Bà Nguyễn Thị Kim Ngân trong phiên khai mạc Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 13 của Đảng Cộng sản Việt Nam ngày 26/1/2021. AFP



Quốc hội Việt Nam Khóa XIV tại phiên bế mạc kỳ họp thứ 11 vào chiều ngày 8/4 báo cáo công tác nhiệm kỳ của Quốc hội khóa XIII cho biết có 72 luật, 2 pháp lệnh và nhiều nghị quyết được ban hành trong nhiệm kỳ.

Báo cáo khẳng định nhiều luật trong số vừa nêu đã góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế thị trường định hướng Xã hội chủ nghĩa, tôn trọng quyền tự do kinh doanh; đẩy mạnh cải cách tư pháp, cải cách hành chính, xây dựng Nhà nước pháp quyền Xã hội chủ nghĩa; phát huy dân chủ và quyền làm chủ của nhân dân.

Với kinh nghiệm hơn 10 năm làm trong ngành luật, Luật sư Hà Huy Sơn đang sống tại Hà Nội nhận định:

“Theo tôi thì chuyện người ta báo cáo thì báo cáo chứ không có đối trọng, không có giám sát về mặt chính trị thì không ai có thể khẳng định báo cáo đấy đúng hay sai.

Theo ý nghĩ của tôi thì không có đối trọng, đa đảng đa nguyên thì chuyện dân chủ phụ thuộc vào đảng cộng sản, người ta cho thế nào thì biết vậy.”

Theo ý nghĩ của tôi thì không có đối trọng, đa đảng đa nguyên thì chuyện dân chủ phụ thuộc vào đảng cộng sản, người ta cho thế nào thì biết vậy. – LS. Hà Huy Sơn

Trao đổi với RFA tối 9/4, Giáo sư – Tiến sĩ Nguyễn Đình Cống, nguyên Trưởng khoa Xây dựng, Đại học Xây dựng Hà Nội, từng rời bỏ Đảng nhận xét về tình hình dân chủ tại Việt Nam hiện nay như sau:

“Dân chủ của dân không những không cải thiện mà ngày càng kém đi. Ví dụ hiện nay ở trong Đảng càng ngày sự mất dân chủ càng nhiều hơn. Hiện nay đang chuẩn bị bầu cử Quốc hội, tôi theo dõi thấy dân chủ kém đi.”

Từ Hà Nội, Nhà hoạt động dân sự Nguyễn Lân Thắng nói rõ hơn thực tế ‘thiếu dân chủ’ đang diễn ra:

“Trong giai đoạn vừa rồi ở Việt Nam cũng vẫn có vô số người hoạt động xã hội cũng như người bất đồng chính kiến lên tiếng những vấn đề đất nước và hoàn toàn thực hiện quyền công dân của mình là phản biện xã hội mà bị bắt giam.

Trong đó trường hợp gần đây nhất là chị Thúy Hạnh và một số người khác nữa như anh Lê Trọng Hùng, là những người phổ biến pháp luật, phổ biến Hiến pháp và tham gia vào việc ứng cử Hội đồng Nhân dân cũng bị bắt.

Thế thì mọi báo cáo, mọi điều luật khi để những chuyện đấy xảy ra thì rất phi lý.”

Mới đây nhất, gia đình ông Nguyễn Quốc Huy, một nhà thơ người Chăm, vào ngày 9/4, đã cho RFA biết ông Huy bị mất tích 2 ngày sau khi bị công an mời lên làm việc.

Facebook ông Huy cho hay ông tự ứng cử do ‘nhìn thấy các đại biểu Quốc hội đồng tộc mình, chủ yếu để làm kiểng’.

Bên cạnh đó, ông Huy còn đăng tải trên Facebook cá nhân những thông tin về vụ án chống người thi hành công vụ của 3 người Chăm trong vụ việc tranh chấp đất đai với chính quyền địa phương ở thôn Văn Lâm, xã Phước Nam, huyện Thuận Nam, tỉnh Ninh Thuận.

Trong cùng ngày 7/4, nhà hoạt động Nguyễn Thúy Hạnh cũng đã bị Công an thành phố Hà Nội bắt giữ về tội “Làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước CHXHCN Việt Nam” theo Điều 117 Bộ Luật Hình sự 2015.

