Người dân đến theo dõi vụ xin lỗi công khai ông Đinh Quang Điền hôm 31/1/2013 tại viện Kiểm sát Nhân dân TP. Buôn Mê Thuột
Photo courtesy of vietgiaitri.com
Trong 3 tháng đầu năm 2013, lại có sự kiện cơ quan đại diện pháp luật tổ chức xin lỗi công khai đối với các nạn nhân bị bắt giam hay bị xử án oan sai là tín hiệu đáng mừng ở Việt Nam. Tuy nhiên, công lý có thực sự được trả lại cho những nạn nhân kém may mắn hay không?

Xin lỗi công khai
Báo chí trong nước đưa tin ngắn gọn hôm 31/1/2013 viện Kiểm sát Nhân dân TP. Buôn Mê Thuột tổ chức xin lỗi công khai đối với ông Đinh Quang Điền và cho biết sẽ tiến hành bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật cho thời gian giám đốc Công ty TNHH Quang Điền bị bắt tạm giam 240 ngày oan sai với tội danh “lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Nạn nhân Đinh Quang Điền yêu cầu bồi thường tổn thất số tiền 18 tỉ đồng và công khai xin lỗi trên 3 số báo liên tiếp.

Người dân xem đây là một tín hiệu đáng mừng vì trước đó những buổi xin lỗi công khai của các cơ quan đại diện pháp luật hầu như không được báo chí đăng tải. Dân chúng vẫn nghi ngại không biết đã có bao nhiêu trường hợp bị bắt giữ hay xét xử oan sai cũng như đã có mấy buổi xin lỗi công khai của các cơ quan có trách nhiệm được tổ chức. Vụ việc doanh nhân Đinh Quang Điền đang diễn tiến như thế nào hiện vẫn chưa rõ nhưng dư luận đặc biệt quan tâm đến những trường hợp oan sai như của ông Đinh Quang Điền sẽ được giải quyết ra sao theo quy định của luật pháp. Trao đổi với đài ACTD, luật sư Nguyễn Văn Hậu cho biết theo các quy định trong Hiến pháp 1992, Bộ luật Hình sự VN và Bộ luật Dân sự VN cùng với nghị định 388 quy định về bồi thường thiệt hại được ban hành năm 2002 thì nguyên tắc bồi thường trước hết phải kịp thời công khai và đúng pháp luật. Pháp luật quy định phải tạo điều kiện thuận lợi cho người bị oan. Bản thân người bị oan hay thân nhân hoặc đại diện của họ có thể thực hiện các quyền yêu cầu cơ quan có trách nhiệm bồi thường hoặc yêu cầu tòa án bảo vệ cho họ để tạo điều kiện cho họ ổn định cuộc sống. Và khi được bồi thường về thiệt hại có nghĩa là bồi thường về tinh thần cũng như thiệt hại về vật chất. Luật sư Hậu giải thích quy trình bồi thường thiệt hại cụ thể như sau:
“Theo quy định này thì cơ quan có trách nhiệm bồi thường phải chủ động giải quyết bồi thường cho người bị oan hoặc thân nhân của người bị oan. Và việc bồi thường sẽ được tiến hành trên cơ sở thương lượng giữa cơ quan có trách nhiệm bồi thường thiệt hại với người bị oan và thân nhân với người bị oan đó hoặc là đại diện hợp pháp của họ. Nếu không thương lượng được thì những người này có quyền yêu cầu tòa án để giải quyết. Ví dụ như là họ yêu cầu khôi phục danh dự và xác định mức bồi thường thì cơ quan có trách nhiệm bồi thường phải xin lỗi, phải cải chính như trực tiếp đến xin lỗi công khai tại nơi cư trú hoặc là nơi làm việc của người bị oan và có sự tham gia của chính quyền địa phương hoặc đại diện cơ quan nơi làm việc của người bị oan. Và một điểm nữa là phải đăng trên một tờ báo của Trung ướng và địa phương 3 số liên tiếp.”


