Từ trái sang phải: Ngoại trưởng Úc Julie Bishop - ngoại trưởng Nhật Fumio Kishida - ngoại trưởng Mỹ John Kerry. Ảnh tư liệu chụp ngày 04/10/2013. US State Department

Trước việc ASEAN không ra được tuyên bố ủng hộ phán quyết của Tòa Trọng Tài Thường Trực về Biển Đông, Hoa Kỳ, Nhật Bản và Úc vào hôm qua, 25/07/2016, đã công khai lên tiếng kêu gọi Trung Quốc và Philippines tôn trọng một phán quyết « chung cuộc và mang tính ràng buộc về pháp lý ». Ngoại trưởng ba nước Mỹ, Nhật và Úc đồng thời yêu cầu Bắc Kinh không được xây dựng tiền đồn quân sự và bồi đắp đảo tại vùng Biển Đông đang tranh chấp.

Sau một cuộc gặp tay ba bên lề các hội nghị của khối ASEAN tại Vientiane (Lào), các ngoại trưởng John Kerry của Mỹ, Fumio Kishida của Nhật và Julie Bishop của Úc đã ra một bản tuyên bố chung, bày tỏ thái độ quan ngại sâu đậm của ba nước trước các tranh chấp trên Biển Đông và « cực lực phản đối mọi hành động đơn phương cưỡng chế có nguy cơ làm thay đổi hiện trạng và khiến căng thẳng gia tăng ».

Theo hãng tin Mỹ AP, tuyên bố chung của ba ngoại trưởng Mỹ, Nhật và Úc là một hậu thuẫn mạnh mẽ cho các nước Đông Nam Á đang bị Trung Quốc chèn ép trên Biển Đông, và bổ khuyết vào thiếu sót trong tuyên bố chung của khối ASEAN thông qua trước đó, vì chia rẽ trong nội bộ - đã không thể hiện được lập trường cứng rắn đối với Trung Quốc.

Thiếu sót đập mắt trong tuyên bố của toàn khối ASEAN là đã không hề đề cập đến phán quyết về Biển Đông ngày 12/07/2016 của Tòa Trọng Tài Thường Trực La Haye PCA, có ý nghĩa quan trọng cho khu vực và cho thế giới, nhưng lại bị Bắc Kinh phủ nhận vì bất lợi cho Trung Quốc.

Phán quyết PCA đã công nhận tính hợp lý của các khiếu nại của Philippines và cho rằng tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc trên gần như toàn bộ Biển Đông hoàn toàn bất hợp pháp. Ý nghĩa tiềm ẩn của phán quyết này là đòi hỏi của Trung Quốc đối với ba nước ASEAN khác là Việt Nam, Malaysia và Brunei, cũng không có cơ sở pháp lý.

Tuy nhiên, thông qua Cam Bốt, và trong một chừng mực nào đó là Lào, Bắc Kinh đã thành công trong việc bịt miệng ASEAN trên vấn đề phán quyết.

Trong tuyên bố chung của mình, ngoại trưởng ba nước Mỹ, Nhật và Úc đã lên tiếng « ủng hộ mạnh mẽ » việc tôn trọng luật pháp, kêu gọi Trung Quốc và Philippines tuân thủ phán quyết trọng tài vốn có tinh chất « chung cuộc và ràng buộc về mặt pháp lý đối với cả hai bên. »

Trong một lời cảnh báo Trung Quốc được hãng AP cho là mạnh nhất và chi tiết nhất, từ lúc Tòa Trọng Tài PCA ra phán quyết đến nay, ba ngoại trưởng Mỹ, Nhật và Úc đã nhấn mạnh rằng « Đây là một cơ hội quan trọng cho khu vực để duy trì trật tự quốc tế hiện có dựa trên luật pháp và chứng tỏ thái độ tôn trọng luật pháp quốc tế ».

Dù không nêu đích danh thủ phạm là Trung Quốc, nhưng tuyên bố chung Mỹ-Nhật-Úc rõ ràng là đã lên án Bắc Kinh về những « hành động đơn phương gây ra những thay đổi vĩnh viễn đối với môi trường biển ... và những hoạt động như khai hoang đất trên quy mô lớn, xây dựng các tiền đồn quân sự cũng như sử dụng các tiền đồn cho mục đích quân sự. »
Theo RFI