câu chuyện hư cấu. Cộng sản coi Bé là anh hùng hy sinh tính

mạng trong chiến tranh chống Mỹ, và đưa Bé lên hàng liệt sĩ trong khi Bé vẫn còn sống và hồi chánh về Việt Nam

Cộng Hòa (Nguyên 2013). Ghi chú cách dùng: Không có ai thực sự chết hoặc hy sinh, và hành động đang được ca

ngợi là hư cấu. So sánh với "liệt sĩ Lê Tám."


- Giót trừng mắt nhìn Trỗi. "Mày tin là nó có bằng Tiến sĩ thật à? Nó chỉ là liệt sĩ Nguyễn Bé mà thôi. Nó mua bằng

Tiến sĩ với giá 15.000 đô la Mỹ."


- Nhạc điệu bài "Sương trắng miền quê ngoại" chợt trổi lên làm Trỗi xúc động. Anh nhìn Giót và ngạc nhiên khi thấy

một giọt nước mắt lăn trên má Giót. Giót quệt giọt nước mắt và nói, "Bài hát này làm tôi nhớ đến mẹ tôi. Tội nghiệp

bà cụ. Đến lúc chết mà cụ vẫn không biết tôi chỉ là liệt sĩ Nguyễn Bé và vẫn tin tôi là trưởng văn phòng trong khi tôi

chỉ là anh phu hốt rác của công ty."


24. Linh cẩu chẩu mõm nạt sư tử: Kẻ thấp kém kết án hoặc chỉ trích người cao quý. Nguồn gốc: Ngày 27 tháng 8,

2014, tòa án thành phố Cao Lãnh tỉnh Đồng tháp xử bà Bùi Thị Minh Hằng và hai người khác vì tội "vi phạm luật lệ

giao thông và gây rối trật tự công cộng" (Dân 2014c). Linh cẩu (hyena) tượng trưng kẻ cộng sản gian ác và sư tử

tượng trưng người đấu tranh cho tự do dân chủ (Xem, thí dụ như, Cao-Đắc 2014c). Ghi chú cách dùng: Thành ngữ

này cùng nghĩa với "bóng đêm kết án vầng trăng" nhưng tượng hình hơn và nhấn mạnh sự hèn nhát của kẻ gian ác

dựa vào quyền thế.


- "Mày là cái thớ gì mà dám chỉ trích tao?" Duy hét to vào mặt Thúc. "Cách đây ba năm, mày chỉ là một thằng không

nhà không cửa. Đúng là đồ linh cẩu chẩu mõm nạt sư tử."


- Ông thản nhiên trả lời, "Các anh chỉ là lũ linh cẩu chẩu mõm nạt sư tử. Các anh không đủ tư cách để ngồi đây nói

chuyện với tôi chứ đừng nói là tra vấn tôi."