Một số kinh tế gia Hoa Kỳ bày tỏ lo ngại về hướng đi kinh tế nhiều năm tới.
Theo bản khảo sát hàng tháng của nhật báo The Wall Street Journal lấy ý kiến các kinh tế gia, khoảng 85% kinh tế gia được hỏi ý đã nói rằng có cơ nguy kinh tế Mỹ đang đi xuống.
Trong đó nỗi lo lớn nhất là cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc.
Tính chung, 47.3% kinh tế gia được khảo sát nói rằng thuế quan phạt qua lại giữa Mỹ-TQ là rủi ro hàng đầu cho kinh tế Mỹ năm 2019. Cũng là tỷ lệ quan ngại lớn nhất.
Trong khi đó, 20% nói rằng gián đoạn thị trường tài chánh là nỗi lo lớn nhất.
12.7% nói rằng nỗi lo lớn nhất là sụt giảm tiền đầu tư kinh doanh... Một lý do là ảnh hưởng dây chuyền: khi thuế quan phạt nhau qua lại, tiền đầu tư tất nhiên là giảm, vì ai cũng giữ thái độ chờ xem...
Chỉ có 7.3% kinh tế gia nói rằng họ lo nhất là lãi suất từ Quỹ dự trữ trung ương liên bang Hoa Kỳ, vì hễ tăng là kinh tế chậm lại.
Nhóm 60 kinh tế gia này là từ các ngân hàng: JPMorgan, Bank of America Merrill Lynch, và Goldman Sachs.
May mắn, không ai đoán là sẽ có suy thoái kinh tế trong tương lai gần, cho dù suy giảm kinh tế là đang thấy rõ.
Trong khi đó, bản khảo sát cơ sở kinh doanh nhỏ do CNBC thực hiện cho thấy cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và TQ đang đè nặng áp lực lên các công ty nhỏ.
Có 1/5 chủ công ty nhỏ Hoa Kỳ đang làm kinh doanh với TQ, hầu hết là nhập cảng hàng và dịch vụ TQ vào Hoa Kỳ. Đối với nhiều công ty nhỏ này, mỗi lần có lệnh loan báo thuế quan phạt TQ là mỗi lần lợi tức của họ sụt giảm.
Nhóm 20% chủ cơ sở kinh doanh nhỏ này bày tỏ nỗi lo nhiều nhất.
Trong khi đó, theo các bản phúc trình, tình hình cắt thuế do Tổng Thống Trump thực hiện không có lợi gì cho kinh tế Mỹ, theo các phân tích của Yahoo Finance dựa vào các thống kê mới. Không chỉ không có lợi, mà còn gây tai hại, cho cả thập niên kế tiếp.
Chuyên gia tài chánh Rick Newman hom 12/12/2018 viết rằng: Trump cắt giảm thuế đang đẩy Hoa Kỳ xuống hố…
Newman nhận xét rằng thuế giảm và kinh tế chậm lại sẽ xóa đi sức mạnh tài khóa Hoa Kỳ trong thập niên kế tiếp. Đó là dựa theo bản phúc trình mới từ công ty tài chánh Moody’s Investor Service, nơi chuyên chấm điểm các công khố phiếu (bond). Có vài điểm, Moody’s có thể cắt điểm tín dụng hàng đầu của Hoa Kỳ.
Lời cảnh báo của hãng tài chính Moody’s thách thức một lời hứa cốt tủy của TT Trump và các dân cử Cộng Hòa, những người nói rằng cắt giảm thuế 1.5 ngàn tỷ đôla ($1.5 trillion tax cut) mà họ thông qua hồi năm ngoái sẽ tự trả chi phí cho nó, và thậm chí sẽ đem thêm tiền thuế vào nếu không phải là kém, bởi vì sức tăng kinh tế sẽ bùng nổ đột ngộ. Trump tiên đoán năm ngoái rằng kinh tế sẽ “cất cánh như tàu hỏa tiễn” khi cắt thuế hiệu lực. Các kinh tế gia Bạch Ốc lúc đó tiên đoán lợi tức gia đình sẽ tăng 4,000 đôla hay nhiều hơn nhờ cắt giảm thuế kinh doanh.
