Phim tài liệu Chiến tranh Việt Nam- Phỏng vấn Đạo diễn Lynn Novick


Đạo diễn Ken Burns, bên trái, Trent Reznor, Atticus Ross và đạo diễn Lynn Novick, bên phải, nói về phim tài liệu "Chiến tranh Việt Nam" trên đài PBS trước Hội các nhà phê bình phim truyền hình ở Pasadena, California. Ảnh chụp ngày 15/1/2017.
Hơn 42 năm sau khi chiến tranh Việt Nam kết thúc, nhiều người vẫn bị giằng xé vì cuộc chiến không dứt gây tranh cãi này. Nhiều người bình thường thuộc tất cả các bên tham chiến, bị hoàn cảnh đẩy đưa vào cuộc chiến, vẫn bị dằn vặt bởi những dấu hỏi lớn về những nguyên do dẫn tới chiến tranh và kết cuộc bi thảm của nó, với hàng triệu người chết, nhiều triệu người khác mang thương tật hoặc chấn động tâm lý vĩnh viễn. Ngoảnh nhìn quá khứ, họ tự hỏi liệu cái giá mà tất cả các bên – kể cả bên thắng cuộc, phải trả, có quá đắt? Liệu có hay không một giải pháp không đổ máu cũng có cơ may mang lại hòa bình, độc lập, tự quyết cho Việt Nam? Và, nên rút ra bài học nào để tránh lặp lại lịch sử?
Phim tài liệu 10 tập, dài 18 tiếng “The Vietnam War, Chiến tranh Việt Nam” của đạo diễn Ken Burns và Lynn Novick sắp ra mắt khán giả trên kênh truyền hình PBS, khởi sự từ ngày 17/9/2017. Đạo diễn Lynn Novick đã dành cho VOA-Việt ngữ một cuộc phỏng vấn sau khi trở về từ Việt Nam, nơi nhiều trích đoạn của tập phim tài liệu được trình chiếu trước một số cử tọa chọn lọc, kể cả một số người xuất hiện trong phim. Mời quý vị theo dõi cuộc trao đổi giữa Hoài Hương và đạo diễn Lynn Novick sau đây.
VOA: Tập phim tài liệu này đã mất tới 10 năm mới hoàn tất. Đây là một câu chuyện bi tráng đòi hỏi một nỗ lực làm việc phi thường. Xin bà cho biết kết quả của những nỗ lực đó, bộ phim tài liệu này đã có những đóng góp nào mới để kể lại câu chuyện về chiến tranh Việt Nam?
Lynn Novick: “Đạo diễn Ken Burns và tôi tin rằng chúng tôi đã kể lại câu chuyện về chiến tranh Việt Nam theo cách chưa từng được kể trước dây, bởi vì phim tài liệu của chúng tôi trình bày quan điểm của những chứng nhân đã trải qua cuộc chiến từ cả 3 bên tham gia: người Mỹ, và người Việt, thuộc cả bên thắng cuộc lẫn bên thua cuộc. Cho tới nay, chưa ai làm điều đó. Về phương diện đó, chúng tôi đã đưa ra những góc nhìn mới về chiến tranh Việt Nam, một câu chuyện cực kỳ phức tạp và bi tráng.”
VOA: Thưa như bà nói, phim tài liệu này kể lại chiến tranh Việt Nam theo một cách mới khác với các phim tài liệu trước đây. Bà so sánh như thế nào phim tài liệu này với phim tài liệu “Vietnam: A Television History” của Stanley Karnow?
Lynn Novick: “Tôi nghĩ rằng chúng tôi không ở trong vị thế để nêu lên những khác biệt hay tương đồng giữa hai phim tài liệu đó. Tôi chỉ có thể nói rằng nhiều năm đã trôi qua từ khi bộ phim tài liệu có tính dấu mốc của Karnow ra đời tiếp theo sau cuộc chiến. Thời ấy, bộ phim của Karnow đã đẩy xa biên cương của truyền thông báo chí, nhưng những nhà làm phim không thể có cái nhìn lịch sử như chúng ta bây giờ khi ngoái nhìn lại quá khứ. Nhiều năm đã trôi qua, bao nhiêu điều đã xảy ra, và đối với những người sống qua cuộc chiến, cái nhìn của họ đã biến đổi, lịch sử Hoa Kỳ và lịch sử Việt Nam cũng có những chuyển biến, quan hệ hai nước đã đổi cũng như trải nghiệm của những người Mỹ gốc Việt, mố tương quan giữa họ với Việt Nam bây giờ và Việt Nam ngày trước cũng khác đi nhiều. Bây giờ chúng ta được tiếp cận nhiều nguồn tài liệu hơn nhờ những trao đổi học thuật giữa Việt Nam và Hoa Kỳ. Một khác biệt nữa là phim của Karnow phần lớn nhìn lại lịch sử theo cách nhìn từ trên xuống, nghĩa là qua quan điểm của những nhân vật đã từng làm những quyết định quan trọng về cuộc chiến. Ngược lại, phim tài liệu của chúng tôi nhìn lịch sử từ dưới lên, qua lăng kính của những người bình thường đã trải qua cuộc chiến, mang ra đối chiếu với những gì diễn ra trong Toà Bạch Ốc, trong Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam, và trong Dinh Tổng thống ở Sàigòn.”
VOA: Về mặt tài liệu, trong quá trình nghiên cứu, các nhà làm phim lần này có được tạo điều kiện để tra cứu những hồ sơ, tài liệu đặc biệt mà trước đây chưa hề được phổ biến?
Lynn Novick: “Tôi có thể nói là lần này, chúng tôi được tiếp cận nhiều tài liệu từ các kho lưu trữ tài liệu về chiến tranh Việt Nam. Các trung tâm lưu trữ trên khắp thế giới đều mở cửa cho phép chúng tôi tiếp cận các tài liệu trên mạng của họ, trong đó có các hãng tin đã gửi các đoàn quay phim sang Việt Nam để tường trình về cuộc chiến. Chúng tôi đã lục lọi kho lưu trữ của họ để tìm ra những thước phim bị lãng quên từ lâu, chúng tôi cũng được nhiều cá nhân cho phép sử dụng hình ảnh, âm thanh và video riêng tư của gia đình họ. Mạng internet cho phép chúng tôi tìm tài liệu hữu hiệu, thế cho nên chúng tôi có thể tìm ra những tài liệu mà thế hệ đi trước không sao tìm được, vì chưa có internet. Quan trọng hơn, chúng tôi có thể tra cứu các băng ghi âm các mẫu đối thoại mà nhiều Tổng thống Mỹ cho ghi lại, từ Tổng thống Kennedy, Tổng thống Johnson, nhất là Tổng thống Nixon. Chúng ta được nghe các nhà lãnh đạo này thảo luận những gì diễn ra ở Việt Nam thời đó, và nghe họ cân nhắc nên làm gì. Trong khi một số tài liệu đó đã được công bố trong độ 10, 15 năm trở lại đây, rất khó khai thác để gạn lọc thông tin và tìm ra một khoảnh khắc thực sự gây ấn tượng, một khoảnh khắc mà khi xem qua, khán giả không thể nào quên được. Chúng tôi có sự hướng dẫn của các chuyên gia để làm việc này.”
VOA: Thưa bà, trong chiến tranh những hành động tàn bạo thường xảy ra, và cả hai bên đều phạm những tội ác. Truyền thông quốc tế tốn rất nhiều giấy mực để nói về vụ thảm sát ở Mỹ Lai do một đơn vị quân đội Mỹ thực hiện, nhưng dường như giới truyền thông về phần lớn, đã bỏ qua, hoặc tường trình qua loa và một cách không trung thực về vụ thảm sát Tết Mậu Thân năm 1968 do người cộng sản miền Bắc thực hiện. Phim tài liệu của bà và đạo diễn Ken Burns nhắc đến vụ thảm sát ở Huế, mà có người tố cáo là một hành động diệt chủng. Mặc dù Hà nội chưa bao giờ công nhận vụ thảm sát này, trong phim tài liệu này, lần đầu tiên có người bên thắng cuộc thừa nhận vụ thảm sát khi hàng ngàn người, cả thường dân vô tội, bị hành quyết và chôn tập thể. Theo một số nguồn tin, một số người có thể đã bị chôn sống. Xin bà cho biết bà và đạo diễn Burns đã cân nhắc như thế nào và quyết định đưa vụ thảm sát ở Huế vào bộ phim tài liệu này?
Lynn Novick: “Vâng, chiến tranh là một hoạt động đáng ghê sợ, đã xảy ra từ khi có loài người. Và trong chiến tranh, có khả năng xảy ra những hành động nhân bản cũng như phi nhân bản. Không một bên nào trong bất kỳ cuộc chiến tranh nào giữ độc quyền về tội ác. Điều đó cũng đúng ở Việt Nam như trong Đệ nhị, Đệ nhất Thế chiến, hay bất cứ cuộc chiến tranh nào khác. Chúng tôi muốn làm một phim tài liệu nói lên sự thật, tường trình một cách trung thực những gì đã xảy ra. Thật không đúng nếu chúng ta chỉ đề cập đến hành động tội ác của một bên, trong khi bỏ qua hành động tội ác của phía bên kia trong cuộc chiến. Chúng tôi muốn tìm hiểu chiến tranh và những tình huống trong đó những hành động tội ác xảy ra, có thể xảy ra, và đã xảy ra. Đó là lý do vì sao chúng tôi không thể nhắm mắt làm ngơ trước những gì đã xảy ra ở Huế, cũng như không thể làm ngơ những gì đã xảy ra ở Mỹ Lai. Chúng tôi không so sánh hành động nào ác độc hơn hành động nào, mà chỉ muốn khán giả xem phim hiểu rõ những gì đã thật sự xảy ra và vì sao.”
VOA: Bà vừa sang Việt Nam để trình chiếu và thảo luận về phim tài liệu Chiến tranh Việt Nam cho một số cử tọa. Xin được hỏi nói chung bộ phim đã được đón nhận ra sao?
Lynn Novick: “Vâng, tôi vừa trở về cách đây vài ngày, ở Việt Nam chúng tôi trình chiếu một số đoạn đáng chú ý nhất cho những người đã xuất hiện trong phim, khoảng 20 nhân chứng đã chia sẻ quan điểm với chúng tôi. Chúng tôi cũng có 7 buổi chiếu phim cho công chúng, và ngoài ra tổ chức một số buổi chiếu phim riêng dành cho các nhà văn, các sử gia và giới quan tâm. Có thể nói, phản ứng của mọi người nói chung hết sức tích cực, bộ phim gây rất nhiều chú ý, nhất là họ muốn biết chúng tôi kể lại chiến tranh Việt Nam như thế nào.”
VOA: Vâng, đối với những người đã sống qua chiến tranh, chứng kiến những gì xảy ra trong chiến tranh, họ có những nhận xét gì?
Lynn Novick: “Tôi có ghi lại ý kiến của một số người trên máy tính. Xem nào, để tôi coi lại vì muốn dẫn lời họ một cách thật chính xác. Họ nói họ chưa bao giờ được xem một bộ phim nào trình bày cuộc chiến như phim tài liệu của chúng tôi. Chúng tôi nhận được rất nhiều lời khen về sức mạnh của bộ phim, cách biên tập, tính trung thực và sự thành thực, sẵn sàng và thẳng thắn trình bày chiến tranh nó tàn bạo đến mức nào, với bạo lực và những tàn phá, những đau thương và gian khổ của con người ở mọi bên cuộc chiến. Họ nói được lắng nghe quan điểm của tất cả các bên là một điều mới. Nhiều người bình luận rằng đây không phải là cách mà chiến tranh Việt Nam được kể lại ở Việt Nam, họ nói chiến tranh thường được kể như một cái gì trừu tượng, và cái giá phải trả không được đề cập. Chính vì vậy mà một số cảnh trong phim đã gây sốc và bất an cho nhiều người. Một số người tiếp xúc với chúng tôi, nói rằng rất quan trọng là người Việt Nam ở trong nước phải xem những gì thực sự xảy ra. Một điều mà tôi cảm nhận một cách là sâu sắc là khi được nghe nhiều người nói câu chuyện của chúng tôi đã giúp bên thắng cuộc hiểu hơn về những gì xảy ra ở bên thua cuộc, và nhận ra kích thước nội chiến của chiến tranh Việt Nam. Nhiều gia đình đã bị chia rẽ vì chiến tranh, họ hiểu được qua trải nghiệm của chính mình, rằng còn phải làm rất nhiều mới có thể đi đến hòa giải, và có thể phim tài liệu của chúng tôi có thể đóng góp phần nào khi trình bày cho cả hai bên phía bên kia đã gian khổ đau thương như thế nào.”
VOA: Câu hỏi cuối, 10 năm để thực hiện phim là một thời gian khá dài trong đời. So sánh chính mình khi khởi sự dự án, và Lynn Novick của 10 năm sau? Nói cách khác, dự án này đã thay đổi bà như thế nào?
Lynn Novick: “Ken và tôi bàn luận với nhau rất nhiều về điều này, bởi vì cả hai chúng tôi đều cảm nhận những thay đổi sâu sắc nơi chính mình sau trải nghiệm này, một phần là do phải làm việc những tài liệu đen tối, phải đối diện với những đau đớn tột cùng của con người, với sự dã man và tàn bạo của chiến tranh, và tính phi nhân của một số hành động xảy ra trong chiến tranh, nhưng điều mà tất cả những ai cộng tác với chúng tôi thực hiện phim tài liệu này đều chia sẻ, là sự cảm kích đối với những người đã sẵn lòng chia sẻ câu chuyện của họ với chúng tôi. Thấu hiểu trải nghiệm của họ một cách sâu sắc, biết họ đã trải qua những gì, và chứng kiến sức chịu đựng của họ trước một thảm họa ở tầm mức này, mà vẫn phấn đấu để tiếp tục sống và đóng góp, thật đáng ngưỡng mộ, không có lời để diễn tả cho hết.”
The Vietnam War, Chiến tranh Việt Nam sẽ được trình chiếu lần đầu tiên vào ngày 17/9/2017 trên kênh truyền hình PBS. Bộ phim hoàn tất sau 10 năm dài là phần kết của bộ ba phim tài liệu của đạo diễn Ken Burns về các cuộc chiến tranh mang tính dấu mốc trong lịch sử Hoa Kỳ, thứ nhất là phim tài liệu về cuộc nội chiến Mỹ, thứ hai là phim tài liệu về Đệ nhị Thế Chiến, và thứ 3 là Phim Chiến tranh Việt Nam. Hai bộ phim sau có sự cộng tác của đạo diễn Lynn Novick.
Theo VOA

The Vietnam war, nghịch lý lịch sử?

