Joe Biden ngày đầu tiên tại Nhà Trắng.
Hôm qua tôi đến bác sĩ nhãn khoa của tôi để coi lại con mắt. Cô y tá cầm máy hình bảo tôi đứng dựa lưng sát tường, ngó thẳng trước mặt. Mở mắt. Chụp. Nhắm mắt. Chụp. Quay sang một bên, nhìn ra cửa. Mở mắt. Chụp. Nhắm mắt. Chụp. Quay lại180 độ nhìn thẳng ra cửa sổ. Mở mắt. Chụp. Nhắm mắt. Chụp.
Cô y tá chụp xong, tôi tiếp tục quay thêm một góc vuông nữa, nhìn thẳng vô tường. Cô phải nói lớn: No! No! Đằng sau gáy ông không có mắt!
Tôi nói đùa: Tôi bắt chước một cảnh trong cuốn phim Charlot thời mới. Do ông Rudy Giuliani ở New York sản xuất năm 2020. Tựa đề cuốn phim là “Joe Buồn Ngủ đi Bác sĩ.”
Năm ngoái Tổng thống Donald Trump đặt cho ông Joe Biden biệt hiệu: Joe Buồn Ngủ - Sleepy Joe. Hoặc Joe Ngủ Gật. Cũng có thể dịch là Joe Lù Đù hay Joe Khờ. Trên mạng đã thấy có tên Sleepy Joe's Café ở San Bernardino, California; thấy quảng cáo món Sleepy Joe 's Frauder Flakes. Có cả những đoạn video ngắn chế nhạo dài 1 phút, như “Joe Khờ bị Gạt” (Sleepy Joe Cheated). Nếu có đoạn phim riễu ngắn về Sleepy Joe đi khám mắt, cũng không ai ngạc nhiên!
Nhưng bây giờ Sleepy Joe đã tuyên thệ nhậm chức tổng thống Mỹ!
Ai tin tử vi chắc phải nghĩ cái số Tổng thống Joe Biden là may mắn, tiền hung hậu kiết. Trong đời ông đã chứng kiến gia đình bị bao nhiêu tai nạn, vợ, con chết yểu. Nhưng ông vẫn bình an, sống đến 78 tuổi để đạt giấc mơ làm tổng thống sau bao lần bị hụt. Năm 2016 đáng lẽ ông phải tranh cử nhưng chịu lép phải nhường cho bà Clinton. Thế mà lại may. Số trời run rủi cho ông còn cơ hội năm nay, tranh cử khi ông Donald Trump đang yếu thế.
Đầu năm 2020, trong cuộc vận động sơ bộ của đảng Dân chủ, ông Biden cũng rất lệt bệt ngay từ đầu. Ông thua các đối thủ tại những tiểu bang đầu tiên, Iowa, New Hampshire và Nevada. Lúc đó Bernie Sanders là ứng cử viên sáng nhất trong số hơn mười ngôi sao khác. Một người đã đứng ra ủng hộ, cứu ông Biden: Dân biểu James Clyburn kỳ cựu ở South Carolina. Biden thắng với 61% số phiếu ở tiểu bang miền Nam này, Sanders rớt xuống thảm hại, chỉ được 17%, bèn chịu thua ngay. Pete Buttigieg, Kamala D. Harris rút lui, đều ủng hộ Biden. Joe không có vẻ gì buồn ngủ, tiếp tục thắng 10 tiểu bang trong một ngày “Super Tuesday” đầu tháng Ba, rồi cứ thế tiến tới, ứng cử tổng thống cho đảng Dân chủ.
Ông Biden cũng may mắn nữa vì bệnh dịch Covid-19 bắt đầu gây họa mà ông Trump không chịu nhìn sự thật để tìm cách đối phó. Ông Trump có thể huy động cả nước đoàn kết chống Covid-19, coi đó là một cuộc chiến đe dọa đất nước. Ông có thể ngưng tuýt, ngưng kêu gọi biểu tình ủng hộ mình. Ông có thể không trả lời những lời công kích của đối thủ, lấy cớ mình đang bận lo ngăn chặn loài vi khuẩn nguy hiểm.
