Người ủng hộ tổng thống Donald Trump tràn vào trụ sở Quốc hội. Ảnh ngày 06/01/2021. REUTERS - LEAH MILLIS

Thế giới vẫn còn bị sốc trước hình ảnh những người cực hữu xâm chiếm điện Capitol ngày 06/01/2021, vào thời điểm Quốc Hội lưỡng viện tiến hành thủ tục xác nhận kết quả kiểm phiếu đại cử tri, công nhận chiến thắng của Joe Biden. Theo nhiều nhà quan sát chuyên nghiên cứu về phe cực hữu Mỹ, sự việc phản ảnh rõ một bộ mặt mới của đảng Cộng Hòa.
« Nước Mỹ hổ nhục » thay vì là « Nước Mỹ vĩ đại ». Chỉ trong khoảnh khách, hình ảnh bạo loạn, cảnh chiếm điện Capitol, thành trì nền dân chủ Mỹ bởi những kẻ cực đoan, ủng hộ tổng thống thất cử loan truyền khắp địa cầu. Trên thế giới, người lên tiếng chỉ trích, kẻ nhạo báng. Giới chuyên gia đồng loạt nhất trí, trách nhiệm của vụ hỗn loạn này đầu tiên hết thuộc về Donald Trump, người đã không ngừng « xúi giục, kích động » những thành phần cử tri, đa phần cực hữu từ hai tháng qua nhằm phản đối kết quả bầu cử.
Sự việc xảy ra làm lộ rõ một nước Mỹ bị chia rẽ sâu sắc sau bốn năm cầm quyền của Donald Trump. Đất nước như bị xẻ làm hai, giữa một bên là những người luôn tôn trọng luật lệ hiến pháp và các quyết định của tư pháp và bên kia là những người sống trong một thế giới song song. Một thế giới mà xã luận của Le Monde cho là được nuôi dưỡng bằng những thuyết âm mưu, theo đó, Donald Trump không thua cử và những lá phiếu dành cho Trump là bị đánh cắp do có gian lận.
Gieo nhân nào, hái quả ấy
Bạo loạn xảy ra, hình ảnh nước Mỹ bị sứt mẻ. Lỗi này còn thuộc cả về đảng Cộng Hòa, bốn năm đồng lõa với một vị tổng thống mang tư tưởng dân túy, mị dân và tự mãn. Hệ quả là giờ đây, cánh hữu Mỹ có nguy cơ bị chẻ làm đôi.
Vốn không mấy gì thiên về đối thoại cũng như là không buộc phải bảo vệ đảng Cộng Hòa (Donald Trump chưa bao giờ là thành viên của đảng trước cuộc bầu cử sơ bộ năm 2016), nhà tỷ phú địa ốc New York rất có thể tự lập một đảng phái cho riêng mình.

Hệ thống bầu cử lưỡng đảng tại Mỹ bên bờ tan vỡ. Sự chia rẽ một trong số hai đảng lớn tại Mỹ cho đến giờ vốn là điều không tưởng, hơn bao giờ hết có nguy cơ thành hiện thực trước thái độ đi đến cùng và kiên quyết không thừa nhận thất bại của Donald Trump.
Trả lời kênh truyền hình quốc tế France 24, nhà nghiên cứu người Đức Thomas Greven, chuyên gia về chủ nghĩa dân túy Mỹ, trường đại học Berlin còn đi xa hơn khi cho rằng cuộc xâm chiếm điện Capitol trong vài giờ « đơn giản phản ảnh rõ bộ mặt thật của đảng Cộng Hòa ngày nay ».
Một thăm dò do Viện YouGov thực hiện cho thấy 45% cử tri ủng hộ đảng Cộng Hòa tán đồng cuộc xâm chiếm điện Capitole. Điều này đồng nghĩa với việc cơ sở của đảng Cộng hòa bao gồm đến gần phân nửa những người ủng hộ các hành động cực đoan đó.
Với nhà chính trị học người Đức, sự kiện ngày 06/01/2021 là « kết quả hợp lý của chiến lược bầu cử được nhiều quan chức đảng Cộng hòa tiến hành từ nhiều năm qua, ngay trước khi Donald Trump lên cầm quyền ». Cánh hữu Mỹ từ bao lâu nay làm mọi cách để « huy động thành phần cử tri da trắng khi chơi lá bài chia rẽ xã hội và nỗi sợ nhằm đối trọng với quá trình phát triển dân số học ngày càng bất lợi cho họ ».
Trước nỗi sợ bị mất chỗ đứng trong xã hội, thành phần cử tri đó ngày càng trở nên cực đoan, đến mức người ta khó có thể nói rằng đảng Cộng Hòa Mỹ là phe bảo thủ, mà đúng hơn là phe hữu của cánh hữu.
Chỉ có điều như ngạn ngữ có câu : « Gieo nhân nào, hái quả ấy ». Donald Trump và những kẻ cực đoan chiếm điện Capitol chẳng khác gì là những quái vật của Frankenstein thoát ra khỏi tầm kiểm soát của người tạo ra chúng, như lời kết luận ví von của nhà chính trị học Thomas Greven !
Theo RFI