Không có chuyện gì như thế xảy ra hay sắp thấy. Kinh tế Mỹ tăng mạnh 4.2% trong quý 2 của năm 2018, cao nhất kể từ 2014. Nhưng Moody’s Analytics tiên đoán sức tăng chỉ là 2.9% cho toàn bộ năm 2018, và cả 2019.
Rồi sức tăng kinh tế lúc đó sẽ giảm về 0.9%, theo tiên đoán này. Nếu như thế, sức tăng kinh tế thời Trmp sẽ trung bình chỉ 2.2% mỗi năm, gần như chính xác bằng mức tăng trong nhiệm kỳ 2 của TT Obama.
Trong khi đó, thâm thủng ngân sách liên bang tăng từ 3.5% của tổng sản lượng quốc dân GDP trong năm 2017 để tới 3.8% trong năm 2018. Các chuyên gia Moody’s tiên đoán nó sẽ tới 4.8% GDP trong tài khóa hiện nay và tăng tới 8% vào năm 2028. Gánh nặng về nợ ngân sách là nặng nhất trong các quốc gia nằm ở hạng Aaa của Moody’s, tức là nhóm trong bảng điểm cao nhất của hãng này.
Lợi tức công ty tăng nhờ cắt thuế, nhưng mức thu thuế từ các công ty lại đi hướng khác.
Khi kinh tế mạnh mẽ, như bây giờ, gánh nợc của chính phủ thường giảm, thay vì tăng. Đó là vì các công ty và cá nhân kiếm thêm tiền và do vậy trả thêm thuế. Nhưng bây giờ, Trump cắt giảm thuế đồng thời làm giảm mức thu thuế, đẩy thâm thủng ngân sách tăng lên.
Mức thu thuế từ công ty giảm 31% trong tài khóa 2018 (tài khóa kết thúc vào tháng 9). Giảm như thế hầu hết là vì giảm thuế doanh nghiệp từ 35% xuống 20%.
Trong khi mức thu thuế từ cá nhân tăng 6.1% trong 2018, nhưng hầu hết là vì lạm phát, vì sức tăng dân số và vì 1.7 triệu việc làm mới tạo ra trong năm 2018.
Thâm thủng tăng từ 666 tỷ đô trong 2017, trước cắt giảm thuế, để tới 779 tỷ đô trong năm 2018, khi cắt thuế hiệu lực được 8 tháng.
Thâm thủng nhiều phần sẽ tới 1 ngàn ty đô trong năm nay, một hố ngăn sách vô tiền khoáng hậu cho một nền kinh tế lẽ ra đang bùng phát. Trong thời cuối thập niên 1990s và đầu 2000s, thất nghiệp thấp tương tự như hiện nay, nhưng chính phủ có thặng dự ngân sách trong 4 năm liên tục.
Moody’s Analysts viết trong bản tường trình rằng, như thế, sức mạnh tài khóa Hoa Kỳ dần dần suy giảm từ 2019 trở đi, và hố ngăn tài khóa rộng thêm sẽ làm tăng nợ liên bang và lãi suất, làm nặng gánh tới mức lịch sử, rồi đè nặng lên hồ sơ tín dụng.
Trong khi đó, hố ngăn giữa chi và thu của chính phủ tăng kỷ lục. Moody’s nói là có nhiều rủi ro vì thâm thủng tăng. Tiền trả lãi suất cho nợ nhiều phần sẽ tăng từ 7% cho toàn bộ nợ liên bang trong năm 2017, trước thời cắt thuế, để tới 16% trong năm 2028.
Như thế là ít tiền hơn cho quốc phòng, cầu đường, nợ sinh viên và mọi thứ khác. Như thế cũng tăng áp lực cải tổ và có thể phải cắt giảm chi phí cho Medicare, Medicaid và Social Security, gây áp lực cho vài thập niên tới, theo Moody’s.
Trần Khải