Tổng thống Trump làm ngược lại. Ông tiếp tục lo tranh cử với các người biểu tình đầy cờ quạt, không coi những con virus ra cái gì cả. Ông Trump còn chế nhạo “Joe Buồn Ngủ” không dám ra khỏi nhà, “tranh cử” dưới hầm chui lủi.
Cảnh tượng giống như trận đấu giữa một võ sĩ Quyền Anh (Boxing) liên tiếp tấn công và một võ sĩ Thái Cực Quyền chỉ khéo tránh đòn. Ông Trump làm gương cho những người ủng hộ, không ai coi bệnh dịch là mối nguy hiểm chung. Ông chống những biện pháp phòng bệnh của các tiểu bang, hô hào mở cửa kinh tế, bất chấp loài vi khuẩn. Cuối cùng vì để cho cơn bệnh dịch lan rộng khiến kinh tế đình đốn mà nhiều người dân không tin vào ông nữa. Ông Trump không thua Joe Buồn Ngủ. Ông thua Coronavirus.
Joe Biden bất chiến tự nhiên thành. Ông vẫn tiếp tục may mắn sau khi đếm phiếu. Trong lúc Donald nổi giận, tố cáo chức tổng thống của mình bị “Ăn Cắp” vì gian lận, thì guồng máy chính trị và tư pháp nước Mỹ vẫn làm việc nghiêm chỉnh, mọi người làm bổn phận của họ trong luật pháp. Sáu mươi phiên tòa bác bỏ các đơn kiện tố cáo bầu cử gian lận, vì thấy không có bằng cớ. Nhiều vị quan tòa do chính ông Trump bổ nhiệm, ba người trong Tối cao Pháp viện. Các thống đốc và nghị viện tiểu bang từ chối khi ông Trump yêu cầu thay đổi kết quả.
Trong hai tháng trời, cảnh hỗn loạn không thể kéo dài. Dân Mỹ mong trở lại cuộc sống bình thường sau bốn năm sôi sục với những trận bão “tuýt” hàng ngày. Khi những người ủng hộ ông Trump tấn công quốc hội, Phó Tổng thống Mike Pence bình thản làm phận sự theo hiến pháp, Joe Biden chính thức đắc cử.
Ông Biden vẫn còn may mắn trước khi nhậm chức. Đáng lẽ ông phải đối đầu với một Thượng viện với đa số 52 nghị sĩ Cộng Hòa, do đó sẽ khó thông qua các dự luật mới. Nhưng đảng Dân chủ đã đoạt được hai ghế nghị sĩ tiểu bang Georgia, ngay trước ngày Quốc hội bị tấn công. Họ trở thành khối đa số.
Kết quả ở Georgia một phần do ông Trump tạo ra. Trong hai tháng trời, ông Trump đã nhiều lần yêu cầu các người lãnh đạo tiểu bang “tính lại,” thay đổi kết quả bỏ phiếu. Các vị dân cử Cộng Hòa này, theo lương tâm và luật pháp, đã từ chối. Ông Trump hết lời đả kích rằng guồng máy tổ chức bầu cử của Georgia đầy gian lận lận. Nhiều cử tri Cộng Hòa nghe ông tổng thống nói, không đi bỏ phiếu nữa. Lần đầu tiên một người da đen và một người gốc Do Thái đảng Dân chủ đắc cử nghị sĩ ở Georgia, cùng một năm.
Khi bắt đầu nhậm chức, ông Biden vẫn hên. Ông Biden có thể ký các sắc lệnh theo chủ trương của đảng Dân chủ, lật ngược các chính sách của ông Trump mà không lo dư luận chỉ trích, vì tất cả đều là những “chuyện nhỏ” so với một vấn đề mà cả nước Mỹ lo lắng: Bệnh dịch. Con số hơn 400 ngàn người chết cao hơn số tử sĩ trong Đại chiến Thứ Hai; không ai chối được.