Cuộc chiến Việt Nam đã kết thúc từ 42 năm, nhưng người ta vẫn tiếp tục tranh cãi.
Một trong những lý do tranh cãi không bao giờ kết thúc chính là việc xác định người thắng và kẻ thua. Bên nào cũng cho mình là người thắng, hoặc ít nhất là không thua. Người nghe cả hai phía thì cuối cùng kết luận là không có ai là ngườithắng và không có ai là người thua, sau đó đúc kết thành một triết lý: Chiến tranh không có người thắng, chỉ có sự tan nát là còn lại, tất cả những ai tham chiến đều thất bại.
Nói như vậy không sai, thậm chí nó lung linh một chủ nghĩa nhân bản. Nhưng trên thực tế, người ta chỉ đón nhận nó như một sự nhân nhượng, rộng lượng của kẻ thắng, và sự vỗ về, xoa dịu cho người chiến bại. Bởi vì, xét về mặt logic, khi một cuộc đấu kết thúc, không thể không có bên thắng hoặc thua, ngay cả khi trọng tài phán quyết là hoà. Bao giờ cũng tồn tại sự nhân nhượng từ một phía và sự an ủi của phía khác. Chỉ đơn giản là nếu chưa phân thắng bại, thì cuộc chiến chưa thể kết thúc.
Nói ra điều này để khẳng định một cách khách quan rằng, trong cuộc chiến Việt – Mỹ kéo dài từ 1955 tới 1973 , có mộtbên thua, bên đó là Hoa kỳ, và phía Bắc Việt Nam là bên thắng.
Hoa kỳ đặt ra mục đích cuộc chiến là ngăn chặn sự lan tràn của chủ nghĩa cộng sản xuống phía Nam, từ đó đưa quân đội và vũ khí vào cuộc chiến, nhưng phải rút về một cách không tự nguyện, khi mục đích đó chưa hoàn thành, đẩy sứ mệnh đó cho chính quyền Sài gòn, trong khi cả cố vấn Kissinger lẫn Tổng thống Mỹ Nixon đều biết rằng, «nếu Mỹ rút, chính quyền Cộng Hoà Việt Nam sẽ chẳng tồn tại được bao lâu». Kissinger còn an ủi Nixon: «cố gắng vá víu cho khỏi bể trong một, hai năm, tới tháng 1/1979 thì chẳng còn ai quan tâm nữa», «với những trang bị và vũ khí ấy, nếu là cấp cho Bắc Việt, đủ để họ đánh nhau với ta đến hết thế kỷ này». Và chính tổng thống Thiệu tuyên bố: «Nếu Mỹ mà không viện trợ cho chúng tôi nữa thì không phải là một ngày, một tháng hay một năm mà chỉ sau 3 giờ, chúng tôi sẽ rời khỏi Dinh Độc Lập!». Tom Polgar, nhân viên cao cấp Đại sứ Mỹ ở miền Nam, một trong số người Mỹ cuối cùng di tản khỏi Việt Nam, đã ghi lại nhận xét:
«Đây là một cuộc chiến tranh lâu dài và khó khăn mà chúng ta đã thua. Thất bại độc nhất của lịch sử Hoa Kỳ chắc sẽ không báo trước sức mạnh bá chủ toàn cầu của nước Mỹ đã chấm dứt. Nhưng… Ai không học được gì ở lịch sử, bắt buộc sẽ phải lặp lại sai lầm trong lịch sử».
Ngược lại, mục tiêu «giải phóng miền Nam thực hiện thống nhất đất nước» của chính phủ miền Bắc Việt Nam cuối cùng đã hoàn thành. Ngày 27/01/1973, toàn bộ Quân đội Mỹ rút khỏi lãnh thổ Việt Nam. Sáng ngày 30/04/1975, tướng Dương Văn Minh buộc phải Tuyên bố đầu hàng vô điều kiện. Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng Hoà miền Nam tiếp quản quyền lực trên toàn bộ lãnh thổ từ tay chính quyền Việt Nam Cộng Hoà. Tổng tuyển cử thống nhất hai miền được thực hiện tháng 2/1976.
Trên những dữ kiện thực tế đó, không thể nói không có bên thắng, bên thua, mặc dù những phân tích sau này theo từng góc nhìn khác nhau, theo những khái niệm và định nghĩa thắng bại khác nhau, có thể có những lý và lẽ khác nhau.
Bộ phim bắt đầu bằng «Bóng ma của quá khứ» chính là các tác giả có ý tìm sự biện giải cho thất bại của Hoa Kỳ từ qúa khứ lịch sử, những nguyên nhân của những sai lầm của người Mỹ khi gây ra cuộc chiến, những căn cứ đem lại chiến thắng cho một dân tộc bé nhỏ và nghèo đói. Đó cũng chính là những thông điệp mà bộ phim muốn chuyển tải tới người xem.
Sự thất bại đó đến từ hai phía.
Từ sai lầm của phía Mỹ và sự may mắn của những người cầm đầu chế độ cộng sản Bắc Việt.
Một phía, có nguồn gốc từ nỗi sợ hãi quá khứ vẫn ám ảnh người Mỹ, chưa thoát khỏi trí não của những người cầm quyền trong chính phủ Mỹ. Đó là sự khủng khiếp của cuộc chiến với Trung cộng trong chiến tranh Triều Tiên mà người Mỹ vừa trực tiếp chứng kiến. Người Mỹ vừa chết hụt, khi Liên Xô đặt tên lửa hạt nhân lên mảnh đất CuBa chỉ cách Mỹ 120km và một sai lầm đã chỉ cách có gang tấc. Nỗi sợ đó đã được diễn giải thành nguy cơ có thật từ phía khối cộng sản, để khi được những người đứng đầu trong chính quyền gắn nó với thuyết những quân cờ domino, thì chiến tranh ngăn chặn đã trở thành chính đáng, và thực hiện chiến tranh vừa là trách nhiệm đương nhiên, vừa là niềm kiêu hãnh và vinh quang của người Mỹ. Nhưng tìm chính danh từ một nỗi sợ hãi, bản thân nó đã bao hàm sự thất bại, vì sự sợ hãi luôn phóng đại các đe doạ. Chính sách có nguồn gốc phóng đại luôn chứa đựng giả dối. Sự giả dối có thể che đậy dưới chế độ độc tài, nhưng sẽ làm chính quyền sụp đổ dưới chế độ dân chủ, nếu cuộc chiến kéo dài. Thực tế, một đội quân khổng lồ thiện chiến với những vũ khí siêu hiện đại đã chỉ đối diện với những con người có hình dáng nhỏ bé, gầy guộc và đói rách, có trên tay những vũ khí thô sơ. Sự chênh lệch quá đáng về sức mạnh đã tố cáo tính chính danh của cuộc chiến chém giết.
Nhưng thất bại của người Mỹ nằm ở chỗ tiến hành một cuộc chiến tranh bằng một chế độ Dân chủ. Bản chất của Dân chủ mâu thuẫn với bản chất của chiến tranh. Một tập hợp bao gồm hai thành phần đối kháng với nhau, tự nó thủ tiêu nhau để tự sụp đổ.
Thất bại của Mỹ là tất yếu. Không thể chứng minh dân chủ bằng sức mạnh huỷ diệt của bom đạn và sự tàn bạo của vũ khí tối tân.
Và cũng không thể tiến hành thắng lợi một cuộc chiến tranh bằng cơ chế của một thể chế dân chủ. Chiến tranh cần quyền lực tập trung của thể chế độc tài. Chiến tranh là mệnh lệnh và toà án binh, không có thảo luận lấy quyết định bằng đa số. Vừa có chiến tranh vừa có biểu tình và bầu cử theo đa số là một nghịch lý. Bởi vậy, người Mỹ phải thất bại.
Về phía khác, «Bóng ma quá khứ», lý giải cơ sở nền tảng của chiến thắng của Bắc Việt Nam. Chính quyền cộng sản Bắc Việt thực tế đã không tìm kiếm sức mạnh và sự hy sinh bền bỉ của dân chúng từ lý tưởng của chủ nghĩa cộng sản quốc tế mà bằng chủ nghĩa yêu nước, bằng ý chí độc lập tự cường và khao khát tự do. Dân số Việt Nam gần 90% là nông dân, hơn 98% số nông dân ấy là người mù chữ, lý tưởng cộng sản của chủ nghĩa Mác-Lê dẫu có hấp dẫn người nghèo, cũng không bằng cách nào đến được với nông dân. Câu khẩu hiệu có sức mạnh nhất xuyên suốt cuộc chiến là câu nói nổi tiếng của Hồ Chí Minh: «không có gì quý hơn độc lập tự do », không có gì dính líu tới lý tưởng cộng sản toàn cầu, nhưng làm cho sự hiện diện của người Mỹ trỏ nên không thể biện giải. Dẫu là gì, và như thế nào, thì sự có mặt của người Mỹ cũng sẽ lặp lại sự có mặt của người Pháp từng có mặt trước đó hàng trăm năm, và cũng cùng loại với sự có mặt của người Trung Hoa trước đó hàng nghìn năm. Lý tưởng có thể bỏ nếu không chịu nổi bom đạn, nhưng còn đất nước, cho dù không chịu nổi bom đạn thì họ đi đâu để sống? Người Mỹ đã không hiểu điều đó. Người Mỹ có thể làm mọi chuyện, nhưng chỉ sự hiện diện của họ với vũ khí trên đất Việt, đã đủ để họ thành kẻ thù, và cũng đủ để họ thất bại.
Ý chí độc lập và khát vọng tự do điều khiển bởi một bộ máy tập trung siêu quyền lực, là hai yếu tố tạo ra sức mạnh vô địch, làm ra chiến thắng. Hitler và Nhật Hoàng sở dĩ có thể làm ra những kỳ tích, chính là có được hai yếu tố đó. Nó trở nên thất bại, khi một trong hai yếu tố đó chuyển hoá và biến mất. Lý thuyết chiến tranh nhân dân và Quân đội toàn dân là chiến thuật biến toàn dân thành lính, phục tùng một cách vô điều kiện và được đưa lên thành tiêu chuẩn đạo đức,chính là học thuyết quân sự của các đảng cộng sản Việt Nam và Trung Quốc.
Nói là sự may mắn của những người lãnh đạo trong bộ máy cầm quyền của chế độ cộng sản Bắc Việt, chính là sự trùng lặp vô tình giữ lý tưởng cộng sản với chủ nghĩa yêu nước.
Căn cứ để xác minh nhận định này là sự thất bại của chính chế độ từ sau chiến thắng 30/04.
Đảng cộng sản Việt Nam đã không hiểu nguyên nhân đích thực dẫn đến chiến thắng. Họ vẫn tin rằng đó là thắng lợi của đường lối đúng đắn của đảng, là tính «bách chiến bách thắng» của chủ nghĩa Mác Lênin. Ông Lê Duẩn tổng kết chiến tranh và kết luận, «giai đoạn thứ nhất của cách mạng vô sản là cuộc cách mạng dân tộc dân chủ giành độc lập dân tộc và thống nhất đất nước đã hoàn thành. Cách mạng Việt Nam từ nay bước sang giai đoạn thứ hai, giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội không kinh qua phát triển tư bản chủ nghĩa». Đại hội đảng lần thứ tư, ngày 14-20/12/1976, đã quyết định đổi tên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà thành nước Cộng Hoà Xã Hội chủ nghĩa Việt Nam, thay tên đảng từ đảng Lao động Việt Nam thành đảng Cộng sản Việt Nam, khẳng định ktrung thành chủ nghĩa Mác – Lênin.
Việc làm này chứng tỏ một điều, rằng lãnh đạo đảng cộng sản không chủ đích dựa vào chủ nghĩa yêu nước. Họ không hề có ý thức về sức mạnh bất khả khuất phục chính nằm trong ý chí độc lập dân tộc và khát vọng tự do của dân chúng chứ không phải là giác ngộ lý tưởng cộng sản chủ nghĩa Mác.
Bắt đầu từ sau cái Đại hội IV này, sau cái «khẳng định tính bách chiến bách thắng chủ nghĩa Mác», năm 1976, đảng cộng sản bắt đầu thất bại liên tiếp cả chỉ đạo kinh tế lẫn chính trị, ngoại giao. Xây dựng «xã hội chủ nghĩa bỏ qua phát triển tư bản chủ nghĩa» đã đẻ ra chính sách cải tạo tư bản tư doanh, tiêu diệt kinh tế gia đình và sản xuất cá thể. Lạm phát lập tức tăng lên tới 780% năm 1986. Tổng thu nhập quố dân không đầy 2 tỷ đô. Đất nước chìm vào khủng hoảng, nền kinh tế mấp mé bờ sụp đổ. Mỹ cấm vận và bao vây kinh tế. Trung Quốc gây chiến tranh biên giới. Liên xô và các nước xã hội chủ nghĩa cũ chấm dứt viện trợ và bắt đầu nhắc đến đòi nợ. Bước đi thứ hai, xây dựng chủ nghĩa xã hội sau cách mạng dân tộc dân chủ, đứng trước sự phá sản, đường lối «sáng suốt» của đảng đã đưa đất nước quay về gần thời kỳ đồ đá nguyên thuỷ, không do bom đạn huỷ diệt của chiến tranh.
Một bài học mà những người cộng sản Việt Nam cần rút ra là «lòng dân» chứ không phải «lý tưởng» cộng sản giúp họ chiến thắng. Dân chúng thực chất không biết và cũng không cần biết tư tưởng của chủ nghĩa cộng sản. Thất bại sau chiến tranh đã chứng thực «Những gì hợp lòng dân thì thắng, trái lòng dân là thất bại».
Thắng lợi của chế độ cộng sản Bắc Việt, vì vậy, có thể nói được là một nghịch lý không?
Trên trục thời gian phát triển của văn minh nhân loại, có thể nói, xã hội Mỹ đi trước xã hội Việt Nam hàng trăm năm. Có thể là một nghịch lý khi tương lai thất bại trước quá khứ không?
Nhiều ý kiến cho rằng sự hiện diện của người Mỹ trong vai trò điều khiển đã làm cho cuộc chiến chống cộng thất bại. Điều này hoàn toàn có thể hiểu được. Sự hiện diện và can thiệp vào một công việc nội bộ của một quốc gia có chủ quyền khác cách hàng chục ngàn km đã bác bỏ mọi khả năng tuyên truyền của phía ủng hộ , nhưng lại là lý do tạo ra hiệu quả tuyên truyền của phía đối địch. Không có chính danh, không thể được thừa nhận chính danh, không thể tạo ra chiến thắng.
Vì vậy có những ý kiến cho rằng sai lầm của người Mỹ chính nằm ở chủ trương can thiệp trực tiếp. Nếu với cùng những phí tổn cho chiến tranh, người ta giành cho đầu tư xây dựng và phát triển kinh tế, thì với hỗ trợ kỹ thuật và công nghệ Mỹ, miền Nam Việt Nam đã trở thành một cường quốc kinh tế, vượt xa Singapore và Nam Hàn, vì khởi điểm của miền Nam hơn hẳn, và năng lực sáng tạo của người Việt không kém bất cứ dân tộc nào. Như vậy, khả năng thống nhất đất nước một cách hoà bình sẽ rất cao và theo chiều ngược lại. Người ta đã bỏ qua và giải pháp này đã không được một ai nghiên cứu một cách nghiêm túc. Ít ra, chỉ cần phát triển miền Nam cũng đã đủ để vô hiệu hoá ảnh hưởng của chủ nghĩa cộng sản.
Bộ phim gồm 10 tập và phải mất 10 năm để hoàn thành, với khối lượng tư liệu khổng lồ, nhưng những thông điệp mà các nhà làm phim muốn nói, có lẽ không cần phải xem hết toàn bộ. Nước Mỹ đã chia rẽ, rạn nứt, tổn thương và đã làm một công việc vô ích.
Nhiều ý kiến cho rằng, dù muốn hay không muốn, bộ phim do người Mỹ làm, là cách nhìn của người Mỹ, là vũ trụ quan, nhân sinh quan, phản ánh thang bậc nhận thức và văn hoá của người Mỹ, không phải là của người Việt. Gọi là Chiến tranh Việt Nam, nhưng không do người Việt làm.
Nhưng nếu người Việt làm, thì là người Việt nào, người Việt «Nam» hay người Việt «Bắc», tức là người Việt Cộng Hoà hay người Việt Cộng sản? Người Việt đã đủ trưởng thành để tự nhận ra và tự thú nhận sai lầm của mình như người Mỹ không ? Bộ phim sẽ chỉ có bên kia chết và tội ác dã man chỉ của phía đối phương? Nếu người Việt đủ trưởng thành để cho ra đời bộ phim đủ trung thực khách quan về cuộc chiến tranh này, thì ngay bây giờ, đã thực sự có một cuộc hoà giải và hoà hợp dân tộc, không phải hoà giải cứ là sự khuất phục của bên này, và là sự thừa nhận tội ác của bên kia.
Bằng cuốn phim này, người Mỹ đã tự giải thoát cho nhau, nhưng người Việt, nhờ người Mỹ mà được thấy những gì thực xảy ra từ cả hai phía, liệu có đủ minh mẫn và tự trọng để thừa nhận nghịch lý của lịch sử không?
25/09/2017
Bùi Quang Vơm

