Một trong những post trên trang Facebook của Nguyễn Hữu Quốc Duy ở Cam Ranh

Một công chức ở tỉnh An Giang bày tỏ cảm xúc của mình về ông chủ tịch tỉnh đã bị kỷ luật, việc này gây nhiều chỉ trích trên

mạng xã hội. Sau đó chính quyền tỉnh này phải tuyên bố là các thủ tục kỷ luật người công chức kia là không đúng.

Một cô giáo cũng bị kỷ luật vì lên tiếng bình luận về chuyện cầu sập ở địa phương, bị kỷ luật, rồi sau đó được chính quyền

chính thức xin lỗi.

Một Tiến sĩ khoa học tại Cần Thơ phê bình cách hành xử của nơi ông làm việc trên Facebook cũng bị phê bình, và sau đó vụ

việc được báo chí chính thống của nhà nước đề cập đến.

Đó là ba trong số nhiều vụ việc bắt đầu từ mạng xã hội, nhưng sau đó ảnh hưởng đến quyết định của chính quyền.

Sau đây là ý kiến của một số nhà báo, blogger trong nước cũng như nhận định của một số nhà quan sát nước ngoài về hoạt

động của mạng xã hội tại Việt nam.

Tác động của mạng xã hội đến chính quyền

Nhận xét về việc này nhà báo Đoan Trang ở Hà nội, đồng thời cũng là một người hoạt động rất tích cực trên mạng xã hội cho

biết:

“Lâu nay mọi người tưởng, và chính quyền cũng làm cho mọi người tưởng là nói thì cũng chẳng đi về đâu, chẳng thay đổi

được cái gì. Nhưng tôi nghĩ rằng nếu nghĩ sâu vào, quan sát kỹ, thì thấy là dư luận có ảnh hưởng đến chính sách của chính

quyền thật. Có nhiều chính sách chỉ mới là dự thảo thôi nhưng bị đưa lên mạng xã hội, bị các blogger đánh tơi bời, những

chương trình đó, những dự thảo, chính sách đó bị đình lại hết, bị hủy hết. Đương nhiên là chính quyền họ không bao giờ công

nhận là họ bị tác động cả, họ không muốn nghĩ rằng người dân có thể thay đổi gì ở chính quyền này cả.”

Chứng minh cho điều đó cô Đoan Trang liệt kê các chính sách đã bị đình lại như là Qui định vòng ngực tối thiểu để được

phép chạy xe gắn máy, Qui định về xe chính chủ, Ghi tên cha mẹ vào chứng minh nhân dân,…

Nhà báo Trương Duy Nhất, người từng bị bỏ tù vì hoạt động thông tin qua phương tiện blog cá nhân nói là mạng xã hội thực

chất đã trở thành một kênh truyền thông tại Việt nam:
“Có những trang Facebook có thua gì trang báo đâu, về bài viết, về thông tin, thậm chí họ còn đưa phong phú hơn, nhanh

nhạy hơn, khách quan hơn, trung thực hơn là báo, chứ không một chiều như báo. Và những cái hiệu ứng mà những trang

Facebook đó tạo ra cho xã hội lan tỏa rất mạnh, rất thực tế hơn các báo. Nhiều trang Facebook, blog cá nhân có lượng bạn

đọc mà nhiều tờ báo nhìn vào là niềm mơ ước. Nhà nước không cho nó là báo, nhưng thực ra nó là báo, và nó làm thay cho

thiên chức của anh nhà báo luôn nữa.”

Nhiều phương áp đàn áp hoạt động của mạng xã hội

Nhưng cũng trong thời gian gần đây, nhiều vụ bắt bớ đã xảy ra với những người hoạt động trên mạng xã hội. Trường hợp gần

đây nhất là anh Nguyễn Hữu Quốc Duy tại tỉnh Khánh Hòa, một người mới bắt đầu bày tỏ quan điểm riêng của mình qua

phương tiện Facebook. Bà Nguyễn Ngọc Như Quỳnh, hay blogger Mẹ Nấm ở Nha Trang nhận xét về việc này:


“Tôi nghĩ các trường hợp mới như bạn Nguyễn Hữu Quốc Duy ở Cam Ranh bị cho là sử dụng Facebook để chống phá nhà

nước, trong chiều hướng có một kênh thông tin mở như vậy, thì cái cách trấn áp những người mới để làm họ sợ, thì tôi cho là

một cái việc mà cơ quan an ninh thường làm. Cứ dọa trước như vậy, còn ai sợ thì tính sau. Những trường hợp sách nhiễu và

trấn áp những người hoạt động xã hội trên mạng như tôi đã xảy ra cách đây một hai năm. Họ muốn xử để làm gương cho

những người khác, tạo cái ấn tượng xấu là sử dụng mạng xã hội để bày tỏ thì sẽ rất phiền phức, và họ sẽ tránh. Tôi nghĩ mục

đích bên an ninh là như vậy.”

Tuy nhiên các nhà báo và blogger đều cho rằng việc ngăn chận mạng xã hội hoàn toàn ở Việt nam là không thể được. Lý do là

Việt nam không có phương tiện để thay thế nó, và nhiều cơ sở kinh tế Việt nam, trong đó có cả các cơ sở của nhà nước cũng

sử dụng mạng xã hội cho hoạt động của mình.

