Lửa khói bốc lên từ chiếc cầu Kerch nối bán đảo Crimée với Nga ngày 08/10/2022, được cho là đòn tấn công của Kiev. Cây cầu là đường tiếp liệu chính cho quân Nga ở miền nam Ukraina. AP

Theo tướng về hưu Ben Hodges của Mỹ, nếu Ukraina đàm phán với Nga vào lúc này sẽ là dại dột, vì đang có khả năng tái chiếm Crimée. Matxcơva không bao giờ chịu trả lại bán đảo quan trọng này, và một khi Crimée còn trong tay Nga, Ukraina khó thể thắng được cuộc chiến. Ông đề nghị phương Tây giúp vũ khí tầm xa, thay vì thúc hối Kiev thương lượng.
Bao tang thương chỉ vì sự điên rồ của một con người : Vladimir Putin 
Cách đây một năm, ai có thể nghĩ rằng cuộc chiến này còn kéo dài nhiều tháng trời, và không thể hình dung ra hồi kết ? New York Times lo lắng khi chiến tranh bước vào một giai đoạn dữ dội hơn. Courrier International trích dịch : « Sắp tới, những cánh đồng bùn lầy mênh mông ở Ukraina sẽ lại là chiến trường của những giao thông hào và trận đấu xe tăng ». Kiev và đồng minh hy vọng với những vũ khí mới, sẽ có cơ đẩy lùi được quân Nga. Cho đến bao giờ ?
Điều hiếm hoi là tờ báo hướng về người dân Nga : nhân danh họ mà tổng thống Nga tiến hành cuộc chiến khủng khiếp và vô ích này ; con trai, chồng và cha họ bị giết chết, bị thương tật ; cuộc sống họ trở nên bấp bênh trong một Nhà nước bị ngờ vực và thù oán tại nhiều nơi trên thế giới. Tất cả chỉ vì sự điên rồ của một con người : Vladimir Putin ! Những bài diễn văn hùng hồn không thể biện minh cho việc hủy diệt những thành phố, làng mạc, sát nhân, hãm hiếp, cướp bóc, tấn công vào mạng lưới điện nước trên khắp Ukraina.
The Guardian cho rằng việc phương Tây chi viện xe tăng không có nghĩa là chiến tranh sắp kết thúc, mà có thể kéo dài nhiều tháng, nếu không nói là nhiều năm nữa. Nhật báo Anh nhận định sự thay đổi ở đây là phương Tây đã cứng rắn hơn, xe tăng có thể làm nên lợi thế quân sự cho Kiev. Nhưng liệu phương Tây có sẵn sàng đi xa hơn không ? Theo tờ Dziennik Gazeta Prawna được Courrier International trích dẫn, Ba Lan đã bí mật chuyển cho Ukraina nhiều chiến đấu cơ MiG-29 dưới dạng phụ tùng thay thế.
Putin phải hiểu không thể thắng nổi cuộc chiến
L’Express nhấn mạnh « Cần phải cho Putin thấy là ông ta sẽ không thắng được cuộc chiến này ». Xe tăng hạng nặng vừa được hứa tặng, giai đoạn mới đã được bàn đến. Đối với Hà Lan, chi viện chiến đấu cơ cho Kiev không còn là điều cấm kỵ, Pháp cũng không loại trừ, và Nhà Trắng cho biết chủ đề này sẽ được thảo luận cẩn thận. Đã hẳn ông Joe Biden mới đây phản đối việc gởi F-16 cho Ukraina, nhưng chủ trương này còn được giữ đến bao giờ ? Những lằn ranh đỏ mà phương Tây tự ấn định vào lúc đầu, lần lượt được vượt qua. Liệu mai đây sẽ đến lượt hỏa tiễn tầm xa ?
Tuy loan báo trên có tác động lớn, nhưng các xe tăng phương Tây khó thể làm thay đổi chiều hướng cuộc chiến. Washington cũng biết rằng cần phải có hơn 31 chiếc Abrams (trong số trên 4.000 chiếc Hoa Kỳ đang có) để đột phá phòng tuyến Nga, cộng thêm cả trăm xe tăng Leopard mà Đức và một số nước châu Âu sẽ chuyển giao. Khi viện trợ các vũ khí ngày càng tối tân hơn cho Kiev, Mỹ muốn thuyết phục Vladimir Putin rằng ông ta không thể nào chiến thắng được, nếu leo thang cái giá phải trả sẽ rất đắt.
Nhưng leo thang đã diễn ra rồi, những tháng tới sẽ giao tranh dữ dội, bên nào cũng nghĩ là mình sẽ thắng. Ukraina với sự trợ giúp của phương Tây, Nga qua việc gởi hàng trăm ngàn tân binh - bia đỡ đạn thời hiện đại. Khoác lên huyền thoại Cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại, Putin sẵn sàng hy sinh mạng sống của họ. Dưới mắt ông ta, mấy chục ngàn nạn nhân có đáng gì so với hàng triệu người Liên Xô ngã xuống trước Đức quốc xã ?