Hà Nội không hài lòng với “The Vietnam War”?


FILE - In this April 28, 1965 file photo, U.S. Marine infantry stream into a suspected Viet Cong village near Da Nang in Vietnam during the Vietnamese war. Filmmaker Ken Burns said he hopes his 10-part documentary about the War, which begins Sept. 17, 201
Mặc dù “The Vietnam War”, bộ phim tài liệu gây tranh cãi về chiến tranh Việt Nam của đạo diễn Ken Burns và Lynn Novick, không bị cấm chiếu ở Việt Nam nhưng giới lãnh đạo ở Hà Nội tỏ ra không hài lòng về những gì được giới thiệu trong bộ phim mới được trình chiếu trên kênh truyền hình PBS.
“Những nhân vật có thế lực trong chính phủ Hà Nội vô cùng không hài lòng về loạt phim tài liệu này,” Jeff Stein tiết lộ trong một bài báo của tuần san Newsweek trong tháng này về bộ phim tài liệu công phu đã mất đến 10 năm mới hoàn tất.
Hai nguồn tin độc lập tiết lộ cho Newsweek rằng những “nhân vật thế lực” bực tức đến độ đã “sa thải một số quan chức phụ trách báo chí tại Bộ Ngoại giao, những người đã giúp đoàn làm phim tổ chức các cuộc phỏng vấn.”
Bộ Ngoại giao Việt Nam không trả lời yêu cầu của VOA xin bình luận về thông tin này.
Trong phim, hàng trăm người từ nhiều bên tham gia cuộc chiến đã được phỏng vấn, kể cả nhiều binh sĩ và chỉ huy quân đội miền Bắc từng trực tiếp tham gia cuộc chiến.
Bộ phim, mặc dù được nhiều người đánh giá là tương đối cân bằng khi tìm cách đưa ra sự thật theo quan điểm của nhiều phía, nhưng vẫn gây phản ứng trái chiều từ Hà Nội, vì nhiều lý do. Thứ nhất, bộ phim đề cập đến vụ thảm sát ở Huế vào Tết Mậu Thân 1968, khi quân đội miền Bắc giết hại nhiều thường dân miền Nam. Thứ hai, bộ phim nhắc đến vai trò của Tổng bí thư Lê Duẩn, lấn át ông Hồ Chí Minh và Đại tướng Võ Nguyên Giáp, và thứ ba, thuật lại chuyện các lãnh đạo cấp cao trong Đảng đã tìm cách đưa con cái ra nước ngoài học để tránh nghĩa vụ quân sự.
Đảng Cộng sản Việt Nam và Hà nội luôn tìm cách bảo vệ tính chính nghĩa của cuộc chiến, theo một chuyên gia về Việt Nam, Ben Wilkinson. Giám đốc Trường đại học Fulbright ở thành phố HCM nói với Newsweek: “Hà Nội luôn vinh danh “chiến thắng vĩ đại” và sự hy sinh của các chiến sĩ và không bao giờ đề cập đến những tổn thất vô vùng lớn lao ở miền Nam.”
Đạo diễn Hồng Ánh, một người lớn lên trong gia đình có nhiều người trải qua chiến tranh, nói: ​"Trong chiến tranh không có sự thật nào là duy nhất cả. Nhưng có một con số không thể nào thay đổi được đó là người Việt chết rất nhiều trong cuộc chiến này."
Trong phim, 2 đạo diễn cũng cho thấy quyết tâm của Hà Nội sẽ chiến đấu cho đến khi thống nhất 2 miền Nam Bắc.
Cho mãi tới năm 1995, 20 năm sau khi chiến tranh kết thúc, Việt Nam mới chính thức công bố con số thương vong là khoảng 2 triệu thường dân và 1.1 triệu binh lính kể cả của miền Bắc và lực lượng đồng minh ở miền Nam, được gọi là Việt Cộng, đã chết trong chiến tranh. Tuy nhiên theo nhiều nhà nghiên cứu, con số thực sự có lẽ còn lớn hơn nhiều.
Trong phim The Vietnam War, Tướng William Westmoreland, Tư lệnh các lực lượng Hoa Kỳ tại Việt Nam từ năm 1964 đến năm 1968, nói hồi năm 1965: “Tỷ lệ tử vong giữa lính Mỹ và Việt Cộng là 1-10.”
Nhà báo Huy Đức, một trong những cố vấn cho đoàn làm phim và là người xuất hiện trong phim The Việt Nam War nói “Hà Nội sẽ không muốn phổ biến bộ phim này” mặc dù bộ phim đã “quy gần như mọi tội lỗi cho Washington, đánh giá cao chiến binh của miền Bắc và có lúc, tỏ thái độ xem thường lãnh đạo Việt Nam Cộng Hòa.”
Viết trong một đăng tải trên Facebook cá nhân, nhà báo còn có tên Trương Huy San nhận định rằng bộ phim sẽ “không làm cho bên nào hài lòng” và “báo Nhà nước (Việt Nam) có thể sẽ có bài phản bác, bảo vệ ‘tính chính nghĩa’ của cuộc chiến.”
Tuy nhiên, theo dạo diễn Hồng Ánh thì mặc dù báo chí Việt Nam có đưa tin về sự ra mắt của The Vietnam War, nhưng không đi sâu phân tích về những thông tin gây tranh cãi trong bộ phim. Đạo diễn Hồng Ánh cho rằng đây là 1 dấu hiệu cho thấy chính quyền Việt Nam, dù có không hài lòng, cũng tỏ ý muốn “hòa giải”, 40 năm sau khi chiến tranh Việt Nam kết thúc.
"Họ không phản ứng gay gắt. Bằng chứng là họ không chặn đường link hoặc cấm đoán bằng mọi thứ để khán giả Việt Nam không thể xem được phim này. Cho tới ngày hôm nay (29/8) mọi người vẫn xem được chọn 10 tập thì đó là điều cho thấy (Hà Nội) mong muốn khép lại quá khứ."
Theo VOA

‘The Vietnam War’ là chiến tranh gì?


Poster phim tài liệu The Vietnam War.

Bộ phim tài liệu “The Vietnam War” gồm 10 tập, thời lượng kéo dài 18 tiếng đồng hồ của hai nhà đạo diễn phim tài liệu nổi tiếng của Mỹ là Ken Burnes và Lynn Novick, vừa được khởi chiếu hôm 17-9-2017, trên hệ thống truyền hình PBS (Public Broadcasting Service). mạng truyền thông công cộng bất vụ lợi với 349 đài truyền hình trên khắp Hoa Kỳ. Sau đó, “The Vietnam War” đã được phổ biến rộng rãi trên mạng internet toàn cầu, ai cũng có thể coi được.
Bộ phim nhiều tập nói về cuộc chiến tranh Việt Nam này, đã được sự quan tâm của giới truyên thông, người dân Hoa Kỳ cũng như người Việt Nam trong cũng như ngoài nước, với những cảm nhận và phản ứng tâm lý, tình cảm, đánh giá khác nhau.
Bài viết này không nhằm nhận xét phê bình bộ phim nhiều tập “The Vietnam War” nên không đi sâu vào các chi tiết của bộ phim, mà chỉ tìm cách lý giải vì sao người xem đã có những cảm nhận và phản ứng tâm ký, tình cảm khác nhau, qua chủ đề: “The Vietnam War” là chiến tranh gì?
1.-“The Vietnam War” là “cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ xâm lược, giải phóng Miền Nam, thống nhất đất nước” hay là “Cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước, giải phóng dân tộc”, không phải là “cuộc nội chiến ý thức hệ Quốc-Cộng” tại Việt Nam?
Đó là tên gọi cuộc chiến Việt nam của đảng và nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam từng là một bên trong cuộc chiến hôm qua, cho đến bây giờ vẫn gọi như thế. Nghĩa là Việt cộng không coi đó là “Cuộc nội chiến” giữa người Việt Nam theo ý thức hệ quốc gia (gọi tắt là Việt quốc) và người Việt Nam theo ý thức hệ cộng sản (gọi tắt là Việt cộng).
Như thế, Việt cộng tự coi chính quyền, quân đội của chế độ Miền Bắc (Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa) trong cuộc chiến là chính danh, đại diện cho dân tộc để có quyền phát động và tiến hành “chiến tranh chống Đế quốc Mỹ xâm lược, giải phóng Miền Nam, thống nhất đất nước”. Đồng thời Việt cộng coi chính quyền và quân đội Việt quốc trong chế độ Miền Nam (Việt Nam Cộng Hòa) là “ngụy quyền và ngụy quân” tay sai do “đế quốc Mỹ” dựng lên và cưu mang. Nói cách khác, Việt cộng đã đồng hóa Hoa Kỳ như thực dân Pháp xâm lược đô hộ Việt Nam; chính quyền và quân đội Việt Nam Cộng Hòa như chính quyền, quân độ dưới chế độ quân chủ chuyên chế Việt Nam dưới thời Pháp thuộc (1858-1954).
*Nhận định:

Cách gọi trên hiển nhiên là chủ quan, một chiều, không đúng với thực chất cũng như thực tế khách quan của cuộc chiến Việt Nam. Tất nhiên không được người Việt quốc gia hay là người Việt Nam không cộng sản chấp nhận. Vì ai cũng biết đó chỉ là kịch bản “ngụy dân tộc” để tiến hành cuộc chiến tranh xâm chiếm Miền Nam dưới ngọn cờ “Chống Mỹ cứu nước, giải phóng dân tộc”; để nhân dân trong nước và quốc tế lầm tưởng cuộc chiến tranh này chỉ là sự tiếp nối “cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, giành độc lập”.

Kịch bản “ngụy dân tộc” này từng được dùng để che đậy “cái đuôi cộng sản” ngay từ trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp của Việt Minh (mặt nạ của Việt cộng), dưới ngọn cờ “giải phóng dân tộc” hòng khơi dạy lòng yêu nước chống ngoại xâm của người dân để huy động “Sức người, sức của” toàn dân vào cuộc chiến. Vì ngay từ thời đó, chủ nghĩa cộng sản còn xa lạ và đã là nỗi sợ hãi của dân chúng Việt Nam khi nghe nói về một chủ nghĩa ngoại lai “Tam Vô” (vô tổ quốc, vô gia đình và vô tôn giáo). Thế nên, sau khi thống trị một nửa nước Miền Bắc, Việt cộng tiếp tục dùng bảng hiệu “ngụy dân chủ, ngụy cộng hòa”cho chế độ là “Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa” có từ sau 1945. Đồng thời đã dùng tên đảng Lao Động Việt Nam làm mặt nạ cho đảng CSVN (từ 1951). Tất cả bộ mặt “ngụy dân tộc” và “ngụy dân chủ, ngụy cộng hòa” này đều đã lộ nguyên hình trước là Việt Minh, sau là Việt cộng, chỉ là công cụ của cộng sản quốc tế, đánh Tây, đánh Mỹ không phải để giành độc lập cho dân tộc, mà để giành chính quyền thực hiện chủ nghĩa cộng sản, phi dân tộc. Vì thế, sau khi chiếm được Miền Nam thống nhất đất nước, đã đưa cả nước tiên lên “xã hội chủ nghĩa” (tức giai đoạn đầu của cộng sản chủ nghĩa với đỉnh cao là Thiên đường cộng sản !).

Vì ngay khi cuộc chiến tranh đang diễn ra, chính lãnh tụ cộng đảng Viêt Nam Hồ Chí Minh đã từng khẳng định “Đối với cách mạng Việt Nam và dân tộc Việt Nam, chủ nghĩa Mác Lê không những là một cẩm nang thần kỳ mà còn là mặt trời soi sáng con đường thẳng tới thắng lợi cuối cùng, tới chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản”. Còn Lê Duẩn, cố tổng Bí thư đảng CSVN, sau cuộc chiến cũng từng tuyên bố “Ta đánh Mỹ đây là đánh cho Liên Xô, đánh cho Trung Quốc…” Một sự tự thú làm công cụ tri tình cho cộng sản quốc tế tiến hành “chiến tranh cách mạng(đỏ)”, núp dưới chiêu bài “Chiến tranh giải phóng dân tộc” để nhuộm đỏ Miền Nam Việt Nam, tiến đến mục tiêu tối hậu là cộng sản hóa toàn cầu của cộng sản quốc tế, đứng đầu là hai tân đế quốc đỏ Nga-Tàu (thực tế nay đã thất bại hoàn toàn và vĩnh viễn).