Nhà báo Đoan Trang cho rằng trong tương lai gần thì các nhà hoạt động chỉ trích hay phản biện trên mạng xã hội tại Việt nam

vẫn có thể tiếp tục bị ngăn cản bằng nhiều hình thức:

“Họ sẽ có những cái hoạt động khác để ngăn chận Facebook, chẳng hạn như thấy Facebooker nào có ảnh hưởng, thì họ sẽ

diệt, diệt bằng nhiều cách, không nhất thiết là phải đi tù. Ví dụ như là huy động dư luận viên tấn công, bôi nhọ, viết các bài tấn

công, comment chống lại những người đó, gây sức ép gần như là khủng bố tin thần, viết cái gì thì cũng có người vào chửi, cứ

liên tục như vậy. Họ có những trang, những Facebook của dư luận viên. Hay là họ hành hung ở ngoài, như là sử dụng “quần

chúng tự phát” để đánh. Chuyện này có hiệu quả và dễ làm vì nó cũng gây sợ hãi chứ không phải là không, gây sợ hãi lên

những người khác. Có thể những người đấy không sợ, nhưng mà những người chung quanh như hàng xóm láng giềng họ sợ.

Rồi sức ép về kinh tế, như là tìm cách cô lập người đó trong đời sống. Người đó có thể nổi tiếng trên mạng, nhưng hễ gặp gỡ

ai là công an đến tìm cái người được gặp. Tức là họ cô lập những Facebooker, những người ủng hộ dân chủ, ra khỏi cộng

đồng.”

Giải thích lý do vì sao cơ quan anh ninh Việt nam vẫn tiếp tục gây trở ngại cho hoạt động trên mạng xã hội, blogger Mẹ Nấm

cho biết:

“Theo tôi nghĩ thì mạng xã hội nó vẫn còn là cái gì đó nhạy cảm, đối với giới lãnh đạo Việt nam, đặc biệt là các địa phương xa

trung ương. Mạng xã hội có một ưu điểm là không có kiểm duyệt nên khi mà các công dân bày tỏ ý kiến của mình trên mạng

thì lãnh đạo ở đó e ngại và cho rằng đó là một thông tin xấu. Vì từ trước đến nay người ta quen các cuộc họp, các cuộc dàn

xếp với nhau, nằm trong một cái vòng có thể kiểm soát được thông tin. Bây giờ đưa vấn đề lên mạng, cùng lúc phải nhận

được nhiều ý kiến trái chiều. Đối với các công chức, các nhà lãnh đạo, thì nó vẫn nhạy cảm, tôi nghĩ là họ chưa quen, họ đang

sợ.”

Cho đến nay chính phủ Việt nam có một nghị định tên là nghị định 72 hạn chế việc đưa thông tin và bình luận trên các trang

mạng xã hội. Nghị định này bị nhiều người chỉ trích là hạn chế quyền tự do ngôn luận tại Việt nam. Một lý do thường được các

quan chức Việt nam đưa ra để giải thích cho việc kiểm soát thông tin trên mạng xã hội là thông tin đó có thể gây nhiễu cho

người dân.

Hình ảnh cây cầu được cô Hải Âu đăng lên Facebook. (Ảnh: phapluattp.vn)

Nhà báo Trương Duy Nhất nói rằng:

“Nếu nói như thế thì tôi cho rằng xem thường người đọc quá. Tôi không dám xem thường dân như thế đâu. Dân trí bây giờ

không đến nỗi nào đâu. Thông tin đưa lên thì người ta biết cách đọc, biết cách tiếp cận thế nào, chứ thông tin không làm

nhiễu dân chúng. Chính cái anh không đưa thông tin mà án binh bất động, hay là một chiều mới là cách làm người dân hỗn

loạn, nhiễu thông tin, nhiễu người dân vì họ không biết nó như thế nào cả.”

Sự tham gia chính trị qua mạng xã hội

Khi mạng xã hội bắt đầu hình thành tại Việt nam với tốc độ phát triển nhanh chóng, nhiều nhà hoạt động dân chủ như giáo sư

Đoàn Viết Hoạt hiện sống tại Mỹ hy vọng rằng từ các nhóm hình thành trên mạng, những nhà hoạt động sẽ khuếch trương

những hoạt động của mình trong xã hội. Nhà báo Đoan Trang đồng ý với nhận định này với các dẫn chứng là những hoạt động

từ thiện, giúp đỡ tù nhân chính trị,… đã bắt đầu từ trên mạng xã hội.

Bên cạnh đó, cơ quan công quyền ở các quốc gia độc đoán về chính trị cũng sử dụng mạng xã hội để theo dõi những người

bất đồng chính kiến. Đầu năm nay, bà Tamara Wittes, một nhà quan sát về ảnh hưởng của mạng xã hội ở Trung Đông nói với

chúng tôi như thế và thêm rằng đang có một cuộc chiến tranh giữa nhà cầm quyền và xã hội dân sự trên phương tiện mạng xã

hội.

Trong cuộc chiến tranh mà bà Tamara đề cập, lại có sự tương tác của các công dân mạng đến chính quyền ngày càng mạnh.

Còn theo một nhà quan sát xã hội chính trị Việt nam khác là Giáo sư Jonathan London thì qua phương tiện mạng xã hội công

dân ở các quốc gia như Việt nam tham gia ngày càng nhiều vào hoạt động chính trị của quốc gia mình.
Theo RFA