Ông Biden có thể nấp đằng sau cuộc chiến chống bệnh dịch mà đề nghị những khoản chi tiêu vài ngàn tỷ mỹ kim, mà các đại biểu Cộng Hòa khó phản đối. Chưa hết, ông còn nêu thêm lý do khác để biện minh cho các chương trình chi tiêu vĩ đại: Phục hồi kinh tế bằng cách tiếp tục trao tiền cho người tiêu thụ. Vì bệnh dịch và kinh tế đình trệ đã “tước khí giới” các đại biểu Cộng Hòa. Họ khó nêu khẩu hiệu “chính phủ nhỏ” để chặn các chương trình chi tiêu mới.
Ông Biden còn may mắn hơn nữa, vì cả hai vấn đề, bệnh dịch và kinh tế, sẽ được giải quyết trong vòng một, hai năm. Điều này sẽ đạt được dù bất cứ đảng nào nắm quyền.
Đến cuối năm 2021, Covid-19 sẽ lắng xuống dần. Vì số người được chích vaccine và số người đã nhiễm bệnh đều tăng lên, loài vi khuẩn không còn đất để lan tràn nữa. Nhờ thế, nền kinh tế sẽ tự động hồi phục.
Cuộc suy thoái kinh tế năm 2020 xảy ra không phải vì những nguyên nhân nội tại. Kinh tế xuống thời 2001, 2002 do quả bong bóng Dot.com xẹp bể, sau khi Thị trường Nasdaq tăng từ dưới 1,000 năm 1995 lên hơn 5,000 vào năm 2000. Cuộc suy thoái năm 2007, 2008 là do quả bóng địa ốc nổ bùng, sau khi các ngân hàng cho vay quá dễ dãi, rồi người vay tiền phá sản.
Cuộc suy thoái năm 2020 hoàn toàn do yếu tố bên ngoài gây ra. Các cửa hàng và công ty sản xuất đóng cửa, hàng chục triệu người mất việc, không phải vì họ làm ăn dở, quyết định sai, mà chỉ vì bị loài vi khuẩn tấn công. Cho nên, khi Covid tan thì không cần ai khích lệ, kinh tế nước Mỹ sẽ đứng dậy. Người dân Mỹ nhịn tiêu thụ cả năm trời, để dành được vài ngàn tỷ mỹ kim, sẽ đua nhau mua sắm.
Hơn nữa, khi kinh tế hoạt động trở lại, các xí nghiệp sẽ mạnh hơn thời trước khi có bệnh dịch. Vì trong hơn một năm trời họ đã tìm mọi cách để nâng cao năng suất. Họ sẽ tiếp tục giữ khả năng sản xuất cao đó. Nước Mỹ đang trải qua một cuộc cách mạng kỹ thuật mới, khi các thứ robot tự động, xe giao hàng và xe tải chạy bằng điện, năng lượng tự nhiên và Trí khôn nhân tạo đua nhau phát triển. Chưa bao giờ có những điều kiện thuận lợi như vậy!
Tất nhiên, có những hậu quả kinh tế do cơn bệnh dịch gây ra sẽ làm nước Mỹ nhức đầu trong hàng chục năm nữa. Quan trọng nhất là người Mỹ nhìn ra tình trạng chênh lệch giàu nghèo đã gia tăng. Dù kinh tế đứng dậy nhưng không phải ai cũng khá lên. Những người lao động được trả lương thấp nhất sẽ mất việc nhiều hơn.
Nhưng có thể đó cũng là một điều kiện tốt cho ông Biden. Ông có thể đề nghị chính sách thuế khóa và những chương trình xã hội để giảm bớt chênh lệch về lợi tức. Sau khi bị vi khuẩn tấn công toàn diện, dân Mỹ thấy vai trò của nhà nước cần thiết hơn là họ vẫn nghĩ. Họ có thể chấp nhận các chính sách can thiệp của chính quyền. Nhất là về y tế. Phải làm sao người Mỹ nào cũng được chăm sóc sức khỏe. Người ta không thể sống bình an nếu những người hàng xóm của mình bệnh tật.
Quả thật, Tổng thống Joe Biden có số may mắn. Ông đang được hưởng tuần trăng mật. Trong bốn năm sắp tới người Mỹ sẽ phán xét ông có phải là Joe Ngủ Gật hay không.
Ngô Nhân Dụng (VOA)