Thế nhưng đến nay, Việt cộng vẫn trơ trẽn đeo mặt nạ cộng sản cho chế độ “đỏ vỏ xanh lòng” bằng bảng hiệu “Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”. Mặc dầu “Tổ quốc xã hội chủ nghĩa Liên Xô” và hầu hết “các nước xã hội chủ nghĩa anh em” đã chết từ 27 năm rồi (1990-2017).Thành ra, vai trò của cộng sản Liên Xô là gì và Cộng sản Bắc Việt phát động và tiến hành chiến tranh xâm chiếm Miền Nam cho ai, không cần nói ra thì ai cũng biết câu trả lời là gì rồi.

Đến bây giờ, sau nhiều ngày im lặng, báo chí Việt Nam hôm 21-9-2017 vừa qua đã đăng thông tin liên quan tới bộ phim tài liệu “The Vietnam War” của Mỹ, khi trích lại tuyên bố chính thức của người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng nói: “Cuộc kháng chiến chống Mỹ của nhân dân Việt Nam là cuộc kháng chiến mang tính chính nghĩa, đã phát huy được sự đoàn kết và sức mạnh của toàn dân tộc, được bạn bè và nhân dân trên toàn thế giới hết lòng ủng hộ. Chính vì thế đã đi đến thắng lợi cuối cùng là thống nhất đất nước”.

Đây là phản ứng chính thức đầu tiên về bộ phim nhiều tập “The Vietnam War” đang được nhiều người trong nước theo dõi. Nội dung bộ phim phản ánh thực chất cũng như thực tế không phải là cuộc chiến mà bao lâu nay đảng và nhà cầm quyền CSVN đã tuyên truyền lừa bịp; trong đó có những hình ảnh, sự thật bất lợi liên quan đến các lãnh tụ Việt cộng hàng đầu như Hồ Chí Minh, Lê Duẩn, Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp… và những tội ác chiến tranh không thể biện minh (như vụ thảm sát hàng ngàn người cùng màu da sắc máu Việt tộc trong cuộc tổng tiến công vào các đô thị Miền Nam dịp Tết Mậu Thân 1968…). Sau hơn 42 năm chiến tranh Việt Nam kết thúc (1975-2017) đảng và nhà cầm quyền Việt Cộng vẫn còn gọi cuộc chiến Việt Nam theo kịch bàn ngụy dân tộc là “Cuộc kháng chiến chống Mỹ của nhân dân Việt Nam là cuộc kháng chiến mang tính chính nghĩa…” như lời người phát viên Lê Thị Thu Hằng nói, hoàn toàn duy ý chí, trái với thực chất và thực tế của cuộc chiến tranh này.

2.- “The Vietnam War” là “Cuộc chiến tranh xâm lăng của Cộng Sản Bắc Việt” hay là “Cuộc chiến tranh tự vệ chống Cộng sản Bắc Việt xâm lăng”, không phải là “Cuộc nội chiến ý thức hệ Quốc-Cộng”?

Đó là cách gọi cuộc chiến Việt Nam của một số người Việt quốc gia hay là người Việt Nam không cộng sản từng sống ở Miền Nam dưới chế độ Việt Nam Cộng Hòa, từng là một bên trong cuộc chiến. Những người này vẫn không coi là môt “cuộc nội chiến ý thức hệ Quốc-Cộng” tại Việt Nam. Những người gọi tên như thế, đã dựa trên căn cứ pháp lý là bản Hiệp Định Genève ngày 20-7-1954 chia đôi đất nước, lấy vĩ tuyến 17 làm biên giới tạm thời phân chia hai Miền Bắc và Nam Việt Nam; và Hiệp Định Paris năm 1973 về chấm dứt chiến tranh lập lại hòa bình cho Việt Nam.

Theo đó, với hiệp định Genève 1954 chia đôi Việt Nam, đã tạo ra hai thực thể hội đủ yếu tố cấu thành hai quốc gia (lãnh thổ, dân cư và chính quyền) theo công pháp quốc tế.Vì vậy cuộc chiến Việt Nam là cuộc chiến giữa hai quốc gia nên không thể coi là “nội chiến” được; mà phải gọi là cuộc “Cuộc chiến tranh xâm lăng” của quốc gia Miền Bắc Việt Nam (Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa) đối với quốc gia Miền Nam Việt Nam (Việt Nam Cộng Hòa). Do đó, về phía Việt quốc cũng có thể gọi là “cuộc chiến tranh xâm lăng của cộng sản Bắc Việt” hay là “Cuộc chiến tranh tự vệ chống cộng sản Bắc Việt xâm lăng”….Cuộc chiến tranh này đã kết thúc vào ngày 30-4-1975 sau khi quốc gia Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa ở Miền Bắc dùng bạo lực xâm chiếm quốc gia Việt Nam Cộng Hòa ở Miền Nam. Như tế là đã vi phạm trắng trợn Hiệp Định Paris 1973 và cả Hiệp Định Genève 1954 mà Việt Minh hay Việt cộng đã ký kết với thực dân Pháp chia đôi đất nước.

* Nhận định:

Dường như những người Việt Quốc nào, muốn dựa trên căn cứ pháp lý trên để không coi cuộc chiến giữa Việt Cộng và Việt Quốc là nội chiến, là để có cơ sở pháp lý đấu tranh đòi các cường quốc đóng vai trò bảo đảm việc thực thi hai bản Hiệp Định Genève 1954 và Paris 1973, “buộc Việt Cộng” phải thi hành những cam kết trong hai bản Hiệp Định này vì đã vi phạm trắng trợn khi dùng bạo lực cưỡng chiếm quốc gia Việt Nam Cộng Hòa ở Miền Nam Việt Nam. Nghĩa là đòi phải tái lập nguyên trạng Quốc gia Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa ở Miền Bắc Việt Nam và quốc gia Việt Nam Cộng Hòa ở Miền Nam Việt Nam, như trước 30-4-1975, ngày Cộng sản Bắc Việt xâm chiếm Miền Nam, để thống nhất đất nước môt cách hòa bình... Để từ đó và sau đó có cơ sở pháp lý “Đòi trả lại” các hải đảo thuộc hai quần đảo Trường Sa Hoàng Sa của Việt Nam đã bị Trung Cộng cưỡng đoạt năm 1974 và sau đó, khi các đảo này thuộc chủ quyền quốc gia Việt Nam Cộng Hòa ở Miền Nam trong thời kỳ chiến tranh.

Thế nhưng theo nhận định của chúng tôi, thực tế liệu các cường quốc có trách nhiệm bảo đảm việc thực thi hai Hiệp Định Genève 1954 và Hiệp Định Paris 1973 có “buộc được Việt cộng” tái thi hành các hiệp định này; hay có căn cứ pháp lý “đòi Trung Cộng trả lại” các đảo đã cưỡng đoạt của VNCH hay không? Trả lời câu hỏi này thật không đơn giản. Vì cả hai Hiệp Định này đều được hình thành trong bối cảnh khác nhau, song đều do sự chủ động của các cường quốc liên quan để “thoát hiểm nhất thời” nhằm thành đạt lợi ích chiến lược riêng nào đó, chứ họ không cần để các Hiệp ước đó được thực thi.Vả lại, nên nhớ là chính quyền Quốc gia và kế tục là Việt Nam Cộng Hòa, đã từ chối cùng với Mỹ đã không ký vào văn bản Hiệp Định Genève 1954 thì không có quyền nại ra để coi là tình trạng chiến tranh giữa hai quốc gia dược. Vì thực tế cả hai chính quyền cộng sản Bắc Việt và chính quyền quốc gia Nam Việt đều coi nước Việt Nam là một, với một đất nước, hai chế độ chính trị đối nghịch, không thừa nhận nhau, đều tự nhận là chính danh, đại diện dân tộc Việt Nam để phủ định nhau, tiêu diệt nhau…

3.- “The Vietnam War” là cuộc chiến tranh ủy nhiệm (Proxy War) không phải là “Cuộc nội chiến” (domestic warfare) .

Những người gọi tên cuộc chiến như thế,có thể là những người Việt Nam không cộng sản từng sống dưới hai chế độ đối nghịch trong cuộc chiến trên hai miền Nam Bắc Việt Nam. Những người này căn cứ vào thực tế cuộc chiến diễn ra trên hai miền đất nước Việt Nam trong bối cảnh “cuộc chiến tranh ý thức hệ toàn cầu” (Global war of Ideology ) giữa tư bản chủ nghĩa (Capitalism) và cộng sản chủ nghĩa (Communism), hình thành sau Thế Chiến II.(1939-1945).
Theo đó:
- Chính quyền cộng sản Bắc Việt được sự ủy nhiệm của cộng sản quốc tế, đứng đầu là Liên-Xô (có sự cạnh tranh của Trung Cộng), nhận chi viện mọi mặt của Liên Xô, Trung quốc và các nước “Xã hội chủ nghĩa anh em” như vũ khí, đạn dược, kinh tế, tài chánh và cả nhân lực nữa… để làm nhiệm vụ “tiền đồn phe xã hội chủ nghĩa”, chủ động phát động cuộc chiến tranh xâm chiếm Miền Nam; đóng vai trò tên lính xung kích để mở mang bờ cõi cho cộng sản quốc tế, cộng sản hóa Miền Nam và các nước trong vùng thực hiện tham vọng cộng sản hóa toàn cầu, tiến đến một thế giới đại đồng mà đỉnh cao là “Thiên đường cộng sản” vốn là mục tiêu tối hậu của chủ nghĩa cộng sản.

- Chính quyền quốc gia Nam Việt, được sự ủy nhiệm của các cường quốc tư bản quốc tế, đứng đầu là Hoa Kỳ, nhận viện trợ mọi mặt như vũ khí, đạn dược,kinh tế, tài chánh và cả nhân sự …của hoa kỳ và các nước đồng minh, để làm nhiệm vụ “tiền đồn Thế giới Tự do”, thực hiện một “cuộc chiến tranh tự vệ” để ngăn chặn, đẩy lùi cuộc chiến tranh xâm lăng của CSBV, bảo vệ chế độ dân chủ, xây dựng và phát triển Miền Nam theo kiểu tư bản chủ nghĩa.v.v…

Nghĩa là một cuộc chiến tranh ý thức hệ toàn cầu giữa hai phe cộng sản chủ nghĩa, đứng đầu là Liên Xô và phe tư bản chủ nghĩa, đứng đầu là Hoa Kỳ, diễn ra dưới hình thức “Chiến tranh Nóng” cục bộ diễn ra trên đất nước Việt nam, với hai công cụ đều là người Việt Nam. Nhưng đó không phải là “cuộc nội chiến” mà là “Chiến tranh ủy nhiệm”. Vì Việt cộng nhận sự ủy nhiệm của Liên Xô và cộng sản quốc tế; còn Việt quốc thì được ủy nhiệm của Hoa Kỳ và các cường quốc đồng minh tư bản, để thực hiện chiến tranh xâm lần lãnh thổ (Việt cộng) và chiến tranh ngăn chặn, đẩy lùi (Việt quốc). Chính Tổng bí thư đảng CSVN đã từng nói “Ta đánh Mỹ đây là đánh cho Liên Xô, đánh cho Trung quốc…” hay Tổng thống VNCH Ngô Đình Diệm từng nói “Biên giới Hoa Kỳ kéo dài đến vỹ tuyến 17…”.Vì thế, những người có quan niệm này không coi chiến tranh Việt Nam là “Nội chiến” là thế.

* Nhận định:

Theo nhận định của chúng tôi, căn cứ cho cách gọi như thế là không đúng với thực tế và thực chất của cuộc chiến tranh Việt Nam.Vì thực tế cũng như thực chất đó là một “cuộc nội chiến ý thức hệ Quốc-Cộng”. Cuộc nội chiến ý thức hệ Quốc-Cộng này diễn ra trong bối cảnh cuộc chiến tranh ý thức hệ toàn cầu (Global War of Ideology) giữa hai khối cộng sản đứng đầu là Liên Xô và khối tư bản đứng đầu là Hoa Kỳ. Hai cuộc chiến này cùng diễn ra trên chiến trường Việt Nam.Tuy hai cuộc chiến này trùng lắp không gian và thời gian, có thể bề ngoại cùng chung mục tiêu, lý tưởng, nhưng không là một vì khác ý đồ muốn thành đạt thông qua cuộc hiến này.