Ông Đinh Quang Điền, người bị oan sai. Photo courtesy of vietgiaitri.com
Thêm một cuộc xin lỗi công khai được báo chí đăng tải thu hút nhiều sự quan tâm là buổi xin lỗi 5 phút đồng hồ của TAND huyện Mỹ Tú, tỉnh Sóc Trăng, dành cho anh Trương Hoàng Hiếu. Ngày 9/8/2007, anh Trương Hoàng Hiếu bị bắt tạm giam và sau hơn 6 tháng, TAND huyện Mỹ Tú xử sơ thẩm với bản án 5 năm tù về tội “cố ý gây thương tích” dành cho anh Hiếu. Anh Hiếu là sinh viên Đại học năm cuối khi anh bị bắt giữ và bị kết án tù. Anh Trương Hoàng Hiếu được chính thức trả tự do vào ngày mùng 6/12/2010 sau nhiều lần kháng án. Số tiền bồi thường của tòa án huyện Mỹ Tú xấp xỉ 130 triệu đồng trong khi mức bồi thường thiệt hại mà anh Hiếu yêu cầu là 524 triệu đồng dựa trên cơ sở tổn thất trong suốt thời gian 1211 ngày bị bắt giam và tại ngoại hầu tra. Một bạn sinh viên cho biết quan điểm của mình đối với số tiền đòi bồi thường hơn nửa tỉ đồng của anh Hiếu có là quá đáng hay không, bạn Sơn nói:

“Không có gì là quá đáng vì không biết rằng những người đền bù đã căn cứ vào điều khoản nào mà lại đền bù một giá như thế. Với quan điểm của em thì phải kết thúc với gia đình nạn nhân và trả lại danh dự cho bạn ấy nữa là đằng khác.”

Bồi thường không thỏa đáng
Không đồng ý với mức bồi thường thiệt hại của tòa án huyện Mỹ Tú, anh Hiếu cùng gia đình theo đuổi vụ khiếu kiện lên TAND tỉnh Sóc Trăng. Kết quả chung thẩm, anh Hiếu nhận được số tiền bồi thường tổng cộng là 168.200563 đồng và buổi xin lỗi 5 phút đồng hồ tại trụ sở UBND xã nơi anh cư ngụ vào hôm 12/3 vừa qua. Vì không đồng tình với bản án phúc thẩm, gia đình anh Hiếu xin được phát biểu tại buổi xin lỗi công khai nhưng đã không được TAND huyện Mỹ Tú chấp thuận. Luật sư Hậu cho biết buổi xin lỗi công khai như vậy là không đúng với quy định của luật pháp. Luật sư Hậu cho biết ý kiến của mình:

“Làm không đúng. Đúng ra phải để cho người bị thiệt hại nói. Phải nghe người ta nói để xem họ có yêu cầu gì có được giải quyết hay không. Cách làm này không đúng. Theo tôi là như vậy”.

Dù chánh án TAND huyện Mỹ Tú, ông Lê Văn Trúc nói trong buổi xin lỗi công khai là việc gây oan sai của cơ quan tố tụng đã tạo nên những thiệt hại lớn về mặt tinh thần, vật chất cho anh Hiếu và gia đình, rất mong được sự thông cảm cho việc oan sai này là hoàn toàn ngoài ý muốn, tuy vậy thời gian 4 năm Đại Học bị hủy bỏ, tương lai của anh Hiếu sẽ được ai thông cảm cùng? Trong khi anh Hiếu và gia đình không được cất lên tiếng nói cho hoàn cảnh oan sai của mình cũng như sự không hài lòng về số tiền bồi thường thiệt hại tinh thần và vật chất trong gần 6 năm dài. Dư luận nói gì trước trường hợp của anh sinh viên kém may mắn tên Trương Hoàng Hiếu?

“Chính quyền trả bao nhiêu thì chắc phải trong một phiên tòa nào đấy có các bên tham gia tranh luận. Số tiền 500 hay 5 tỉ hay 50 tỉ cũng khó định lượng lắm. Tại vì khi đã tù bằng đấy tháng trời rồi chắc chắn không ai trả lại được sự tự do cho người ta. Người dân chỉ biết trông chờ thôi.”

Không chỉ những nạn nhân như Đinh Quang Điền hay Trương Hoàng Hiếu trông chờ vào công lý sẽ được thực thi theo đúng quy định của pháp luật mà công luận vẫn luôn hy vọng các cơ quan đại diện luật pháp phải thực hiện đúng chức năng và nghĩa vụ của mình để tránh tình trạng oan sai xảy ra trong đời sống của nhiều người dân lâu nay.
Source: RFA