Ảnh minh họa: Một công an Việt Nam đứng gần hàng rào cách ly nhà có người nhiễm COVID hồi năm 2020. AP

Trong báo cáo thường niên mới công bố, tổ chức Sáng kiến Đánh giá Nhân quyền (Human Rights Measure Initiative- HRMI) có trụ sở tại New Zeland nói tình trạng nhân quyền của Việt Nam trong năm qua có cải thiện nhưng vẫn ở mức thấp.
Theo báo cáo công bố ngày 22 tháng 6, Việt Nam có điểm số 5,3 ở mục An toàn trước Nhà nước và 3 (rất tệ) ở mục Trao quyền trên thang điểm 10 trong năm 2021.
Điểm An toàn trước nhà nước đang ở mức kém hơn trung bình, cho thấy nhiều người Việt không an toàn trước một hoặc nhiều điều như: bắt giữ tùy tiện, tra tấn và đối xử tồi tệ, cưỡng bức mất tích, hành quyết mà không thông qua tòa án.
Cũng theo báo cáo, điểm Trao quyền ở mức rất tệ lại cho thấy nhiều người không được hưởng các quyền tự do dân sự và tự do chính trị như tự do ngôn luận, hội họp và lập hội, và các quyền dân chủ.
Trả lời phỏng vấn của Đài Á Châu Tự Do qua email, bà Thalia Kehoe Rowden, trưởng bộ phận Chiến lược và Truyền thông của tổ chức này cho biết đã có những tiến bộ nhỏ ở quốc gia độc đảng:
“Thật đáng khích lệ khi thấy một số cải thiện nhỏ nhưng vững chắc trong vài năm qua về các quyền không bị cưỡng bức mất tích, bắt giữ và giam giữ tùy tiện và hành quyết ngoài tố tụng.
Tuy nhiên, những điểm số này vẫn thuộc phạm vi 'xấu' hoặc 'khá,' vì vậy vẫn còn nhiều khả năng để cải thiện.
Nhiều người ở Việt Nam không được an toàn trước mối hại từ nhà nước.
Điểm số Trao quyền của Việt Nam cho thấy không có sự cải thiện đáng kể nào trong vài năm qua và cả ba quyền mà chúng tôi khảo sát trong danh mục này đều nằm trong mức 'rất tệ'. Nhiều người ở Việt Nam không được hưởng các quyền tự do chính trị và tự do dân sự.
Các chuyên gia ở Việt Nam nói với chúng tôi rằng bất kỳ ai chống lại chính phủ, kể cả những người bảo vệ nhân quyền, người biểu tình và nhà báo, đều có nguy cơ bị vi phạm nhân quyền."
Bà Thalia Kehoe Rowden cũng cho biết, tin tốt là điểm số về quyền tiếp cận nước sạch và điều kiện vệ sinh của Việt Nam đã được cải thiện đều đặn trong thập kỷ qua, giúp nhiều người có quyền tiếp cận nước và nhà vệ sinh hơn trong nhà của họ.
HRMI nói không có đủ dữ liệu từ các quốc gia trong khu vực Đông Á và Thái Bình Dương để đối chiếu theo khu vực về các quyền dân sự và chính trị, tuy nhiên, so với 39 quốc gia khác được tổ chức này khảo sát thì Việt Nam đang thực hiện tệ hơn mức trung bình về quyền được an toàn trước nhà nước.
Tuy nhiên, Việt Nam vẫn xếp hạng cao hơn cả Mỹ (4,3 điểm) và Trung Quốc (2,8 điểm) trong vấn đề này.
Những người có nguy cơ cao khi bị tước đoạt các quyền được an toàn trước nhà nước và trao quyền đứng đầu là người bảo vệ nhân quyền, tiếp đến là người có liên quan đến tổ chức chính trị hoặc tôn giáo, nhà báo, người hoạt động công đoàn.
Việt Nam xếp thứ tư từ dưới đếm lên trong 30 nước được khảo sát, đứng trên Hồng Kông, Saudi Arabia và cuối cùng là Trung Quốc.
Trong mục Chất lượng cuộc sống, thì Việt Nam đang thực thi tốt hơn mức trung bình. Cụ thể, các tiêu chí được chăm sóc y tế, có việc làm, và có nơi ở đạt ở mức khá hoặc tốt; còn tiêu chí Có thực phẩm thì vẫn ở mức rất tệ. Báo cáo không có dữ liệu về tiêu chí Được học hành.
Từ Hà Nội, nhà bất đồng chính kiến, nhà báo Nguyễn Vũ Bình đánh giá về báo cáo này như sau:
“Theo tôi báo cáo này tương đối sát với thực tế trong các tiêu chí đánh giá như chất lượng cuộc sống, an toàn trước nhà nước, và trao quyền.
Họ làm rất chi tiết và đánh giá sát với thực tế… Trong khoảng 4-5 năm trở lại đây việc đàn áp tiếng nói đối lập, bắt người bất đồng chính kiến gia tăng rất nhiều. Có những trường hợp họ thực hiện quyền môi trường cũng bị bắt."
Cũng theo ông Bình - người từng là phóng viên cho Tạp chí Cộng sản, những khảo sát chất lượng như thế này để thông tin cho quốc tế thấy được cuộc sống và quyền của người dân cũng như đối xử của nhà cầm quyền Việt Nam đối với dân chúng.
HRMI là một sáng kiến khởi xướng từ năm 2016 bởi một nhóm chuyên gia kinh tế, nghiên cứu chính sách công và nhân quyền. Tổ chức này bắt đầu tiến hành khảo sát ở 13 nước vào năm 2017, 19 nước vào năm 2019, 33 nước vào năm 2020, và 39 quốc gia năm 2021.
Tổ chức này hướng đến việc đo lường có hệ thống tất cả các quyền trong Tuyên ngôn Nhân quyền Quốc tế ở mọi quốc gia trên thế giới.
Thông qua việc đánh giá nhân quyền, tổ chức đang làm sáng tỏ những gì đang thực sự diễn ra, và đưa ra cho các chính phủ một sự đánh giá để khích lệ việc đối xử với mọi người dân tốt hơn.
Mỗi năm, dữ liệu nhân quyền về chính trị và dân sự của tổ chức này lại được tập hợp bằng khảo sát đa ngôn ngữ được soạn thảo cẩn thận, với người tham gia là những chuyên gia trong lĩnh vực này.
Theo RFA