Chính vì thế mà sau khi chiến tranh Việt Nam kết thúc vào ngày 30-4-1975 cuộc nội chiến ý thức hệ Việt Nam vẫn chữa chấm dứt. Bên thất trận Việt Quốc vẫn tiếp tục chống cộng để thành đạt mục tiêu tối hậu của ý thức hệ quốc gia về chính trị là “dân chủ hóa đất nước”. Bên thắng cuộc Việt cộng vẫn tiếp tục thực hiện mục tiêu lý tưởng tối hậu là xây dựng chủ nghĩa xã hội của mình (mà nay đã thất bại hoàn toàn phải quay qua con đường kinh tê 1thò trường tư bản chủ nghĩa…) . Mặc dù cuộc chiến tranh ý thức hệ toàn cầu hay là “Chiến tranh Lạnh”( theo cách gọi của Tây phương) giữa cộng sản chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa đã chấm dứt từ lâu, thế giới đã đi vào chiến lược toàn cầu mới.
.4.- “The Vietnam War” là một “Cuộc Nội Chiến Ý Thức Hệ Quốc-Cộng” giữa những người Việt Nam theo ý thức hệ quốc gia và những người Việt Nam theo ý thức hệ cộng sản.
Đó là cách gọi có lẽ là của hầu hết những người Việt Nam từng ở hai bên cuộc chiến tranh Việt Nam vừa qua (1954-1975). Vì cách gọi này đúng với ý nghĩa chung của từ ngữ nội chiến (Domestic warfare) và diễn tả đúng thực chất cũng như thực tế khách quan của cuộc chiến
Theo ý nghĩa từ ngữ, nội chiến là xung đột vũ trang (chiến tranh quân sự) hay tâm lý (chiến tranh chính trị) trên quy mô cả nước, giữa người trong một nước, có tên gọi khác nhau tùy theo nguyên nhân đưa đến nội chiến. Tỷ như cuộc nội chiến ở Hoa Kỳ (1761-1765) có tên gọi riêng “The Civil War” khác với từ ngữ chung về nội chiến (The domestic warfare); nguyên nhân là mâu thuẫn về vấn đề nô lệ chủng tộc người da đen giữa chính quyền các tiểu bang Miến Bắc chủ trương bãi bõ chế độ nô lệ, với chính quyền các tiểu bang Miền Nam muốn duy trì chế độ nô lệ. Cuộc chiến tranh Việt Nam nguyên nhân là sự đối kháng ý thức hệ giữa người Việt Nam theo ý thức hệ quốc gia và người Việt Nam theo ý thức hệ cộng sản nên gọi là “Cuộc nội chiến ý thức hệ Quốc-Cộng”.
Tên gọi này cũng đã được thể hiện qua bộ phim nhiều tập “The vietnam War” của hai nhà đạo diễn Mỹ đang được trình chiếu rộng rãi. Tuy nhiên nếu bộ phim phần nào thể hiện được tính khách quan, thì lại thể hiện mờ nhạt, không rõ nét tính chất “Nội chiến ý thức hệ Quốc-Cộng” tại Việt Nam, đưa đến sự ngộ nhận chiến tranh Việt Nam như là cuộc chiến giữa Mỹ và Việt cộng; làm lu mờ vài trò chính quyền quốc gia trong chế độ Việt Nam Cộng Hòa ở Miền Nam vốn là chủ thể chính trong cuôc nội chiến mà Hoa Kỳ chỉ đóng vai phụ; tương tự như vai trò của Liên Xô đối với chính quyền Cộng sản Bắc việt là một bên chính yếu trong cuộc nội chiến Quốc-Cộng. Chính vì vây mà nhiều người Việt quốc khi xem bộ phim The Vietnam War đã có phản ứng bất bình đến phẫn nội.
Dẫu sao bộ phịm The Vietnam War cũng nói lên được phần nào thực chất cũng như thực tế của cuộc chiến tranh “cốt nhục tương tàn này” chỉ vì khác biệt ý thức hệ. Ý thức hệ Quốc-Cộng đúng hay sai, lợi hại cho đất nước và và dân tộc thế nào thì đã có câu trả lời bằng chính thưc tế sau khi Việt cộng phát động, tiến hành chiến tranh “giải phóng Miền Nam, thống nhất đất nước” đưa cả nước tiến lên “xã hội chủ nghĩa” với hậu quả ra sao?
Thiết tưởng không cần phải nói thêm những khác biệt về ý thức hệ đã đưa đến nội chiến, thì mọi người cũng đã biết và chúng tôi cũng đã lý giải tổng quát ở các phần trên bài viết này.
Thay lời kết, người viết xin đưa ra một số cảm nhận sau khi xem bộ phim tài liệu nhiều tập “The Vietnam War” do hai đạo diễn người Mỹ là Ken Burnes và Lynn Novick thực hiện.
Những hình ảnh tàn bạo của chiến tranh, những khuôn mặt lãnh đạo, điều hành, chỉ huy gián tiếp nay trực tiếp cuộc chiến tranh Việt Nam ở mọi phía (Diễn viên chính:Việt quốc và Việt Cộng- Diễn viên phụ: Hoa Kỳ và Liên Xô…) đối với người viết cũng như hầu hết nhân dân Việt Nam cũng như người dân Hoa Kỳ có quan tâm đến cuộc chiến đều đã quá quen thuộc.
Đối với người dân Hoa Kỳ quan tâm, họ cũng đã từng coi nhiều phim tài liệu về chiến tranh Việt Nam trước đây do các nhà làm phim của họ, với nhiều hình ảnh của chiến tranh được lặp lại nhiều lần, hiển nhiên là họ cũng đã có những cảm nghĩ, phản ứng tâm lý khác nhau về cuộc chiến ngoài nước Mỹ, mà con em, cha anh họ đã chiến đấu hy sinh (58.000 tử sĩ) vì lý tưởng “Tự do, dân chủ” muốn thành đạt cho người dân Việt Nam mà đã không thành. Thế nhưng đó không hẳn là thất bại đối với những nhà hoạch định chủ trương, chính sách, mục tiêu tham gia cuộc chiến Việt Nam của chính phủ Hoa Kỳ cũng như các cường quốc hàng đầu phe cộng sản(Liên Xô, Trung quốc…) trong cuộc chiến tranh ý thức hệ cộng sản và tư bản toàn cầu, khi mà các mục tiếu chiến lược họ đã đạt được tho6ngqua cuộc chiến tranh cục bộ này.
Đối với cá nhân người viết và có lẽ cũng của nhiều người Việt Nam hầu hết đã từng sống, chứng kiến hay từng là là nạn nhân của cuộc chiến, khi coi lại những hình ảnh chiến tranh quen thuộc, dù đã 42 năm sau cuộc chiến, vết thương lòng vẫn chưa lành, không khỏi cảm thấy đau sót, lòng quặn dau khi nhìn lại cảnh tàn sát giết hại nhau trong những trận chiến đẫm máu giữa người cùng màu da sắc máu Việt tộc ở cả hai bên chiến tuyến. Thật là một cuộc chiến vô ích và vô nghĩa đối với dân tộc Việt Nam. Vì cả Việt cộng cũng như Việt quốc, không bên nào thành đạt được mục tiếu tối hậu theo lý tưởng của mình, thông qua cuộc chiến “Nồi da sáo thịt” với núi xương sống máu của hàng triệu con người Việt Nam trên cả hai miền Bắc-Nam, tàn phá tan hoang đất nước, làm phân hóa dân tộc, di hại toàn diện và lâu dài cho các thế hệ mai sau..
Ước gì, từ nay vào mỗi dịp 30-4 hàng năm, ngày chấm dứt “cuộc nội chiến ý thức hệ Quốc-Cộng” tại Việt Nam, nhà đương quyền Việt Nam đừng ăn mừng như một ngày “Chiến thắng!” nữa; mà hãy chủ động đẩy nhanh tiến trình dân chủ hóa đất nước để mau chấm dứt giai đoạn cuối cùng của “cuộc nội chiến ý thức hệ Quốc-Cộng” này; là cái đuôi của “The Vietnam War”. Vì đó là mục tiêu tối hậu của ý thức hệ quốc gia về chính trị mà người Việt quốc theo đuổi trong nhiều thập niên qua. Nếu nay nhà đương quyền Việt Nam (thực chất và thực tế không còn làt cộng sản nữa) tự nguyện, tự giác, chủ động thực hiện được mục tiếu tối hậu này của Viêt quốc cũng là ý nguyện chung của toàn dân Việt, “cuộc nội chiến ý thức hệ Quốc-Cộng” tại Việt Nam sẽ chấm dứt tức thì, một cách hòa bình, không đổ máu. Tạo tiền đề thống nhất toàn lực quốc gia để xây dựng phát triển toàn diện đất nước đến phú cường, văn minh tiến bộ ngang tầm cao thời đại; và để có thế lực đập tan cuồng vọng xâm lăng bất cứ từ đâu tới, bảo vệ vững chắc Tổ Quốc Việt Nam thân yêu của chúng ta.

Houston, ngày 27 tháng 9 năm 2017
Thiện Ý (VOA)

Phim ‘The Vietnam War’

Nghĩ gì sau khi xem bộ phim ‘The Vienam War’… Chắc chắn rằng, phim này không làm cho tất cả mọi người vui. Nhưng đạo diễn Ken Burns ngay từ đầu đã ghi rõ rằng “Không có một sự thật duy nhất trong chiến tranh,” và do vậy, phim này ghi lại tiếng nói từ hàng chục người, từ nhiều phía, từ nhiều thành phần, từ tướng lãnh cho tới lính trơn, dân thường…

Và khi nghe nhiều tiếng nói như thế, hẳn nhiên là sẽ không làm vui tất cả mọi người. Chúng ta thấy ngay, hễ Hà Nội làm phim, sẽ chỉ có một chiều. Tương tự, Cuba, Bắc Hàn, Trung Cộng cũng như thế… Tuy nhiên, Mỹ thì khác.

Nhưng phim ‘The Vietnam War” làm phim PBS, nhận tiền tài trợ từ nhiều nguồn, kể cả tư nhân và công quyền, và do vậy phải tránh tất cả những sự kiện lịch sử không đúng… Vì phim xúc động như thế, chỉ cần trật một chút, là có thể bị kiện – hoặc phe diều hâu kiện, hoặc phe bồ câu kiện. Bởi vì, chỉ cần một bà vợ tù binh Mỹ nói rằng quý vị nói sai về chồng tôi là cả khối luật sư Mỹ sẽ nhảy vào kiếm chuyện. Hay, chỉ cần sai về số lượng chiến binh Mỹ tử trận ở Cồn Tiên (Hill of Angels) là sẽ bị các cựu chiến binh Mỹ bắt xin lỗi, kiện bôi thường, nghĩa là không gỡ được về tội bôi nhọ quân lực Mỹ. Đó là lý do chúng ta thấy trên phim sử dụng nhiều con số ghi cả hàng số lẻ, chứ không nói số tròn.

Nghĩa là, nếu có một số chi tiết trong phim sai với sự kiện lịch sử, là nhóm đạo diễn sẽ thê thảm. Và nếu bị kiện, thí dụ, bôi nhọ quân lực Hoa Kỳ, hay bịa đặt về một chiến binh Hoa Kỳ, dù là dằng dai thời giờ, sự nghiệp điện ảnh của nhóm đạo diễn sẽ kẹt trong tương lai, sẽ mất tài trợ tương lai… trong khi các dự án điện ảnh của họ lúc nào cũng tốn tiền.

Đó là lý do chúng ta hầu hết thời lượng thấy ống kính trực tiếp ghi lời 80 người được phỏng vấn. Nếu bạn viết một cuốn sách, thí dụ, bạn phỏng vấn một trung tá, một nhà văn… và rồi bạn đánh máy, in lên trang sách… sẽ có độc giả thắc mắc, có đúng là ông đó nói như thế, hay là tác giả ghi sai, hay nghe nhầm. Nhưng trước ống kính, không ai nghi ngờ cả. Đó là cảm giác chúng ta cảm nhận, khi nghe nhà văn Nguyên Ngọc (từng chiến đấu trong hàng ngũ bộ đội Miền Bắc) giải thích về Tết Mậu Thân 1968 ở Huế, nói trong phim ‘The Vietnam War’ rằng nhiều ngàn thường dân Huế bị VC thảm sát vì các ổ nội thành đã bị lộ, nên nhiều cán bộ thủ tiêu những người đã nhận diện ra họ để giữ bí mật cho cuộc chiến tiếp diễn… Nếu không trực tiếp nghe nhà văn Nguyên Ngọc nói, chúng ta sẽ ngờ vực có chắc rằng một trí thức “bên thắng cuộc” đã nói như thế chăng…

Phim ‘The Vietnam War’ do vậy mang rất nhiều sự thực. Mang tiếng nói từ cả diều hâu và bồ câu Hoa Kỳ. Xem bộ phim này, chúng ta mới hiểu được vì sao có phong trào phản chiến Hoa Kỳ. Phản chiến chúng ta ưa nghĩ là “trí thức thiên tả” -- thực sự trong phim là cả triệu người dân thường đổ ra phô biểu tình, kêu gọi hòa đàm, ngưng bắn và rút khỏi VN. Khi phản chiến là bà mẹ hay người vợ, người em gái của chiến binh Mỹ, chúng ta có thể thấy rằng tinh thần diều hâu không còn bao nhiêu.

Đặc biệt có một phim bên lề, cũng trên PBS, cho thấy tại sao cảm xúc phản chiến mạnh mẽ hơn trong các thị trấn Hoa Kỳ có đông cộng đồng da đen, Latino, thổ dân da đỏ, xóm nghèo… vì tỷ lệ bắt lính tại Hoa Kỳ tập trung nhiều hơn vào các cộng đồng này thay vì nơi có đông sắc dân da trắng và dân thượng lưu, và do vậy lính Mỹ da trắng chết ít hơn lính Mỹ da đen, Latino, da đỏ và thành phần nghèo. Bởi vì giới thương lưu có cách trốn lính kiểu riêng, như bạn đã biết: Bill Clinton, Al Gore, George Bush, Donald Trump… Một phim bên lề nên xem là “Latino – Vietnam” (http://www.pbs.org/video/stories-service-two-fronts-latinos-vietnam-full-episode/)  cho thấy sự thực đó. Trong phim cũng nói rằng giới lãnh đạo Hà Nội gửi con du học ở Liên Xô, Tiệp Khắc…

Phim lựa chọn người để phỏng vấn cũng nhìn theo khía canh “tính truyện” – nghĩa là, phải gây được xúc động. Nhiều nhân vật được phỏng vấn, tự thân đã là những cuốn tiểu thuyết gay cấn.

Thí dụ, một nhân vật kể truyện là bà Duong Van Mai Elliott, vợ của ông David Elliott, một cựu thẩm vấn viên của cơ quan RAND. Tự câu chuyện của bà cũng đã gay cấn: thân phụ giữ chức cao trong chính quyền bảo hộ của người Pháp, có người chị (hình như tên Thăng) cùng chồng tìm vào mật khu Việt Bắc để chiến đấu cho bộ đội ông Hồ thời kháng Pháp… thế rồi cô Duong Van Mai cùng ba má và gia đình còn lại vào Nam khi chia đôi đất nước, vì biết Cộng quân sẽ truy bắt và giết thân phụ. Khi vào Nam, cô Duong Van Mai vào làm công việc thẩm vấn tù binh cho RAND, và kết hôn với David Elliott, một cuộc hôn nhân tới giờ là hơn nửa thế kỷ. Tháng 4/1975, toàn gia bà Duong Van Mai di tản ra khỏi VN, trong khi mẫu thân do dự, muốn ở lại để gặp con gái trong hàng ngũ bộ đội phía Bắc.

Thí dụ, Trung Tá Trần Ngọc Toàn (cựu Tiểu đoàn trưởng TĐ4 Thủy Quân Lục Chiến) trúng đạn, giả chết, vài ngày sau mới được cứu ra khỏi chiến trường (hình như trận Bình Giã). Hình ảnh giả chết, bị nhiều vết đạn còn sẹo ở chân, đùi… ngày 30/4/1975 đi bộ từ Biên Hòa về nhà để gặp lại vợ con rồi tới đâu tính sau, nhất định không nghĩ tới chuyện ra đi, rồi tù cải tạo 7 năm…

Hay như Tướng Phạm Duy Tất, trong các ngaỳ cuôi tháng 4/1975 vẫn còn một trực thăng và một phi công đang chờ, nhưng ông quyết định ở lại với VN, và rồi bị tù cải tạo 17 năm (có thể người viết nghe không rõ số năm, nhưng phải hơn một thập niên) và là một trong nhóm cuối cùng ra trại cải tạo.

