Sau khi đọc bài "Tôi biết ơn VNCH", có độc giả đề nghị tôi nói rõ hơn về 2 chữ này. Vì vậy, tôi xin phép nói thêm như sau:
Trong nền giáo dục dưới chế độ VNCH, thế hệ chúng tôi được dạy phải nỗ lực tối đa trong việc học. Thầy cô luôn gợi mở sở trường của học trò. Điều đó có nghĩa, một học trò giỏi môn học này, không có nghĩa giỏi tất cả các môn khác.
Khi thấy bạn mình đạt điểm giỏi trong môn học nào đó, mình phải cố gắng giỏi hơn với một chút ganh (tỵ) đua (chen). Thầy cô dạy, nếu không có ganh đua, mãi mãi không bao giờ tiến bộ. Nhưng, sau một thời gian dài miệt mài, mình vẫn không vượt được bạn thì phải công nhận "nó" giỏi hơn mình và theo "nó" mà học. Thế mới có câu "học thầy không tày học bạn" là vậy.
Tính hào sảng, công tâm và khảng khái được thấm đẫm trong thế hệ chúng tôi. Có thể gọi là tính cao thượng cũng được, nếu quý độc giả thấy thích.
Thầy cô rất công bằng. Ví dụ, đứa giỏi về toán, ắt phải công nhận nó giỏi toán. Đứa giỏi về văn, tức phải công nhận nó giỏi văn. Không có sự ưu ái mù quáng theo cảm tính. Cũng không có kiểu "biếu quà lễ tết" như sau này. Do đó, thầy cô không bao giờ chịu sự chi phối bởi vật chất mà ngày nay phụ huynh gọi là "đền đáp công lao thầy cô" (!) Mỉa mai thay!
Ngẫm ra, chính cái lễ mễ như 20/11 góp tay rất lớn "đẩy" "đạo đức" làm nghề của thầy cô "lao dốc xuống vực sâu"!
Nhiều người lại ngỡ 20/11 là dịp vinh danh thầy cô! Quan niệm "tôn sư trọng đạo" trở nên méo mó thảm hại! Thảy đều là đạo đức giả! Ngập tràn hiện nay!
Ngoài ra, trong nền giáo dục dưới chế độ CS, học trò được dạy tính đố kỵ, mặc dù không nói thẳng, nhưng hãy nhìn hiện trạng cũng thấy rõ.
Ví dụ dễ thấy, khái niệm "vừa hồng vừa chuyên" trở nên tai hại khôn lường. Bởi khái niệm đó biến học trò trở thành "lãnh tụ".
Khi bản thân tự coi là "lãnh tụ", cùng với "fans hâm mộ" lủ khủ bao quanh, rồi "tâng bốc tới nóc" sẽ làm "lãnh tụ" càng cao ngạo...
Bỗng một hôm, "lãnh tụ" phát hiện có "đứa bạn" "tự nhiên" nổi trội quá, thế là "lãnh tụ" sợ mất vị trí, nên vội vàng "kết bè kéo cánh" quyết làm sao triệt hạ "thằng bạn" đó, bằng mọi giá, kể cả những trò "đấu tố", "vu khống" và tất cả các cách hạ đẳng nhất.
Việc "kéo bầy" thật dễ dàng, bởi "hàng lô hàng lốc" kẻ nịnh bợ vây quanh bấy lâu. "Thằng bạn" xấu số đó trở nên cô đơn, không chỉ trước bạn bè mà còn ngay cả trước những người gọi "là thầy, là cô"...
Thế là, "thằng bạn" đó chỉ có nước...hoặc là "chết dưới tay lãnh tụ" hoặc phải trở thành "tay sai". Đời sống hèn hạ buộc phải lên ngôi bởi "ai mà không sợ chết" (?!). Nhân cách làm người từ đó cũng tiêu vong!
Tính ganh đua chết đi và tính đố kỵ lên ngôi là như vậy! Kéo theo, tính sáng tạo - vốn được sinh ra từ tự do tư tưởng (tính chất quan trọng bậc nhất đối với con người) - cũng lịm tắt cùng với xã hội thụt lùi là như thế!
Từ học đường, học trò bước ra xã hội với hình ảnh "lãnh tụ" hợp cùng sự huyễn hoặc "tài năng của mình" đã định hình từ lâu, từ đó, hễ một chút gì trái ý là "lãnh tụ" không tài nào chịu nổi! Và...
... nhà tù cùng với 79, 88, 258 v.v... hiện diện như là một thứ "chân lý"...
Trên đây là "chuyện đời xưa, đời nay" dành cho các bạn trẻ hỏi tôi về "ganh đua và đố kỵ" tác dụng và tác hại ra sao!
Một thoáng ngậm ngùi cho nền giáo dục Nhân bản & Khai phóng...
Nguyễn Ngọc Già
