Ngày 30 tháng Sáu này là ngày Truyền Thông Mạng Xã Hội Thế Giới (World Social Media Day) hàng năm. Từ những ngày truyền thông thế giới còn sử dụng những phương tiện truyền thống để truyền tải và cung cấp tin tức, mạng xã hội ra đời là một cuộc cách mạng to lớn trong ngành truyền thông nói riêng. Các mạng xã hội ra đời trong mục đích nối kết người thân, bạn bè ban đầu đã nhanh chóng trở thành một nền tảng kỹ thuật và phương tiện truyền thông quyền năng và hữu hiệu hiện nay.
Các số liệu mới nhất từ DataReportal cho biết hiện có khoảng 4.3 tỉ người sử dụng mạng xã hội, chiếm khoảng hơn 55% dân số thế giới. Sự phát triển nhanh chóng của mạng xã hội cùng sự gia tăng người sử dụng là một môi trường thuận lợi và đầy tiện dụng cho cả hai bên: cho giới truyền thông lẫn các khán-thính-độc giả. Nó cũng tạo ra cơ hội để những người dân thường có thể trở thành một "nhà báo công dân", theo ý nghĩa người và nguồn thông tin được ghi nhận theo trực giác, hơn là ý niệm, trách nhiệm và kỹ năng nghề nghiệp.
Việc này đã lộ ra những viên ngọc quý, với một số trí thức, các nhà hoạt động và một giới trẻ tài năng, thích hợp trong vai trò truyền thông. Đồng thời nó cũng dẫn đến một vấn nạn to lớn mà nước Mỹ cùng thế giới đã đối diện trong vài năm qua: nạn tin giả và những điều phi lý, bịa đặt có mục đích. Chúng được lan truyền với tốc độ chóng mặt. Những người sử dụng mạng xã hội thiếu thời gian và kỹ năng kiểm chứng, cả tin vào những điều phù hợp với niềm tin, chính kiến của mình nên đã dễ dàng tiếp tay cho nạn tin giả lan tràn.
Cộng đồng mạng người Việt không là ngoại lệ hay có phần hỗn loạn, mất kiểm soát hơn. Một số cá nhân và kênh tiếng Việt mà nếu những ai từng thử xem qua sẽ nhận thấy ngay rằng, từ các nguồn tin tức, bình luận phi lý, bịa đặt, phản khoa học cho đến khả năng, tư cách người trình bày đều nằm dưới những tiêu chuẩn đạo đức lẫn hành xử trong xã hội văn minh thông thường, chưa kể đến các chuẩn mực truyền thông căn bản. Nhưng đáng tiếc chúng lại trở thành những kênh "đắt khách", có hàng chục ngàn người theo dõi hay tiếp tay phát tán tin giả. Đơn giản là chúng đáp ứng được cảm xúc người xem, bất chấp sự thật, sự đúng sai.
Đến hôm nay thì nếu quay lại các trang hay kênh tiếng Việt này thì sẽ thấy hầu hết các tin tức ngụy tạo, hung dữ được đưa lên trước kia phần lớn đã bị xóa bỏ hay tự tháo bỏ . Đó là quy luật tự nhiên và tất nhiên. Không phải cái sai được nhiều người tin mà trở thành điều đúng. Không phải cái xấu nhiều người làm mà trở thành lẽ phải. Và không phải điều xảo trá được nhiều người tung hô lại trở thành sự thật. Nạn tin giả vẫn còn đó đây trong hiện tại nhưng đáng mừng là đã không còn rầm rộ như trước kia.
Bền bỉ và thầm lặng hơn là một nhóm truyền thông mạng xã hội người Việt từng hoạt động hay ra đời để đối chọi lại nạn tin giả, nhằm cung cấp lại những tin tức xác thực từ các hãng tin lớn đã qua kiểm chứng, với những giá trị và tôn chỉ truyền thông chuyên nghiệp. Nhân ngày truyền thông mạng xã hội năm nay, tưởng cũng cần giới thiệu và ghi nhận công sức cùng đóng góp của các cơ quan truyền thông và những cá nhân này.