Hay như Đại tá Trần Ngọc Châu, Tỉnh Trưởng Kiến Hòa, trước khi về hàng ngũ VNCH là bộ đội Việt Minh chống Pháp, và hàng ngũ bên kia vẫn còn người anh (hay em?). Trong khi tất cả các tỉnh khác đều bất ổn, tỉnh Kiến Hòa vẫn bình an, vì ông Châu có nhiều kinh nghiệm với Việt Minh và biết thói quen hoạt động của du kích để đánh chận. Ông nói với cố vấn Mỹ, giết một du kích VC, thì sẽ có thanh niên khác bổ sung cho du kích; nhưng khi giết oan một nông dân, cả làng sẽ đứng về phe du kích VC. Cho nên, cách hay nhất là thuyết phục các gia đình nông dân thuyết phục con em du kích về hàng.

Hay như Chánh án Phan Quang Tuệ có người em (hay anh?) của ông Tuệ là một trung úy phi công bị bắn rớt trong chiến trận.

Hay như hình ảnh sĩ quan cảnh sát ngày 30//4/1975 bước tới chào pho tượng chiến binh giữa Sài Gòn, rồi rút khẩu súng tự bắn vào đầu tuẫn tiết. Phim không nói tên, chỉ cho thấy hình. Nhưng tất cả người Việt đều nhớ đó là Trung Tá Cảnh Sát Quốc Gia Nguyễn Văn Long.

Một nhân vật cũng đầy xúc động là một nữ du kích VC, trong quân phục có lẽ đã mang cấp tướng, kể rằng mẹ bà sinh 9 người con, 8 anh trai và bà là gái. Có 4 anh trai lớn tử trận khi chống Pháp, 4 anh trai kế tử trận khi chống Mỹ, bản thân bà có 2 con trai đã tử trận vào tháng 2/1975, vài tháng trước khi Sài Gòn sụp đổ.

Phim này có rất nhiều sự thực. Nhiều hình ảnh về Trận Mậu Thân cả ở Sài Gòn và Huế 1968.

Phim cũng cho thấy những hình ảnh làm đổi chiều dư luận Hoa Kỳ. Thí dụ, Tướng Nguyễn Ngọc Loan bắn chết một đặc công VC trong trận Mậu Thân Sài Gòn. Đối với người dân Mỹ, như thế là phạm luật tù binh. Thêm nữa, người Mỹ sẽ thắc mắc, Việt Cộng sẽ xử bắn tù binh Mỹ trả thù hay không?

Phim cũng chiếu lại hình thảm sát Mỹ Lai. Khi Trung úy William Calley ra lệnh bắn vào dân Mỹ Lai, làm chết hàng trăm người, cả người già, phụ nữ và em bé. Từ đó, có chữ “baby killers” xuất hiện – tức là “kẻ giết trẻ em”…

Phim nói lên nhiều sự thực, nhưng vẫn thiếu. Đặc biệt, trong cương vị người Miền Nam, dễ dàng thấy thiếu rất nhiều. Có thể vì không đủ băng hình của VNCH?

Thí dụ, không nói về 5 vị tướng VNCH tuẫn tiết trong những ngày tàn cuộc chiến. Không nói về các trận pháo kích VC nhắm vào dân, như vào chợ và trường học Cai Lậy. Không nói về Lực Lượng Biệt Kích Nhảy Bắc, những vị anh hùng biến mất vào bóng đêm vô danh. Không nói về các chị Thiên Nga, những nữ điệp viên gan dạ của VNCH…

Và thiếu nhiều nữa. Nhưng làm sao bây giờ. Người thua trận không có lời nào để nói.

Một bản tin đặc biệt của Việt Báo cho thấy cộng đồng mình sôi nổi. Bản tin ghi lại như sau:

“Góp Ý Về Phim ‘The Vietnam War’

WASHINGTON (VB) -- Trưa hôm 28/9/2017 tại trụ sở trung ương của đài truyền hình công cộng lớn nhất vùng thủ đô Hoa Thịnh Đốn - WETA: Washington Educational Television Association - một buổi họp mặt cho các khách mời bao gồm: cựu chiến binh Mỹ (cựu quân nhân Thủy Quân Lục Chiến Hoa Kỳ Tom Vallely và nhiều vị khác), cựu quân nhân Quân Lực Việt Nam Cộng Hoà (trung tá Trần Ngọc Huế và nhiều vị khác), tiến sĩ Nguyễn Lâm Kim Oanh (Bộ Giáo Dục), giám đốc Vietnam Education Foundation Sandy Đặng, cựu thông tín viên Newsweek tại Saigon, cựu chủ nhiệm một nhật báo tại Saigon, nhiều nhân vật trong cộng đồng Mỹ, Việt; tổng công trên 100 người.

Bắt đầu lúc 12 giờ trưa với bữa ăn nhẹ, khoảng 45 phút dành để chiếu tóm tắt các đoạn phim đã trình chiếu trong 2 tuần qua (chủ nhật Sep 14, 2017 đến thứ năm tuần trước, chủ nhật đến hôm qua thứ tư Sep 27, 2017), tổng cộng là 9 trong 10 phần. Sau đó là phần hỏi đáp qua sự điều hợp của ông phó chủ tịch ngoai vụ của WETA. Trên sân khấu có bà Dương Vân Mai (có trong phim) và nhà sản xuất Lynn Novik.

Chúng tôi nhận thấy có các ý kiến sau đây:

- trong phim chỉ thấy quân đội Hoa Kỳ tác chiến với quân đội Bắc Việt và Mặt Trận, rất ít khi có mặt Quân Lực Việt Nam Cộng Hoà vì thế Vietnam War trở thành American War in Vietnam.

- rất nhiều cảnh quân nhân Hoa Kỳ đốt nhà tạo một ấn tượng một sự tàn phá.

- chỉ nói đến vấn đề quân sự song không nói nhiều đến dân sự qua các sự giúp đỡ của Hoa Kỳ xây bệnh viện, xây trường học, giúp đỡ dân chúng trong nhiều khía cạnh.

- ý kiến một cựu quân nhân Mỹ: phim đề cao quân đội Bắc Việt với sự quyết tâm, tình đồng đội, không nhấn mạnh đến những yếu tố đó hiện diện trong quân đội Hoa Kỳ. Tại chiến tuyến mọi quân nhân chiến đấu cho sự tồn tại, ủng hộ đồng đội, săn sóc bảo vệ thương binh và sát cánh chiến đấu không hề nghĩ đến màu da chủng tộc tôn giáo ý tưởng.

- chỉ có các nhà văn quân đội Bắc Việt, không có nhà văn quân đội của miền Nam như nhà văn Phan Nhật Nam.

- sau khi người Mỹ phản bội bỏ rơi miền Nam thì bây giờ nhìn toàn cảnh thì thanh bình song có rất nhiều bất công không được nói đến để hiểu là với sự chiến thắng của miền Bắc, sau đó là chiến tranh tại Cao Miên năm 1978, Trung Cộng đánh chiếm tàn phá miền Bắc sát biên giới năm 1979, thảm cảnh đồng bào vượt biên, sự tàn bạo của các trại tù với danh từ mỹ miều là trại cải tạo.

- phim đã tạo được sự đối thoại của nhiều thế hệ, sự tìm hiểu sâu xa hơn về lịch sử.

- cảm tạ sự cố gắng của nhà sản xuất phim với tiêu chuẩn: tôn trọng sự khác biệt, coi trọng giá trị của đối thoại (respect the differences, value the dialogues).

- mọi chuyện đã qua hãy nhìn vào tương lai để xây dựng, học hỏi để không bị sa lầy và mắc phải những lỗi lầm quá khứ ở những cuộc chiến trong tương lai.”

Và bây giờ là ý kiến riêng của người viết, xin đề nghị độc giả hãy xem hết 10 tập phim, và nên có suy nghĩ riêng, chớ nên dựa theo ý kiến người khác.

Xem 10 tập phim ở đây:

http://www.pbs.org/show/...language/episodes/ 

Phim có phụ đề tiếng Việt.

Trần Khải
_______________

GHI CHÚ: Có thể tìm hiểu thêm ở các link sau.
- Báo Der Spiegel phỏng vấn Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu - Nguyễn Viết Kim dịch (VB)
https://vietbao.com/a272...g-thong-nguyen-van-thieu
- The Vietnam War: Phỏng Vấn Với Ken Burns và Lynn Novick - Andrew Lam (NAM)
https://vietbao.com/a271...ken-burns-va-lynn-novick
- Tổn thất trong chiến tranh - Giao Chỉ San Jose (VB)
https://vietbao.com/a272...n-that-trong-chien-tranh
- Phim tài liệu The Vietnam War: Cuộc thảm bại tái diễn - Giao Chỉ San Jose (VB)
https://vietbao.com/a272...r-cuoc-tham-bai-tai-dien
- Cựu Đại Tá Vũ Văn Lộc Về Phim The Vietnam War: “Chúng Ta Thua Trên Từng Thước Phim” (Cali Today)
http://www.baocalitoday....ren-tung-thuoc-phim.html
- Thẩm Phán Phan Quang Tuệ về Phim The Vietnam War: “Không Làm Lợi Cho Cộng Sản” (Cali Today)
http://www.baocalitoday....am-loi-cho-cong-san.html
- Viết Về bộ phim The Vietnam War - Nguyễn Tiến Hưng (VB)
https://vietbao.com/a272...n-khi-dong-minh-nhay-vao
- Ngô Kỷ nói về phim The Vietnam War: “Tôi rất hài lòng”! (Cali Today):
http://www.baocalitoday....uyen-xuan-nam/33850.html
- Những gì được kể trong “The Vietnam War” -- FB Manh Kim
https://boxitvn.blogspot...e-trong-vietnam-war.html
- Bộ phim dài không có hậu - Bùi Tín (VOA)
https://www.voatiengviet...ovick-movie/4043243.html
- Điểm phim: Chiến tranh Việt Nam - David Brown - Trần Văn Minh dịch (Tiếng Dân)
https://baotiengdan.com/...im-chien-tranh-viet-nam/
- Phim The Vietnam War: giới truyền thông phản chiến Mỹ tiếp tục phủ nhận và bôi nhọ chính thể Việt Nam Cộng Hòa - Đoàn Hưng (SBTN)
http://www.sbtn.tv/the-v...h-the-viet-nam-cong-hoa/
- Những Ngày Cuối Của VNCH (nguyên Tác: The Final Collapse Của Đại Tướng Cao Văn Viên. Dịch Giả: Nguyễn Kỳ Phong) - VB
https://vietbao.com/a143...dich-gia-nguyen-ky-phong
- Five myths about the Vietnam War - Lan Cao (WP)
https://www.washingtonpo...l?utm_term=.cb48af5bae4a
- ‘The Vietnam War’ should be shown in every classroom - RUBÉN ROSARIO (Pioneer Press)
http://www.twincities.co...m-every-nook-and-cranny/
- Veterans angry, disappointed following PBS’ Vietnam War documentary - TATIANA SANCHEZ (Mercury News)
http://www.mercurynews.c...vietnam-war-documentary/

Điện ảnh và lịch sử

Những lúc về sau này tôi không muốn theo dõi những chuyện về Việt Nam, kể cả những gì người ta viết về chiến tranh Việt Nam. Thành ra mãi đến khi có một người bạn gọi điện thọai hỏi và nhờ tôi cho ý kiến về tập phim mới nhất của hệ thống truyền hình PBS về chiến tranh Việt Nam tôi mới biết. Nhưng khi mất thì giờ coi tuy rằng không phải toàn bộ 18 tiếng của bộ phim 10 tập này nhưng cũng coi một số đoạn đáng kể, tôi đã thất vọng.
Thật sự thì điện ảnh không phải là một môi truờng có thể diễn tả lại những phức tạp của lịch sử. Để hấp dẫn người coi, điện ảnh cần phải đơn giản hóa những nét xám cần phải giảm bớt để nổi lên cái tương phản giữa đen và trắng. Thành ra tôi cũng không trông đợi nhiều về bộ phim này trên khía cạnh lịch sử.