Bà Nguyễn Thuý Hạnh. Nguồn: FB Nguyễn Thuý Hạnh

Tổ chức Ân xá Quốc Tế (Amnesty International) vào ngày 8/4 ra thông cáo kêu gọi Việt Nam trả tự do ngay lập tức cho bà Nguyễn Thuý Hạnh, nhưng yêu cầu này đến nay vẫn chưa được chính phủ Hà Nội đáp trả.

Trước đó, nhà báo chuyên viết bài chống tiêu cực Nguyễn Hoài Nam, người từng làm việc cho nhiều báo bao gồm Pháp Luật TPHCM, Thanh Niên, và VTV đã bị Cơ quan Cảnh sát Điều tra Công an thành phố Hồ Chí Minh khởi tố và bắt giam ngày 2/4.

Theo truyền thông nhà nước Việt Nam, ông Nam bị bắt để điều tra tội “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân” theo Điều 331 Bộ Luật Hình sự 2015”.

Như vậy, chỉ trong một tuần đầu tháng 4, RFA ghi nhận có ba trường hợp bị bắt giữ vì biểu đạt ý kiến bị cho là ‘chống chính quyền’ như vừa nêu.

Theo GS. TS. Nguyễn Đình Cống, sở dĩ có những chuyện bắt bớ như vừa nêu là do tư tưởng, chủ trương của những người chỉ đạo cao nhất muốn hạn chế dân chủ của dân.

Do đó, GS. TS. Nguyễn Đình Cống cho rằng nếu để đúng theo báo cáo Quốc hội khóa XIV về nội dung ‘phát huy dân chủ và quyền làm chủ của nhân dân’, chính phủ Hà Nội cần thay đổi:

“Biện pháp có nhiều nhưng quan trọng là phải từ tư tưởng, chỉ đạo của người ta. Trong ý thức của những người lãnh đạo phải có vậy (dân chủ) trước, còn trong ý thức người lãnh đạo không có cái ấy thì những biện pháp đề ra chỉ là giả tạo mà thôi tại vì có ai chỉ đạo thi hành đâu. Hoặc nói để cho có dân chủ của dân thì cái đấy quá đơn giản.

Dân chủ đầu tiên phải trong chuyện bầu người đại diện, người ta có được tự do chọn không? Đầu tiên là phải để dân tự do bầu, người ta thích ai thì người ta bầu. Còn áp đặt thì chẳng thể nào có dân chủ được.

Ở một đất nước muốn làm gì thật hay, thật đúng thì chính nước ấy phải trở thành tình cảm và nhận thức của những người lãnh đạo cao nhất. Khi đó người ta sẽ nghĩ ra những chuyện để thực hiện, còn không người ta chỉ nói quanh nói quẩn.”

Dân chủ đầu tiên phải trong chuyện bầu người đại diện, người ta có được tự do chọn không? Đầu tiên là phải để dân tự do bầu, người ta thích ai thì người ta bầu. Còn áp đặt thì chẳng thể nào có dân chủ được. - GS. TS. Nguyễn Đình Cống

Vẫn theo GS. TS. Nguyễn Đình Cống, việc thực hiện không hề khó vì mọi điều khoản đã được nhắc đến trong Hiến pháp và luật pháp, nên nếu những người điều hành đất nước muốn là có thể thực hiện được.

Theo báo cáo Chỉ số Dân chủ 2019 của Economist Intelligence Unit, Việt Nam tuy có cải thiện nhưng vẫn trong nhóm Chuyên chế và đứng hạng 136/167 quốc gia trong bảng xếp hạng.

Trong năm 2020 và những tháng đầu năm 2021, tình trạng dân chủ tại Việt Nam được những nhà quan sát trong và ngoài nước cũng như các tổ chức nhân quyền quốc tế đánh giá bị tuột dốc nghiêm trọng khi Chính phủ Hà Nội cho bắt giữ hàng loạt các nhà bất đồng chính kiến, nhà hoạt động xã hội dân sự, blogger, nhà báo độc lập… chỉ vì nêu lên quan điểm cá nhân.

Nhiệm vụ của cơ quan Quốc hội là xây dựng các luật xác lập quyền của người dân; tuy nhiên trong thực tế nhiều quyền công dân căn bản vẫn chưa được các vị dân biểu bảo đảm thông qua những bộ luật được Quốc hội thảo luận và thông qua.
Theo RFA