Ngoài các cơ quan truyền thông Việt Ngữ thuộc các cơ quan chính phủ như VOA, RFA (Mỹ), BBC (Anh), RFI (Pháp), SBS (Úc)... ràng buộc theo những tôn chỉ và yêu cầu nghề nghiệp của các đài mẹ, một số kênh hay chương trình truyền thông tư nhân hay tự phát được kể chưa đầy đủ theo sau, cũng không kém phần chuyên nghiệp và theo đúng với tinh thần cung cấp thông tin và sự thật của truyền thông.
Kênh YouTube Truyền Hình Việt Nam của hệ thống Cali Today là một kênh có những ký giả chuyên nghiệp và khách mời có chuyên môn cao, am hiểu vấn đề trình bày. Các bản tin thường xuyên trong ngày được phát đi với các ký giả Hương Giang, Andy Phạm, Nguyễn Xuân Nam, Nguyễn Ngọc Mùi... Trong đó Hương Giang - nữ Chủ Bút Cali Today như đã ghi trên trên trang mạng này là một nữ ký giả có những bản tin luôn cập nhật nhanh chóng và bình luận bén nhạy của một nhà báo có tài.
Kênh YouTube đa dạng của SBTN cũng được đông đảo người theo dõi. Một số chương trình tin tức và bình luận về các vấn đề thời cuộc có thể kể như SBTN Morning, Xoáy Tin với Đỗ Dzũng và Mai Phi Long, Đối Diện Sự Thật với Diễm Quyên mỗi ngày hay Bình Luận Tin Tức với Đỗ Phủ và Tường Thắng trong tuần. Ký giả Đỗ Dzũng là một người có phong cách trình bày tin tức rất riêng biệt và dí dỏm.
Ký giả Đỗ Dzũng còn đảm nhận các chương trình tin tức và bình luận trên Người Việt TV cùng các ký giả Khôi Nguyên trong Chuyện Nóng Trong Tuần và Từ Thủ Đô với (ký giả) Nguyễn Văn Khanh. Các chương trình Điểm Tin Buổi sáng và Điểm Tin Trong Ngày với Jimmy Nhật Hà và Hoàng Vy cũng cung cấp các bản tin thời sự nhanh nhạy, trung thực.
Đài truyền hình VietFace TV cũng có những chương trình thuần túy tin tức chính xác và hữu ích như VF Today, VF Tonight với các ký giả Thanh Thảo, Anh Dũng, Tyler Diệp. Cựu dân biểu tiểu bang California Tyler Diệp còn có chương trình Quan Điểm được ông dẫn dắt và trình bày, đặt câu hỏi khá bản lãnh, công bằng và sắc bén trong đàm luận với cựu dân biểu Trần Thái Văn và thị trưởng Westminster là Tạ Đức Trí.
Đài Little Saigon TV có các chương trình Cà Phê Sáng với Đinh Quang Anh Thái và Ngọc Lan, Thời Sự Thế Giới với Thảo Yên và Hoàng Trọng Thụy cũng đưa tin tức nhanh chóng và chính xác.
Không phải là hệ thống truyền hình lớn như các cơ quan truyền thông kể trên, kênh YouTube tin tức NVR Channel với Lệ Ngọc, luật sư Nguyễn Hoàng Duyên, Liên Bích, nhà báo Mai Loan, nhà báo Việt Linh... là một kênh tin tức, bình luận thẳng thắn, không ngần ngại mổ xẻ các vấn đề thời cuộc hoàn toàn trung thực, không né tránh. Đây là kênh rất thú vị và sắc bén cho những khán thính giả không chấp nhận một nền chính trị phi dân chủ cùng sự dối trá, bất lương với những tiếng nói đứng hẳn về nền dân chủ cấp tiến Hoa Kỳ.