Nhưng với việc bộ phim 10 tập này về chiến tranh Việt Nam do Ken Burns và Lynn Novick sản xuất và đạo diễn với kịch bản viết bởi Geoffry Ward được ca ngợi như là bộ phim xét lại hoàn chỉnh nhất về chiến tranh Việt Nam vốn đã làm trên 2 triệu người Việt chết cùng với mạng sống của 58,000 lính Mỹ, tôi chờ đợi ít nhất một sự trung thực lịch sử hơn là bộ phim cho thấy.
Truớc hết chúng ta cần phải xác nhận rằng bộ phim này là bộ phim của người Mỹ viết về cuộc chiến tranh của người Mỹ tại Việt Nam trong đó Việt Nam chỉ là bối cảnh. Thành ra chúng ta không nên chờ một sự thấu hiểu nào về lịch sử Việt Nam của các tác giả.
Nhưng chính những phần về lịch sử Mỹ cũng không được tác giả nói lên một cách trung thực.
Truớc hết về nguyên nhân dẫn đến sự can thiệp của Mỹ vào Việt Nam. Các tác giả không hề giải thích hoặc có một cố gắng nào để giải thích vấn đề địa chính trị quan trọng nhất của thời đại mà chiến tranh Việt Nam chỉ là một phần, đó là cuộc đấu tranh sinh tử giữa hai hệ thống phương Tây do Mỹ lãnh đạo và khối Cộng Sản do Liên Xô Trung Quốc cầm đầu. Thành ra khi lên án chiến tranh Việt Nam của Hoa Kỳ là một cuộc chiến tranh phi nghĩa, các tác giả đã né tránh không trả lời câu hỏi vì sao chống lại cuộc xâm luợc của Cộng Sản tại Berlin năm 1949 hoặc tại Triều Tiên trong thập niên 1950 là chính đáng trong khi việc chống lại sự xâm lược của Cộng Sản tại Việt Nam trong thập niên 1960-70 lại là phi nghĩa?
Và có lẽ để tránh câu hỏi đó, bộ phim mô tả ông Hồ và những người Cộng Sản đồng chí của ông như là “quốc gia” và chỉ theo Cộng Sản là để thực hiện mục tiêu giải phóng dân tộc, nhưng cũng vì vậy không bao giờ tìm cách giải thích tại sao những người quốc gia như vậy lại làm một cuộc chiến tranh xâm lược chống lại chính những đồng bào của mình nhân danh chủ nghĩa Mác-Lê? Và tại sao sau khi chiếm được miền Nam đã nhân danh thực hiện thiên đàng Xã Hội Chủ Nghĩa cầm tù hàng trăm ngàn và gởi đi “học tập cải tạo” những người mà họ gọi là ngụy quân ngụy quyền cũng như đẩy hàng triệu “thuyền nhân” bỏ nước ra đi.
Mô tả lại diễn biến của cuộc chiến cũng cho thấy một sự thiên lệch rõ rệt. Tuy rằng bộ phim cũng có nhắc đến những hành động tàn bạo của phe Cộng nhưng tập trung chính vào những hảnh động tàn bạo của phía Việt Nam Cộng Hòa và Mỹ. Các lãnh tụ Cộng Sản miền Bắc không bao giờ bị gán cho danh từ “hủ hóa,” tham nhũng.” Những danh từ này được dùng để chỉ những nhà lãnh đạo Viêt Nam Cộng Hòa và về phía Mỹ, Richard Nixon, một người bị các nhà làm phim coi như là một tên tội phạm.
Bộ phim nhắc lại huyền thọai rằng Tổng Thống Richard Nixon đã ngăn cản thỏa hiệp hòa bình tại Paris vào năm 1968 khi thuyết phục Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu từ chối không tham dự Hội Nghị Paris trước cuộc bầu cử tổng thống năm 1968, qua đó kéo dài chiến tranh để ông có thể thắng cử tổng thống.
Trên thực tế năm 1968, ông Thiệu không cần phải ông Nixon thuyết phục cũng biết rằng có tham gia vào hội nghị hòa bình chỉ là một hình thức để Mỹ rút chạy và bỏ mặc cho Việt Nam đối phó với Cộng Sản. Ông Thiệu cuối cùng chỉ chấp nhận ký vào Hiệp Định Paris duới sự đe dọa Mỹ sẽ bỏ rơi Việt Nam và ký riêng thỏa hiệp với Cộng Sản và với lời hứa của Nixon là tuy rằng Mỹ rút quân khỏi Việt Nam nhưng sẽ còn tiếp tục viện trợ quân sự và kinh tế cho Việt Nam để có thể chống lại với Cộng Sản.
Và chính Quốc Hội Mỹ là thủ phạm cho sự sụp đổ của miền Nam Việt Nam khi đầu tiên cắt giảm và sau đó cắt luôn cả viện trợ quân sự và kinh tế cho Việt Nam. Trong dự thảo luật viện trợ cho Việt Nam năm 1975 đến ngân khoản viện trợ mua phân bón cho nông dân Việt Nam cũng bị cắt chứng tỏ rằng quyết tâm của Quốc Hội Mỹ muốn bảo đảm cho sự sụp đổ của chế độ miền Nam. Tất cả những điều đó không hề được nhắc tới trong bộ phim.
Tập chót của bộ phim có tựa đề là “Reconciliation.” Nhưng tuy rằng đề tài của tập này là “hòa hợp hòa giải,” nó chỉ là cho cho người Mỹ. Nguời Việt không có phần. Rất nhiều thời giờ được dành cho đài kỷ niệm chiến tranh Việt Nam tại Washington DC và những câu chuyện của các cựu chiến binh Mỹ trở về Việt Nam hai mươi năm sau cuộc chiến để coi lại các chiến truờng cũ và bắt tay với kẻ cựu thù. Ta có cảm tuởng rằng người miền Bắc mới là bạn của Mỹ còn người miền Nam là kẻ thù.
Thật là đáng buồn.
Lê Mạnh Hùng

Vài điều cần phản biện với ‘The Vietnam War’


Ông Hồ Chí Minh trong một lần tại Bắc Kinh, 1957. Ảnh do Đại tá Đoàn Sự (phải) cung cấp.
Sau khi xem bộ phim dài nhiều tập «The Vietnam War» của 2 nhà đạo diễn Ken Burns và Lynn Novick, tôi thấy có 2 vấn đề cần phản biện vì các tác giả không thể hiểu rõ ràng, đầy đủ về Việt Nam nên đã đưa ra những nhận xét không thích hợp với thực tế.
Trước hết bộ phim tỏ ý tiếc rằng hồi 1945, ông Hồ Chí Minh đã có thiện chí gửi đến 6, hay 8 bức thư và điện cho tổng thống H.S. Truman để kêu gọi sự ủng hộ của Hoa Kỳ đối với cuộc đấu tranh dành độc lập của Việt Nam chống thực dân Pháp. Nhưng đáng tiếc là phía Hoa Kỳ không đáp ứng, sau đó còn giúp vũ khí và tài trợ cho Pháp rồi thay chân Pháp tham chiến ở Việt Nam.
Bộ phim còn nói lên thiện chí của ông Hồ Chí Minh trích dẫn Tuyên Ngôn Độc lập của Hoa Kỳ trong bản Tuyên Ngôn Độc lập ngày 2/9/1945 ở Hà Nội.
Điều này phản ánh suy nghĩ của nhiều người cho rằng nếu hồi đó Hoa Kỳ đáp ứng lời chìa tay hữu nghị của Hà Nội thì chiến tranh có thể không xảy ra, Việt Nam được độc lập như Ấn Độ, Miến Điện… mà không phải đổ máu.
Cũng theo luồng suy nghĩ này, nhiều người cho rằng hồi 1945, ông Hồ Chí Minh là nhà lãnh đạo theo chủ nghĩa yêu nước, có chú tâm giành độc lập dân tộc, do Hoa Kỳ không đáp ứng lời kêu gọi ủng hộ và kết thân mà ông Hồ phải buộc lòng quay sang tìm sự ủng hộ của Trung Cộng và Nga Xô, ngả vào lòng thế giới cộng sản.
Trên đây chính cũng là lầm lẫn của tôi từ khi ở trong nước, được tự đính chính sau khi nghiên cứu nhiều hồ sơ lịch sử ở Moscow, Paris, London, Washington DC, trong các kho tư liệu của Đệ Tam Quốc tế Cộng sản ở Nga, của «Phòng Nhì» và thư viện Montpellier / Pháp, của Thư viện Quốc hội Hoa Kỳ…
Ngay từ khi còn ở trong nước, tháng 5/1990, tôi gặp ông Archimede Patty tại lễ kỷ niệm 100 năm ngày sinh ông Hồ ở hội trường Ba Đình, chính ông A. Patty từng ở trong tổ Con Nai của tình báo Mỹ đột nhập Việt Bắc để bắt liên lạc và giúp huấn luyện quân sự bộ đội Việt Minh, cho tôi biết rằng ông không tiếc gì việc lỡ làng mối quan hệ Mỹ - Việt, vì sự thể ắt phải như thế. Theo ông tìm hiểu, hồi đó, tổng thống F.D. Roosevelt và tổng thống H.S. Truman cùng các ngọai trưởng E. Stentinius và J. Byrns nắm rất chắc lý lịch của ông Hồ, qua trao đổi tin tức rất đầy đủ kịp thời giữa tình báo Pháp, Anh và CIA. Từ đầu năm 1945 họ đã thông báo cho nhau rằng ông Hồ là cán bộ quốc tế ăn lương của Quốc tế Cộng sản, được huấn luyện kỹ ở Moscow từ năm 1924, cầm đầu Đảng Cộng sản Đông Dương và sớm muộn sẽ thực hiện chủ nghĩa cộng sản ở Việt Nam, Lào và Cam-bốt.
Năm 1992 tôi cùng nhà sử học Stanley Karnow gặp các nhà ngoại giao Mỹ tại trụ sở bộ ngoại giao, khi trao đổi về vấn đề này, các bạn Mỹ cho rằng cả 6 bức thư của ông Hồ gửi tổng thống Truman đều được nghiên cứu nhưng cố tình không trả lời, vì chả lẽ lại nói rằng chúng tôi đang thực hiện «Chiến lược be bờ ngăn chặn chủ nghĩa Cộng sản» - «Containment Strategy», mà các ông đích thị là cộng sản trá hình, không thể chơi với nhau.
Các bạn nhà báo Pháp, Anh, Đức, Nhật của tôi được trao đổi về vấn đề này cũng chung một ý nghĩ là ông Hồ là con người rất khôn ngoan, nhiều mưu mẹo, rất «già jeu» về chính trị. Ông có thủ thuật «lạt mềm buộc chặt» là thế.
Năm 1945, khi thế chiến II kết thúc, phe xã hội chủ nghĩa theo chủ nghĩa Cộng sản vừa phôi thai ở châu Âu, ở châu Á chưa có nước nào theo chủ nghĩa cộng sản, đảng cộng sản Trung quốc chưa nắm được chính quyền, nên ông Hồ phải che dấu thật kỷ bản chất cộng sản của mình. Ở trong nước số đảng viên cộng sản chỉ có 1 vài nghìn, yếu ớt lắm. Phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh năm 1930 với các khẩu hiệu cực đoan, bạo động «đả trí phú địa hào, đào tận gốc trốc tận rễ» không được lòng dân, còn gây phản cảm mạnh trong mọi giới.
Ngay từ năm 1941 phong trào Việt minh – «Việt Nam độc lập đồng minh» do đảng cộng sản chủ trương đã dấu kỹ bản chất cộng sản, tất cả các tỏ chức của Mặt trận đều mang tên «Cứu quốc». Thanh niên Cứu quốc, Phụ nữ Cứu quốc, Binh sỹ Cứu quốc, Công nhân Cứu quốc… với tiêu chí giành độc lập dân tộc, không nói gì đến giai cấp và đấu tranh giai cấp.
Cuối năm 1946 đảng cộng sản Đông dương còn giả vờ tuyên bố tự giải tán để cố tập họp các nhân sỹ, quan lại cũ, trí thức tham gia kháng chiến, học đòi thủ thuật của Staline giải thể Đệ tam quốc tế cộng sản năm 1943 để bắt tay với thế giới dân chủ chống phát xít.
Chỉ sau khi nối liền biên giới với đảng cộng sản Trung Quốc đã nắm được chính quyền tháng 10/1949, đảng Cộng sản Đông dưong mới bắt đầu hé lộ bản chất cực đoan phi dân tộc, bè phái của mình, qua cuộc cải cách ruộng đất, cải tạo công thương nghiệp, chống Nhân văn giai phẩm, qua vụ án xét lại chống đảng, thải lọai các nhân sỹ trí thức trong 2 đảng Xă hội và Dân chủ, nắm trọn chính quyền về mình không chia xẻ cho ai, dẫn đến sự thoái hóa, rồi tha hóa toàn diện, phụ thuộc làm tôi đòi cho đảng cộng sản Trung quốc, bế tắc, mất trọn niềm tin của xã hội như hiện nay.
Bài học rút ra từ vấn đề trên đây là Việt Nam hiện nay nếu muốn có nền độc lập chân chính, trọn vẹn, hòa nhập với thế giới hiện đại để phát triển vững chắc mang lại phồn vinh hạnh phúc cho toàn dân, chỉ có một con đường là từ bỏ chủ nghĩa cộng sản, chủ nghĩa xã hội mù mờ, từ bỏ con đường chia rẽ dân tộc, hèn với giặc ngoại xâm ác với dân, tham nhũng lan tràn bất trị, hòa nhập trọn vẹn với thế giới dân chủ, thật lòng thực hiện đòan kết hòa giải dân tộc, không có con đường nào khác.
Vấn đề thứ hai cần phản biện là trong cuốn phim và trên các mạng thông tin từng đưa ra con số thổi phồng quá đáng về số quân nhân Trung Quốc có mặt ở Việt Nam trong thời chiến. Có nơi đưa ra con số 320.000, cứ như quân Tàu có mặt khắp nơi để Quân đội nhân dân đổ vào Nam hết. Không có gì gian dối bằng!
Tôi từng ở bộ Tổng tham mưu trong thời chiến. Con số quân nhân Trung Quốc luôn được cập nhật để có các đoàn thăm viếng quà cáp khi có ngày lễ lớn của mỗi bên. Số lựong, tên đơn vị, địa điểm đóng quân ghi rõ trên bản đồ để cho Cục Tuyên huấn hàng tháng cử tổ chiếu phim đến phục vụ bộ đội «bạn,» và đôi khi cử Đoàn văn công quân đội của Tổng Cục chính trị đến múa hát cho bạn.
Phần lớn là các đơn vị phòng không sang để luyện tập, học hỏi kinh nghiệm chiến trường. Khi cao nhất là 22 tiểu đoàn gồm có chừng 140 ụ súng, với quân số từ 8.000 đến 12.000. Họ đóng quân trong rừng, nhà gỗ ở tạm, tránh quan hệ với nhân dân địa phương, xa các thị trấn. Chỉ ở vài tỉnh thuộc quân khu 1.
Còn ở phía Nam sông Hồng, ở các Quân khu 3, 4, 5, 7, 8, 9, vào miền Trung và Nam bộ, - chừng 92% diện tích thì tuyệt nhiên không có 1 quân nhân Trung Quốc nào.
Đây là kiểu thống kê gian xảo của Trung Quốc. Mỗi đợt quân Trung quốc được luân phiên phái sang chỉ 3 dến 4.000, thời gian mỗi đợt chỉ có 3 đến 4 tháng, nếu cộng lại trong 10 năm là 120 tháng, có 40 đợt cộng lại mới là 160.000 người. Họ tùy tiện thổi phồng lên 2 hay 3 lần nữa cho có vẻ đông đảo lắm. Anh Tàu hay ngoa ngôn, phóng đại, thổi phồng là thế!
Nên hồi đó trong cả nước, rất ít người thấy, gặp mặt lính Trung cộng. Phòng tùy viên quân sự trong Sứ quán khi đông nhất chỉ có 130 người.
Vài tỉnh phía Bắc thuộc quân khu 1, người dân rất vui nhộn khi thấy các đơn vị phòng không Trung quốc bắn máy bay Mỹ, đó là họ bắn vô tội vạ, không hề tiết kiệm, bắn từ rất xa, có khi chưa nhìn thấy máy bay, một tay bấm cò một tay giơ cao Mao tuyển bìa đỏ chót; miệng đọc lời ông Mao thuộc lòng như đọc kinh. Và có hạ được chiếc nào đâu, dù vãi đạn lên trời. nếu hạ được 1 chiếc họ đã khoe khoang hết mức.
Họ ngủ dậy là đọc Mao tuyển, trước khi cầm đũa ăn cơm, trước khi đi ngủ đều đọc Mao tuyển, làm nhà, đào hầm hố đều niệm Mao tuyển…
Quả thật phía Trung Quốc có lần yêu cầu để cho họ vào tham gia vận chuyển trên đường Hồ Chí Minh, nhưng lãnh đạo Việt Nam không chịu, vì biết rằng họ vào dễ, trở về thì khó, sẽ bị mắc mưu thâm.
Đó là điều cảnh giác đáng khen, không như hiện nay mở toang cửa cho tràn ngập vào trên mọi địa bàn, tận Tây Nguyên, Nam bộ, với các phố xá, hàng giả, hàng độc hại tràn vào khắp nơi.
Trên đây là 2 điều thực tế cần phản biện qua bộ phim «The Vietnam War» để tránh những hiểu sai, hiểu lầm về cuộc chiến này.
Nhà báo Bùi Tín (VOA)

