Một bà cụ vỗ tay gọi chó robot tại viện dưỡng lão Shintomi ở Tokyo, ngày 02/02/2018. REUTERS/Kim Kyung-Hoon
Trong dòng thời sự được các tạp chí quan tâm và chạy tựa trang bìa khá đa dạng tuần này, tựa của tạp chí Courrier International khiến người đọc ngạc nhiên hơn cả : « Ngày mà Nhật Bản sẽ biến mất… », bên cạnh là bức ảnh một cụ già. Dòng chữ nhỏ bên trên hàng tựa giải thích : Đây là một phóng sự điều tra về thảm họa dân số đang đe dọa quần đảo. Bên trong là một hồ sơ dài 7 trang, lược qua tình hình và nói về những phương thức có thể khắc phục.
Dân số Nhật hiện nay là 127 triệu. Theo kết quả nghiên cứu và những dự phóng gần đây thì vào năm 2065 số người trên lãnh thổ Nhật Bản chỉ còn lại 88 triệu. Đây là một quả bom nổ chậm đang đe doa xứ hoa anh đào.
Tạo chí Courrier International trích dẫn tờ báo Nhật Ashahi Shimbun, đã rất lo lắng trước hiện tượng này và trách cứ chính quyền Nhật, là trong nhiều năm, đã không làm gì để ngăn chặn đà sụt giảm. Đây là một yếu tố đáng được quan tâm, trong lúc đó thì giới trẻ lại bị bỏ mặc. Quan điểm của thủ tướng Shinzo Abe hiện giờ trong việc khắc phục hiện tượng thiếu lao động, là không sử dụng lá bài nhập cư mà ưu tiên sẽ dành cho việc phát triển thông minh nhân tạo – robot - trong lao động và dịch vụ phục vụ con người. Nhưng mọi người đều hoài nghi.
Tuổi trẻ là sinh lực, nhưng lại bị lơ là
Báo Ashahi Shimbun tỏ vẻ khá gay gắt trước hiện tượng tầng lớp trẻ, thế hệ kế tục, sức mạnh của đất nước, lại không được quan tâm, nâng đỡ đúng mức.
Trên chính trường, tờ báo lấy làm tiếc rằng thanh niên có quá ít người đại diện, những người dưới 30 tuổi hầu như không tiếng nói. Trong bối cảnh dân số già đi và giảm sụt nhanh chóng này, nhiều huyện dân cư thưa thớt hẳn, có nguy cơ không chóng thì chày biến mất, tầng lớp trẻ kế thừa phải tham gia năng động hơn vào sự vận hành của đất nước. Hiện nhiều người ở Nhật đã ý thức là phải cùng thanh niên xây dựng tương lai của đất nước .
Tờ báo còn nêu lại sự kiện một số công chức trẻ (20-30 tuổi) của các bộ Kinh Tế, Thương Mại năm ngoái 2017, đã đánh động dư luận qua một báo cáo đăng trên internet, tựa đề « Người lo âu, Nhà Nước tê liệt », nêu bật tình trạng nước Nhật trở thành khô cứng, tê liệt, đời sống chính trị do tầng lớp cao niên thâu tóm trong lúc xã hội lại thờ ơ trước thế hệ trong tuổi lao động, thanh niên không phát huy được vai trò của họ.
Báo cáo vẽ ra một nước Nhật thảm hại : Tỉ lệ sinh đẻ giảm sụt, dân chúng già đi, bất bình đẳng, tình trạng nghèo khó gia tăng, công việc làm tạm bợ ngày càng nhiều. Trong mắt các tác giả, nước Nhật vẫn vận hành theo mô hình thời đại Showa trước đây, trong lúc đang ở thời đại Heisei (sẽ kết thúc khi đương kim Nhật Hoàng thoái vị vào ngày 19/04/2019). Cảm nhận của họ là Nhật Bản đang đi trên một con đường nguy hiểm nếu tiếp tục như hiện nay.
Theo báo Asahi Shimbun, hiên có 896 huyện trên đà tiêu vong. Tại những nơi mà số lượng phụ nữ trong tuổi có thể sinh đẻ giảm 50%, thì đà suy giảm dân số không thể đảo ngược.
Tại những huyện nói trên, tỉ lệ phụ nữ trong tuổi có thể sinh con giảm từ 50 đến 69%, có nơi giảm hơn 70%, đặc biệt là ở vùng phía bắc Nhật Bản như ở đảo Hokkaido, vùng Tohuku phía bắc Honshu.
Giải pháp của Shinzo Abe: Dùng robot chứ không cho nhập cư
Thủ tướng Abe như nói trên đã tuyên bố dứt khoát không nhờ đến lao động nhập cư để bổ khuyết tình trạng dân số suy giảm, tuy rằng trong thực tế, việc cấp visa đã dễ dãi hơn đối với một số thành phần lao động nước ngoài, đặc biệt trong những ngành nghề mà thanh niên Nhật không mấy hứng thú, và nhất là trước Thế Vận Hội 2020.
Theo giới chuyên gia thì Nhật Bản ít ra phải đón 200.000 người nước ngoài hàng năm, để dân số không xuống dưới ngưỡng 100 triệu dân. Thế nhưng chủ trương của thủ tướng Shinzo Abe là ưu tiên phát triển thông minh nhân tạo - sử dụng robot để bù đắp tình trạng thiếu hụt nhân công.
Theo viện nghiên cứu Nomura, thị trường về robot cho lãnh vực dịch vụ sẽ lên đến 38 tỉ euro từ đây đến năm 2020. Robot mang hình dáng con người có khả năng phát hiện cảm xúc để phản ứng như Pepper của SoftBank đã được triển khai ở 500 cửa hiệu. Theo dự kiến của bộ Y Tế Nhật, thì từ đây đến 2035, lãnh vục dịch vụ phục vụ người già sẽ thiếu 380.000 nhân công. Nhưng vấn đề sử dụng robot trong dịch vụ phục vụ con người còn gặp 2 vấn đề : giá cả và an toàn.
Courrier International nêu bật : Đời sống khó khăn ở Nhật những năm gần đây là một yếu tố quan trọng dẫn đến tình trạng sụt giảm dân số. Trong năm 2016, một người trên hai ở Nhật có việc làm tạm bợ. Năm 2015, một người đàn ông trên bốn sống độc thân. Theo tạp chí Pháp thì khi thu nhập hàng năm chỉ ở mức 3 triệu yen – 23.000 euro - thì một người đàn ông sẽ ít chịu lấy vợ vì sẽ phải một mình đảm trách chi tiêu gia đình. Đến giờ thì 70% phụ nữ Nhật ở nhà sau khi sinh đứa con đầu lòng.
Theo RFI