Phương Tây viện trợ thêm nhiều vũ khí cho Kiev
L’Express e ngại phát súng cảnh cáo của Washington không có mấy tác động với ông chủ điện Kremlin. Vì vậy mà các nước Đông Âu như Ba Lan thúc giục viện trợ mạnh mẽ hơn. Nhưng theo Thomas Gomart, giám đốc Viện Quan hệ Quốc tế Pháp, Biden muốn « níu tay Ukraina lại để không vói đến đất Nga » bằng vũ khí phương Tây. Joe Biden đang bước đi trên một sợi dây mong manh và ngày càng khó giữ thăng bằng.
Trả lời tuần báo L'Obs, cựu tướng lục quân Olivier Kempf nay là nhà nghiên cứu lưu ý « Chỉ vũ khí không thôi khó thể làm nên chiến thắng ». Thách thức đối với phương Tây là duy trì tình liên đới tuyệt vời hiện nay, bất chấp nguy cơ leo thang. Hôm 20/01, đại diện khoảng 50 nước họp tại Ramstein (Đức) đã hứa cho rất nhiều thứ : đại bác, radar, hỏa tiễn, đạn pháo, xe tăng hạng nặng. Tuy không nói ra, nhưng mọi người đều nghĩ « Không thể để cho những người bạn Ukraina thất bại ». Quân Nga đang chiếm đóng 15-20 % lãnh thổ Ukraina. Theo ông Kempf, có thể hy vọng quay lại với tình trạng trước chiến tranh, thậm chí Ukraina tái chiếm được toàn bộ Donbass, nhưng Nga khó thể hoàn toàn bại trận.
Nhà nghiên cứu về an ninh châu Âu Pierre Haroche trên L’Express cho rằng Pháp nên gởi các chiến đấu cơ Mirage 2000 cho Kiev. Đã chần chừ không muốn chi viện xe tăng Leclerc, giờ đây Paris không nên để lỡ thêm cơ hội thứ hai. Hơn nữa về mặt kỹ thuật, những chiếc Mirage 2000 sẽ được rút lại dần để nhường chỗ cho Rafale. Trong một cuộc chiến tranh, những dịp tốt thường hiếm hoi, và nghệ thuật của chiến lược gia là biết nắm lấy thời cơ, vì đây còn là một cuộc chiến tranh vì châu Âu chứ không chỉ vì Ukraina.
Tướng Valeri Zaloujny, người hùng của Ukraina
Riêng về phía nhà cầm quân, L’Express coi tổng tham mưu trưởng quân đội Ukraina, Valeri Zaloujnylà « người đã làm nhục Putin ». Nếu không có ông, cờ Nga đã phấp phới bay trên thủ đô Kiev. Ngày 23/02/2022, hầu như không có ai trên thế giới hình dung ra chỉ vài giờ sau, Vladimir Putin khởi động cuộc chiến tranh quy mô chưa từng thấy từ sau Đệ nhị Thế chiến. Trừ tình báo Anh-Mỹ, tướng Valeri Zaloujny và ban tham mưu của ông là những người duy nhất chuẩn bị đối phó cuộc xâm lăng, chỉ vì từ tám năm qua họ vẫn chiến đấu ở Donbass, 15.000 chiến binh Ukraina đã hy sinh.
Với tinh thần quyết chiến, kinh nghiệm dồi dào và sự thông tin trên chiến trường, ông đã chặn được quân Nga trong sáu ngày, tặng cho Vladimir Putin một cái tát đau điếng nhất từ trước đến nay. Tướng Zaloujny giăng ra một cái bẫy : để cho quân địch cứ tiến về Kiev, rồi tấn công bằng các lực lượng cơ động theo kiểu du kích. Không thể tiến xa hơn, quân Nga đành rút về phía bắc. Sau đó « vị tướng sắt » còn thắng thêm nhiều trận nữa. Đột phá bất ngờ ở Kharkiv, tái chiếm Kherson là những trận đã đi vào bài bản chiến thuật quân sự.
Tướng Úc Mick Ryan ca ngợi : « Dưới sự chỉ huy của ông ấy, các tướng lãnh Ukraina có thể xây dựng định chế quân sự hiệu quả nhất Trái Đất ». Zaloujny vừa là nhà chiến lược, chuyên gia hậu cần vừa là nhà quản trị. Hàng ngày chỉ đạo chiến trường, ông vẫn không quên việc huấn luyện binh sĩ, và duy trì không khí tin cậy với thuộc cấp – trước hết là tham mưu trưởng lục quân Oleksandr Syrsky, người làm nên trận thắng Kharkiv. Trong khi các quân đội chiến thắng thường tạo lập được mối quan hệ tốt đẹp giữa các cấp. Đó là điều trái ngược với tổng tham mưu trưởng Nga Valeri Guerassimov, dù Zaloujny vẫn tôn trọng đối thủ.
