Hồi tháng Tám năm 2019, một thanh niên 21 tuổi đã lái xe từ khu vực Dallas-Fort Worth đến El Paso cũng thuộc tiểu bang Texas để xả súng sát hại 23 người và gây thương tích cho 23 người khác.

Thanh niên này bị truy tố hàng chục tội sát nhân vì lòng thù hận sắc tộc khi tấn công vào các nạn nhân gốc Mễ với lý do là họ đã "xâm lấn" Texas. Dù quay lại lịch sử thì đây là vùng đất từng thuộc về Mexico và có nhiều gia đình gốc Mễ đã sống ở đây từ nhiều đời, lâu hơn nhiều so với các sắc dân khác, họ cũng như là những người Mỹ bình thường khác.

Thống đốc,  phó Thống đốc cùng các dân biểu tiểu bang, liên bang của Texas lên tiếng cầu nguyện và chia buồn, hứa sẽ có những biện pháp. Để rồi tiếp tục thông qua luật súng dễ dàng hơn. Luật xem như không có luật.

Từ năm 2021, luật súng mới cho phép người dân Texas được mang súng công khai không cần giấy phép. Texas không giới hạn các loại súng liên thanh, súng tự động hay bán tự động tương tự trong quân đội và có độ sát thương cao mà luật liên bang cấm. Texas cũng không buộc các tiệm súng tư nhân phải kiểm tra hồ sơ nhân thân. (*)

Người dân có thể lận súng trong người vào đại học hay bệnh viện nếu các nơi này không đề bảng cấm. Tội phạm có thể sở hữu súng nếu đã mãn hạn quá năm năm. Các hãng hoạt động tại Texas phải cam kết có thái độ trung dung, không được lên tiếng phản đối súng.

Nói chung là luật súng dễ dàng đến độ hung thủ trong vụ giết người hàng loạt lần này mua súng hợp pháp chỉ sau sinh nhật 18 tuổi của mình có vài ngày và chưa có cả bằng lái. Dễ hơn cả việc không được mua thuốc lá, bia rượu vốn bị cấm cho đến khi tròn 21 tuổi theo luật.

Bên trên chỉ là một vài điều trong luật súng Texas. Dễ dàng bởi giới chức Cộng Hòa tiểu bang này được Hiệp Hội Súng NRA bỏ khá nhiều tiền vào quỹ tranh cử của họ.

Dân biểu liên bang Tony Gonzales, người đại diện khu vực cử tri xảy ra vụ thảm sát các học sinh tại Texas tuần qua là một người thường xuyên đăng lên mạng xã hội những hình ảnh cổ vũ súng đạn hay trưng hình được hiệp hội súng NRA, các tổ chức súng tài trợ.

Thống Đốc Greg Abbott của Texas cùng nhiều dân biểu Cộng Hòa sau vụ tấn công vào trường học lần này cũng như các cuộc giết người hàng loạt trước đây ra đề ra biện pháp ngăn chận các trường hợp tái diễn bằng những đề nghị gia tăng việc chăm sóc vấn đề tinh thần (tâm thần) vì cho rằng nguyên nhân các vụ thảm sát này đến từ những bất ổn tinh thần của các hung thủ. Tuy nhiên các dữ liệu cho thấy chính ông cùng các nhà lập pháp Cộng Hòa của Texas đã cắt giảm ngân sách trong vấn đề này. Ngân sách cho việc chăm sóc vấn đề tâm thần tại Texas là thấp nhất nước Mỹ. Mặt khác, nhiều hung thủ chưa từng có hồ sơ tội phạm hay vấn đề tâm thần (**)




Các đề nghị khác là trang bị súng cho thầy cô giáo, tăng cường nhân viên an ninh cho trường học. Giải pháp này cũng khó được xem là hiệu quả so với thực tế ngoài đời vì trong vụ vừa qua, khi 19 cảnh sát được huấn luyện và trang bị vũ khí đầy đủ vẫn lúng túng, sai lầm trong việc đối phó với một hung thủ 18 tuổi, để 21 nạn nhân phải thiệt mạng.

Đây không phải là lần đầu tiên xảy ra việc tương tự. Trong vụ xả súng vào trường học tại Parkland, Florida vào năm 2018, người cảnh sát thâm niên tại trường học này đã trốn bên ngoài để cho 17 thầy cô giáo và học sinh bị thiệt mạng bên trong. Được huấn luyện và cam kết bỏ qua sự an toàn của mình để bảo vệ người dân, các cảnh sát đã không tròn nhiệm vụ, làm sao có thể đặt trách nhiệm này lên thầy cô giáo?

Sau những cuộc thảm sát hàng loạt này thì Tu Chính Án số hai được mang ra bàn luận, bênh chống. Trong khi quyền sở hữu súng là quyền hiến định, những người bảo vệ súng dường như cố tình diễn dịch sai ý định của những nhà lập pháp và người dân phản đối súng, khi muốn việc kiểm soát súng được chặt chẽ hơn chứ không phải việc hủy bỏ tu chính án, hủy bỏ quyền mang súng. Vấn đề đặt ra là loại súng nào có thể được quyền sở hữu. 

Các biện pháp kiểm soát súng như tăng độ tuổi được sở hữu súng, giới hạn việc mua hay sở hữu các loạt súng tự động hay bán tự động có độ sát thương cao, kiểm tra hồ sơ nhân nhân của người mua súng kỹ càng hơn... chỉ là vài giải pháp trung dung và khả dĩ nhằm giảm thiểu những mất mát trong các cuộc tấn công và cảnh sát có thể dễ dàng chế ngự các hung thủ hơn. Theo tổ chức NSSF, có khoảng 20 triệu khẩu AR-15 vốn được sử dụng trong hầu hết các vụ giết người hàng loạt, đang lưu hành trong nước Mỹ. Loại vũ khí này khác xa vũ khí thời Tu Chính Án số 2 ra đời hơn 200 năm trước.

Một đề nghị thêm là nếu luật ly dị buộc các cặp muốn ly hôn phải đợi trung bình sau 60 ngày nộp đơn mới có thể tiến hành thủ tục thì việc mua súng cũng có thể áp dụng tương tự như vậy, nhằm tránh những trường hợp bị kích động nhất thời như vụ nổ súng tại Texas vừa qua.

Luật súng sẽ còn là vấn đề tranh cãi trong xã hội Hoa Kỳ và các chính khách ủng hộ súng sẽ còn tiếp tục tạo sự dễ dàng trong súng đạn một khi chiếc ghế của họ vẫn còn bảo đảm, bất chấp lời nói và việc làm hoàn toàn trái ngược. Và như vậy, sẽ không ngạc nhiên gì nếu những vụ nổ súng vào trường học như các vụ Sandy Hook, Parkland hay Uvalde... sẽ tái diễn thường xuyên hơn, chết chóc hơn. 

Ai đã tạo điều kiện cho những kẻ thủ ác nhuốm máu trẻ thơ?

Nhã Duy
_____________
(*) https://en.wikipedia.org/wiki/Gun_laws_in_Texas

(**) https://www.nbcnews.com/news/us-news/abbott-calls-texas-school-shooting-mental-health-issue-cut-state-spend-rcna30557