Lịch sử ‘được làm vua, thua làm giặc’

Trong hai Tháng Tám và Tháng Chín vừa qua, cộng đồng người Việt khắp nơi, đặc biệt là tại Hoa Kỳ, dư luận sôi nổi vì phim The Vietnam War do truyền hình PBS sản xuất, đồng đạo diễn bởi hai nhà làm phim tài liệu nổi tiếng vào bậc nhất tại Hoa Kỳ hiện tại, ông Ken Burns và bà Lynn Novick.
Hầu hết mọi người Mỹ Gốc Việt sau khi xem phim The Vietnam War không khỏi buồn phiền, tức giận vì sự sai, sót, thiên vị và chủ đích nhằm rửa mặt cho sự hèn nhát và sai lầm của phe phản chiến được cổ xúy và hỗ trợ nhiệt tình của Hệ Thống Truyền Hình PBS, một hệ thống truyền thông đã đóng vai trò quan trọng trong việc thất thủ của miền Nam, Việt Nam. Là một trong những vai chính trong cuộc chiến tranh nhưng phim The Vietnam War chỉ dành cho Việt Nam Cộng Hòa một chỗ đứng mờ nhạt của một vai phụ để rồi họ đã không được nói lên tiếng nói của mình; vì sao họ phải chiến đấu trong cuộc chiến tranh khốc liệt máu lửa trên 20 năm, vì sao họ phải buông súng, và những gì đã xảy ra cho họ và gia đình họ trong suốt cuộc chiến tranh, nhất là sau khi cuộc chiến chấm dứt?
Để phản bác lại, đã có nhiều bài viết được đăng trên các báo giấy, báo điện tử, trên Internet, và nhiều ý kiến được nêu lên tại các buổi thảo luận do PBS tổ chức tại nhiều thành phố trên khắp nước Mỹ trước và sau khi phim The Vietnam War được chính thức chiếu vào trung tuần Tháng Chín vừa qua. Những ý kiến phản bác bằng cả hai thứ tiếng Việt và Anh đã được người Nam Việt Nam và cả cựu chiến binh Hoa Kỳ từng tham chiến tại Việt Nam, từng phải hy sinh rất nhiều trong cuộc chiến qua những bài tranh luận sâu sắc và giá trị, với những chứng cứ rõ ràng từ kinh nghiệm sống, từ tài liệu đã được giải mật của thư khố quốc gia, Bộ Quốc Phòng Hoa Kỳ, và từ những thư khố của các đơn vi quân đội của Hoa Kỳ để vạch rõ những sai sót, một chiều của cuốn phim dài 18 tiếng, tốn kém đến $30 triệu, 10 năm làm việc của hằng trăm người và một chương trình quảng bá sâu rộng, ồn ào vào bậc nhất của hệ thống truyền hình PBS trong những tháng ngày qua.
Thế nhưng, những cuộc tranh luận dù sôi nổi đến đâu cũng sẽ có ngày lắng xuống và dần quên đi theo năm tháng. Cái còn lại là cuốn phim đồ sộ này vẫn sẽ còn đó, mãi mãi để cùng với những cuốn phim tài liệu đồ sộ về sự tốn kém cũng như chiều dài của nó như phim Vietnam Ten Thousand Day War gồm 26 phân đoạn, dài 13 tiếng do nhà báo phản chiến gốc Canada, Michael Maclear đạo diễn và nhà báo Peter Arnett viết truyện phim (1980), hay phim Vietnam, A History Television dài 13 tiếng gồm 13 phân đoạn do hệ thống PBS WGBH-TV in Boston sản xuất, với bốn đạo diễn: Judith Vecchione, Austin Hoyt, Martin Smith, Bruce Palling và tám người viết truyện phim: Martin Smith, Elizabeth Deane, Richard Ellison, Marilyn Mellowes, Bruce Palling, Judith Vecchione và Austin Hoyt (1983). Năm 1997 phim này được cắt xén cón lại 11 giờ với 11 phân đoạn được cho chiếu lại trên hệ thống PBS và được liệt kê vào danh mục phim nói về kinh nghiệm của người Mỹ (American Experiences), Cuốn phim này được quảng bá là cuốn phim tài liệu thành công nhất của PBS với ước lượng 9% tổng số các nóc gia xem với số lượng 9.7 triệu người. Cả hai phim kể trên làm nền tảng cho cuốn sách “Vietnam, A History” của Stanley Karnow trở thành sách bán chạy nhất trong năm 2004.
Những văn hóa phẩm phim ảnh, sách báo kể trên đều có liên quan đến hệ thống truyền hình PBS mà quan điểm chống chiến tranh Việt Nam từ hơn nửa thế kỷ qua đã không hề thay đổi; quan điểm cho rằng Hoa Kỳ đã sai lầm trong việc “xâm lăng” (invade) Việt Nam, thay thế Pháp để phải tốn kém hàng nhiều trăm tỷ đô la và nhất là tổn thất trên 58,000 sinh mạng của người Mỹ để ủng hộ cho phe ác (wrong side – ý chỉ miền Nam Việt Nam). Lý do Mỹ và miền Nam thua là vì Quân đội Nam Việt Nam hèn nhát, không chịu chiến đấu, chính phủ Nam Việt Nam thối nát, lính Mỹ vào Việt Nam thì hiếp phụ nữ, giết trẻ con… Luận điệu này được đóng góp thêm bởi hàng trăm những cuốn sách được viết bởi những tác giả phản chiến, xin đơn cử một vài tác giả như Frances Fitzgerald (Fire In The Lake, 1972), Neil Sheehan ( A Bright Shining Lie, 1988), Marylyn B. Young (The Vietnam War, 1945-1990), Gerald Nicosia (Home To War, 2004)… Đặc biệt luận điệu này còn được phụ họa bởi một số chính trị gia còn có những ảnh hưởng trong chính trường đương đại như cựu bộ trưởng Ngoại Giao John Kerry, Bob Kerry, Henry Kissinger…
Tất nhiên, không phải các tác giả nào cũng thuộc phe phản chiến, một số cuốn sách có giá trị phản ánh sự thật viết bởi các tác giả nổi tiếng, với công tâm và nghiên cứu kỹ lưỡng như Giáo Sư Tiến Sĩ Lewis Sorley (A Better War, 1999), Giáo Sư Tiến Sĩ Robert F. Turner (Vietnamese Communism, Its Origin and Development, 1975), James E. Parker Jr. (Last Man Out, 2000 & Vietnam War and Its Ownself, 2015), và một số tác giả gốc Việt viết sách bằng tiếng Anh như Cựu Đại Sứ Bùi Diễm (In the Jaws of History, 1999), Trương Như Tảng (A Viet Cong Memoir, 1986), Yung Krall (A Thousand Tears Falling, 2011), Lan Cao (The Lotus and The Storm, 2015)… nhưng con số này còn tương đối ít ỏi. Riêng về phim tài liệu bằng tiếng Anh thì ngoài cuốn phim VIETNAMERICA (2015) của Hội Bảo Tồn Lịch Sử và Văn Hóa Người Mỹ Gốc Việt (VAHF) và phim tài liệu có diễn xuất Ride The Thunder (2015) do Koster Films, LLC sản xuất, chúng ta cũng có phim Journey To The Fall của đạo diễn Trần Hàm, nhưng phim được làm theo thể loại phim truyện, dù là làm dựa theo truyện thật nhưng vẫn được xem như có hư cấu nên việc dùng vào sách giáo khoa sẽ gặp nhiều khó khăn. Còn lại thì hầu như không có cuốn nào khác có tầm cỡ được chiếu tại các rạp.
Nhìn vào cuộc diện trên, chúng ta tự đặt câu hỏi: liệu chúng ta có thể làm gì để có thể thay đổi? Để trả lại sự thật cho lịch sử? Để nói lên chính nghĩa của miền Nam Việt Nam và nhất là nói lên lời công đạo cho quân đội Việt Nam Cộng Hòa và hơn 2 triệu người lính Mỹ đã tham chiến, hy sinh để bảo vệ tự do cho miền Nam Việt Nam? Để cho nhiều triệu người phải bỏ mạng trong cuộc chiến tranh khỏi phải chết vô nghĩa, và nhất là để con cháu chúng ta khỏi phải cúi mặt tủi hổ mỗi khi học về lịch sử chiến tranh Việt Nam?
Cộng đồng người Việt hải ngoại và nhất là tại Hoa Kỳ đã sống trong thế giới tự do này tuy chưa lâu như một số cộng đồng khác, nhưng cũng đủ dài để chúng ta hiểu được rằng chúng ta có thể làm bất kỳ chuyện gì mà chúng ta muốn, trong khuôn khổ luật pháp cho phép. Vì thế, việc viết sách, làm phim tài liệu có liên quan đến chiến tranh Việt Nam bằng tiếng Anh để nói lên sự thật, để không phải chấp nhận cảnh “được làm vua, thua làm giặc” là điều chúng ta cần làm và phải làm.
Một điều may mắn là dù dư luận bị hỏa mù bởi nhóm phản chiến, nhưng vẫn có những người có công tâm nếu chúng ta trình bày câu chuyện của chúng ta với chứng cớ, với lý luận vững chắc, với công tâm, vấn đề vẫn được chấp nhận và đón nhận. Lấy ví dụ của cuốn phim VIETNAMERICA đã ra mắt khán giả hơn 2 năm qua, đi trình chiếu gần 20 thành phố tại Hoa Kỳ và Canada và được sự bảo trở của Cộng Đồng Người Việt Liên Bang Úc Châu, hội VAHF đang chuẩn bị một Tour trình chiếu vào đầu tháng 12, 2017 tại 7 thành phố tại Úc Châu và New Zealand; qua các thành phố Victoria, Melbourne, Adelaide, Sydney, Wollongong, Brisbane và Auckland, New Zealand. Cuốn phim cũng đã được chọn trình chiếu tại Viện Bảo Tàng Truyền Thông Hoa Kỳ là cơ quan cao quý nhất của truyền thông Hoa Kỳ và cả thế giới vào Tháng Mười, 2015.
Nội trong hai Tháng Tám và Tháng Chín, 2017 vừa qua, dư luận sôi nổi đổ dồn vào phim The Vietnam War, thì phim VIETNAMERICA cũng đã đón nhận được một số thành quả đáng kể như đầu Tháng Tám, phim được chọn trình chiếu tại Quốc Hội Hoa Kỳ đi kèm với một buổi Thảo luận với các diễn giả nổi tiếng như Lewis Sorley, Robert F. Turner, khoa học gia Dương Nguyệt Ánh, nhà sản xuất Nancy Bùi, Bác sĩ Cựu Đại tá Không Quân Mylene Huỳnh, Charlie Quý Tôn, CEO của Regal Nails và một cuộc triển lãm tranh của nhiều họa sĩ Mỹ Gốc Việt danh tiếng như Ann Phong, Vũ Hối, CHÓE…
Cùng trong Tháng Chín, 2017, phim VIETNAMERICA được chính thức phát hành vào hệ thống thư viện Hoa Kỳ và được đánh giá bởi nhà phát hành The AVCafe’ là phim đứng vào hạng đầu của loại phim tài liệu năm 2017 của Thư Viện “The 2017 Best Librarians Documentaries.”
Tờ Library Journal’s số ra ngày September 1st, 2017 đã trân trọng giới thiệu tới độc giả với nhận xét: “Câu chuyện (phim VIETNAMERICA) tuyệt vời này sẽ giúp khán giả hiểu biết và mang ơn vấn đề của người tị nạn, điều mà số báo này đặc biệt đặt trọng tâm vào.”
Riêng tờ Video Librarians phát hành vào Tháng Chín đã cho điểm phim VIETNAMERICA ngang hàng “Highly Recommended” với phim The Vietnam War của Ken Burns và Lynn Novick cũng được điểm phim trong cùng số báo.
Chúng tôi cũng được biết hội VAHF đã phỏng vấn trên 700 nhân vật Mỹ Việt liên hệ đến cuộc chiến và người tị nạn Việt Nam. Dự định ban đầu của hội là làm một bộ phim dài 10 tiếng, 6 tập nhưng vì không đủ ngân quỹ nên gói gọn vào 90 phút thành phim VIETNAMERICA và đặt trọng tâm vào lý do của cuộc chiến và tị nạn, cùng hành trình gian khổ tìm tự do để giới trẻ hiểu được nguồn gốc tị nạn của mình và phải tạm gác những phần quan trọng khác. Hiện hội đã và đang đưa những cuộc phỏng vấn vào thư khố điện tử để giới thiệu tới các đại học qua địa chỉ: http://vietdiasporastories.omeka.net/
Từ những tài liệu có được, việc thực hiện một bộ phim tài liệu có tầm óc để đưa vào dòng chính về chiến tranh Việt Nam và hậu chiến tranh sẽ chỉ còn là ngân quỹ. So sánh ngân quỹ $350,000 để thực hiện cuốn phim VIETNAMERICA được người Mỹ đánh giá không thua gì phim The Vietnam War với kinh phí trên $30 triệu thì ngân quỹ cần thiết để hoàn tất VIETNAMERICA toàn tập sẽ chỉ là một con số thật khiêm nhường mà theo thiển ý của chúng tôi, cộng đồng người Việt hải ngoại của chúng ta sẽ đủ sức để hoàn thành. Khi đó, khi các nhà sử học nói đến chiến tranh Việt Nam, họ có thêm tài liệu để có thể nghe tiếng nói về phía chúng ta để chúng ta không còn phải sống với lời than vãn “Được làm vua, thua làm giặc!”
Cha ông của chúng ta vẫn dạy rằng” Hùm chết để da, người ta chết để tiếng.” Chúng ta muốn để tiếng như thế nào về thế hệ của chúng ta trong những bài học lịch sử lưu truyền cho con cháu chúng ta?
Người Mỹ vẫn có câu nói mà chúng ta cần học; đó là “Don’t get mad, get even.” Tạm địch là “Đừng tức giận, hãy lấy lại công bằng!” Nếu người Việt chúng ta quyết tâm làm được điều này thì con cháu chúng ta sẽ không phải cúi mặt trước những bài học lịch sử mà thế hệ chúng ta lưu truyền lại. Và chúng ta phải làm ngay bây giờ vì những nhân chứng lịch sử cả người Việt lẫn người Mỹ đang ở lứa tuổi trên 60 trở lên, họ sẽ không còn nhiều thời gian để chờ đợi chúng ta.

Triều Giang