Ít được quốc tế biết đến hơn Volodymyr Zelensky, nhưng là người hùng trong nước, tướng Zaloujny ý tứ tránh làm chìm khuất tổng thống. Cuối tháng Giêng, ông càng được cảm tình hơn khi một tỉ phú Mỹ gốc Ukraina tặng 1 triệu đô la, vị tướng liền tặng lại ngay cho quân đội. Ông Mick Ryan ví cặp Zelensky-Zaloujny như tổng thống Franklin Roosevelt với tướng Marshall thời Đệ nhị Thế chiến.
Đàm phán là sai lầm, Nga không bao giờ chịu trả Crimée
Trên The Economist, tướng Mỹ về hưu Ben Hodges nhấn mạnh, Ukraina nên tái chiếm Crimée. Một năm qua, hàng ngàn thường dân vô tội và binh sĩ cả hai bên đã thiệt mạng, khiến có những ý kiến kêu gọi thương lượng với Matxcơva. Tuy nhiên tướng Hodges nhận định tinh thần chiến đấu của người Ukraina vẫn mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Sẽ là sai lầm lớn nếu Ukraina đàm phán với Nga vào lúc này. Có nhiều lý do khiến việc ngồi vào bàn thương lượng với Matxcơva là điều dại dột.
Các thỏa thuận Minsk ký kết sau khi Nga đưa quân vào Ukraina năm 2014 đều dẫn đến một cuộc xung đột đóng băng, và Vladimir Putin làm tan băng vào thời điểm mà ông ta muốn. Nhưng quan trọng nhất là hiện nay Ukraina đang có cơ hội chiếm lại Crimée. Đó là mảnh đất trọng yếu, mang tính quyết định cho cuộc chiến. Kiev biết rằng một khi Matxcơva còn nắm giữ Crimée, Ukraina sẽ còn dễ tổn thương trước các cuộc tấn công, và không thể gầy dựng lại nền kinh tế. Nga có thể can thiệp vào hoạt động tất cả các cảng của Ukraina, làm gián đoạn việc vận chuyển từ những địa điểm như Odessa, phong tỏa lối vào biển Azov.
Đối với Matxcơva, Crimée là nơi trú đóng của hạm đội Hắc Hải, phóng đi các drone và những loại vũ khí khác, là trung tâm hậu cần, thương cảng cho các tàu buôn Nga. Vì tính chất quan trọng của Crimée, và vì ngày càng rõ là quân đội Ukraina có thể giải phóng bán đảo, nên Kiev không nên thương lượng lúc này. Nga sẽ không bao giờ chịu nhả Crimée ra. Thay vào đó, Ukraina cần chiến đấu để giành lại.
Cô lập và oanh kích liên tục cho đến khi quân Nga phải bỏ chạy
Trước hết là cô lập Crimée bằng việc phối hợp vũ khí chính xác tầm xa và thiết giáp. Việc này sẽ gây rối loạn, tiếp đến là cắt đứt hai con đường nối Crimée với Nga : cầu Kerch, và cầu đường bộ chạy từ Rostov (Nga) đi qua Mariupol và Melitopol (Ukraina) đến Crimée. Thứ đến, phải tấn công chính xác các mục tiêu quan trọng ở Crimée trong nhiều tháng, cho đến khi nào lục quân, không quân và hải quân Nga không còn có thể đóng tại đây.
Những cuộc oanh kích chính xác vào Sébastopol, Dzhankoi và Saky sẽ khiến các căn cứ quân sự và địa điểm hậu cần trở nên vô dụng với lực lượng Nga. Như vậy thay vì một cuộc tấn công quy ước trực diện, vẫn có thể đuổi được quân Nga ra khỏi Crimée. Theo tướng Ben Hodges, với năng lực và ý chí của mình, Ukraina hoàn toàn có thể thành công, với điều kiện là phương Tây cung cấp những gì cần thiết. Chẳng hạn hỏa tiễn chiến thuật có tầm bắn 300 kilomet, bom loại nhỏ phóng đi từ mặt đất có tầm xa 150 kilomet.
Nếu phương Tây hành động nhanh chóng, Ukraina có thể giải phóng Crimée vào cuối tháng Tám. Về nguy cơ Putin dùng đến vũ khí nguyên tử, ông cho rằng Kremlin cũng biết là không mang lại lợi thế chiến trường : quân đội Ukraina phân tán ở nhiều nơi, Nga không có lực lượng lớn được trang bị để hoạt động ở vùng bị nhiễm xạ. Trên thực tế, vũ khí nguyên tử của Nga chỉ hiệu quả khi không được sử dụng thực sự ! Thay vì thúc đẩy các nhà lãnh đạo Ukraina đến bàn đàm phán, Mỹ và các nước châu Âu nên giúp chính phủ Kiev giành lại Crimée.

Theo RFI