HOANGBACH Channel của ký giả Hoàng Bách cũng là một kênh bình luận chính trị giá trị với sự đóng góp của đông đảo giới trí thức người Việt như Kỹ Sư Nguyễn Gia Kiểng, Tiến Sĩ Đinh Xuân Quân, Giáo Sư Nguyễn Đình Minh Quốc... Sự đóng góp đặc sắc cho chương trình này phải kể đến luật sư Steven Điêu thuộc văn phòng Biện Lý hạt Harris tại Texas. Ông là môt luật sư trình bày rất rành mạch các vấn đề luật pháp, chính trị một cách hữu ích, giá trị, rõ ràng và thuyết phục.
Chương trình tin tức và bình luận của nhà báo kỳ cựu Đinh Quang Anh Thái trên kênh YouTube Tự Lực Bookstore cũng được theo dõi bởi xu hướng và phong cách ôn hòa, trung thực và chuyên nghiệp trong các bản tin hàng ngày của ông. Kênh này còn có chương trình Việt Nam và Thế Giới trong Thế Kỷ XXI do nữ đạo diễn Song Chi thực hiện hàng tuần về các đề tài văn hoá, chính trị, lịch sử cùng các nhà nghiên cứu Việt Nam, khá giá trị cho những khán giả muốn đi sâu hơn các tin tức thông thường.
Không thể không kể về sự đóng góp đặc biệt và đầy lòng nhiệt thành của những diễn giả thường xuyên xuất hiện trên nhiều chương trình nói trên là Bác Sĩ Ngô Bá Định, Luật Sư Nguyễn Hoàng Duyên, nhà báo Mai Loan... Là những người hành nghề chuyên môn và đóng góp vô vị lợi vào nền truyền thông Việt ngữ trong thời gian qua, họ là các diễn giả am hiểu về văn hóa, lịch sử Việt Nam lẫn Hoa Kỳ, có kiến thức sâu rộng để bàn luận những câu chuyện thời cuộc một cách xác thực, sắc bén và không kém phần thú vị, lôi cuốn khi lồng vào các câu chuyện văn hóa, xã hội gần gũi với người Việt.
Nếu có thể thêm thì một số tờ báo mạng cũng đã không kém phần đắc lực trong việc cung cấp tin tức chính xác và kịp thời, các bình luận giá trị, lan tỏa các các tư tưởng, giá trị tự do, dân chủ và nhân quyền như Tiếng Dân News, Việt Báo, Thông Luận, Cali Today, Khoahocnet, các trang Sự Thật Lề Đường, Người Thông Dịch, PIVOT, T.Vấn & Bạn Hữu, Việt Tự Do Munich, Diễn Đàn Thế Kỷ... Không kể vô số cá nhân, ký giả tự do, các nhà hoạt động gốc Việt cũng miệt mài đóng góp tích cực các tin tức, dịch thuật, bình luận chính trị trên trang Facebook cá nhân của mình trong cuộc chiến chống tin giả.
Truyền thông mạng xã hội đã đem đến một sinh hoạt tích cực lẫn tiêu cực, hữu dụng lẫn nguy hại trên không gian mạng. Nó cho mỗi cá nhân cơ hội lựa chọn việc tiếp nhận thông tin và bày tỏ tiếng nói của mình. Bất kể quan điểm thế nào, thông tin xác thực sẽ là bước đầu tiên và cần thiết trong việc nhìn nhận vấn đề cùng các cuộc tranh biện xã hội.
Với điều này, cộng đồng mạng có thể thử tìm đến với một số cơ quan và kênh truyền thông Việt ngữ được kể chưa đầy đủ bên trên. Đó là những cơ quan truyền thông cùng một giới ký giả, diễn giả chuyên nghiệp, có tâm huyết cùng trách nhiệm trong vai trò truyền thông và bảo vệ sự thật.
Nhã Duy
