Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng phát biểu tại buổi khai mạc Đại hội đảng Cộng Sản Việt Nam lần thứ 13, Hà Nội, ngày 26/01/2021. Via REUTERS - VNA

Cương lĩnh 91 - phương tiện duy trì quyền lực
Đại hội đảng Cộng Sản Việt Nam lần thứ 13 đang diễn ra từ ngày 25/01/2021. Sự kiện quan trọng 4 năm một lần đối với đảng cầm quyền tại Việt Nam dường như ít được công chúng theo dõi thực sự, bởi các thông tin bị kiểm soát chặt, danh sách nhân sự cấp cao được coi là tuyệt mật. Theo nhiều nhà quan sát, các vấn đề đường lối quan trọng nhất của Đảng, có ảnh hưởng quyết định đến đất nước trên thực tế, đã không được thảo luận trong công chúng, cho dù, về mặt hình thức báo chí chính thống đăng tải các văn kiện dự thảo, và kêu gọi dân chúng góp ý kiến. Theo nhiều nguồn tin không chính thức, ông Nguyễn Phú Trọng đang là ứng cử viên duy nhất vào chức vụ tổng bí thư, cho dù quá tuổi quy định nhiều năm và mắc nhiều bệnh nặng, và gần như chắc chắn sẽ tái đắc cử.
Ngày 29/01/2021, giáo sư Tương Lai, cựu viện trưởng Viện Xã Hội Học, người từng có dịp tham gia soạn thảo đường lối của Đảng, hoặc gần gũi với giới lãnh đạo tối cao, công bố một bài viết hé lộ những xung đột quyết liệt trên thượng tầng quyền lực của Đảng những năm gần đây, và vai trò của ông Nguyễn Phú Trọng, từ khi chưa là tổng bí thư đến khi nắm chức vụ này, rồi dần dần bằng nhiều phương cách, mà trước hết là bằng việc kiên quyết khôi phục toàn diện Cương lĩnh 91, đã từng bước nắm gần như trọn vẹn quyền lực. Một số trang mạng đã đăng tải bài viết, mà nhiều nhà quan sát cho là hiếm hoi này, vén lộ phương thức duy trì quyền lực của ông Nguyễn Phú Trọng.  
Mời quý vị theo dõi một trích đoạn của bài viết : « suốt từ Đại hội VII cho đến Đại hội XI là sự giằng co xung đột xung quanh Cương lĩnh 91. Có lúc Đổi Mới thắng thế rất mạnh, có lúc Đổi Mới lại bị kẹt”… Lược bỏ các giai đoạn soạn thảo Cương lĩnh để chỉ nói về Đại hội X với những điều chỉnh về Cương lĩnh 91 về tính chất của Đảng với những khẳng định trở lại quan điểm của Đại hội II ở Việt Bắc : Đảng là Đảng của giai cấp công nhân đồng thời là Đảng của dân tộc… Đưa Nguyễn Phú Trọng lên tức là đưa người có tư tưởng cực đoan nhất về Cương lĩnh 91. Thậm chí trong tranh luận gay gắt về sở hữu, với tư cách là người điều hành cuộc thảo luận tại Đại hội (X), Nguyễn Phú Trọng đã có ý định lấy lại chế độ công hữu. May mà có những ý kiến mạnh mẽ của nhiều đại biểu phản bác lại… nên thủ đoạn thâm hiểm ấy của Trọng không thành... (Phải chăng vì thế mà Nguyễn Phú Trọng, với quyền lực Tổng Bí thư, đã rất ngặt nghèo trong việc lựa chọn đại biểu đi dự Đại hội từ cấp cơ sở, cấp tỉnh, đặc biệt là cấp trung ương… trên thực tế là sự sắp đặt của khoá trước cho nhân sự khoá sau với chi phối của một số người đang có quyền lực trong tay, dưới sự thao túng của Trọng) » (phần im đậm là của tác giả trong bài viết).
Về bài viết của giáo sư Tương Lai về ông Nguyễn Phú Trọng và cuộc tranh đấu quan điểm trên thượng tầng quyền lực Việt Nam, trả lời RFI, nhà báo Võ Văn Tạo từ Nha Trang đưa ra một số nhận xét :
« Tôi đã được đọc bài của ông Tương Lai. Ông ấy bình luận về nhân vật hiện nay đương là tổng bí thư đảng Cộng Sản Việt Nam, ông Nguyễn Phú Trọng, trong đó có nói đến cái gọi là Cương lĩnh 91. Tôi hiểu rằng, giai đoạn đó có một cuộc đấu tranh rất dữ dội giữa trường phái cấp tiến, thực tế với trường phái giáo điều, cổ hủ, duy ý chí trong nội bộ chóp bu đảng Cộng Sản Việt Nam. Sau khi chủ nghĩa Mác-Lênin sụp đổ, Liên Xô tan rồi, những người cộng sản Việt Nam tìm tòi một hướng đi mới về mặt lý thuyết. Một cách khách quan nhất, mình có thể nhận định là, trong bài viết này, ông ấy đã kể lại những câu chuyện có thực, theo lăng kính của ông ấy, của người trong cuộc, trong giới chóp bu của đảng Cộng Sản Việt Nam. Về tư tưởng, về lý thuyết, bài viết này cũng giúp cho công chúng ngoài Đảng hiểu được về những thực tế gọi là thâm cung bí sử, cung đình của Hà Nội trong lịch sử khá gần bây giờ, chứ không phải xa xôi, từ khi ông Trọng lên tổng bí thư.
Có được các mô tả ấy là rất tốt, rất cần với xã hội Việt Nam hiện nay, nhưng cũng phải hiểu rằng người đủ tầm làm được những tổng kết trong lĩnh vực này là không nhiều. Tôi nói ví dụ như bài của ông Tương Lai chỉ bó hẹp trong nội bộ của đảng Cộng Sản Việt Nam thôi. Nếu muốn chứng minh cho thuyết phục hơn nữa, ông phải mở rộng liên hệ với khối xã hội chủ nghĩa sau khi sụp đổ, trong đó có Liên Xô, là mô hình tương đối thất bại. Không còn là cộng sản nữa, nhưng vẫn độc tài, cho nên tiềm năng đất nước chưa phát huy hết. Nhưng ví dụ, cũng trong tình trạng Cộng sản bị sụp đổ, có những quốc gia tương đối khá thành công, như Ba Lan. Ba Lan hòa nhập với Liên Minh Châu Âu sớm nhất, và các tiến bộ về đời sống kinh tế của họ là nhanh nhất. Cần phải có một cái nhìn tổng quát như thế, để thành một mẫu số chung, mà người ta có thể học hỏi. Tức là nhìn vào sự vật có tính chất toàn cầu, thì có tính thuyết phục hơn. Để người ta mới biết được Việt Nam muốn đi lên, thì đi theo hướng thế nào… ».
Ngày hôm qua, lịch trình của Đại Hội đảng Cộng Sản Việt Nam đang diễn ra bất ngờ bị cản trở với sự xuất hiện của hơn 50 ca nhiễm virus Covid-19 trong cộng đồng tại nhiều tỉnh phía bắc. Nhiều lãnh đạo tỉnh đã phải bỏ họp Đại hội để quay về địa phương. Hôm nay, do tình hình dịch có nguy cơ bùng phát, Đại hội tuyên bố sẽ kết thúc sớm một ngày (01/02).

Theo RFI