Có những ý kiến gần đây cho rằng việc Israel « đánh dập đầu rắn », tiêu diệt liên tiếp các thủ lãnh Hamas và Hezbollah ở Trung Đông là « không hiệu quả ». The Economist phân tích vì sao ý nghĩ này là sai lầm.
Người biểu tình ở Tunisie ngày 07/10/2024 mang ảnh Ismail Haniyeh, thủ lãnh nhánh chính trị của Hamas ; Hassan Nasrallah, thủ lãnh Hezbollah ; Yahya Sinwar, thủ lãnh Hamas. Cả ba đều đã bị Israel tiêu diệt. REUTERS - Jihed Abidellaoui
Thời thế đã khác trướcTừ hơn một năm qua, Israel lần lượt trừ khử các thủ lãnh của Hamas và Hezbollah. Nhân vật số một bị diệt, người thứ hai chuẩn bị lên thay lại bị cùng chung số phận. Mỗi lần như vậy, nhiều viên chức và nhà phân tích đều nói rằng hai nhóm này sẽ tái tổ chức và tìm lại sức mạnh trước đây. Họ đưa ra ba lý do để nhấn mạnh việc ám sát không mấy ảnh hưởng đến hoạt động của các phe này. Trước hết về lịch sử. Khi Israel khử được Abbas Musawi, thủ lãnh Hezbollah năm1992, người lên thay là Hassan Nasrallah lại có năng lực hơn. Tương tự, Hamas vẫn tồn tại sau khi người sáng lập là Ahmed Yassin bị ám sát năm 2004.
Tuy nhiên The Economist lưu ý, Musawi là một trường hợp đơn lẻ, và 16 năm sau khi giết ông ta, Israel mới khử tiếp một thủ lãnh có tầm cỡ tương đương. Còn lần này, khi diệt được Nasrallah hôm 27/09, Nhà nước Do Thái đã triệt hạ được đa số chỉ huy của Hezbollah. Hashem Safieddine, người được cho là sẽ kế nhiệm Nasrallah và có thể cả Wafiq Safa, thủ lãnh an ninh cũng mất mạng. Ngay cả những nhóm mạnh nhất cũng khó ngóc dậy được sau khi mất bốn, năm người đứng đầu tổ chức. Hamas cũng mất hai người lãnh đạo : thủ lãnh quân sự cùng với người phó, và mấy chục chỉ huy. Hàng ngàn cán bộ cấp trung của hai nhóm bị chết hoặc bị thương trong các cuộc tấn công của Israel.
Bên cạnh đó là tính chất khó thể thay thế của Nasrallah và Sinwar. Nasrallah là nhân vật quyền lực nhất của « trục kháng chiến » Iran, được giáo chủ hoàn toàn tin tưởng. Sinwar, ngược với những người tiền nhiệm, hoàn toàn thống trị các nhánh khác nhau của Hamas, từ quân sự đến chính trị và hải ngoại. Những ai lên thay khó nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ của Iran như trước.
Hamas và Hezbollah, những định chế quyền lực bị Israel nhổ tận gốcThứ nhì là về cơ cấu. Trước ngày 07/10/2023, Hamas là chính quyền thực tế ở Gaza với mấy chục ngàn công chức được trả lương. Hezbollah là một Nhà nước trong Nhà nước : phân bố việc làm cho những người ủng hộ, quản lý một chuỗi cửa hàng thực phẩm và một ngân hàng. Nói cách khác, hai nhóm này không đơn thuần là các tổ chức đấu tranh mà là định chế chính trị kinh tế đã bắt rễ sâu sắc. Tuy nhiên những gốc rễ này đã bị Israel nhổ bật trong năm qua.
Để lại đóng vai trò lãnh đạo Gaza, Hamas cần có tiền để trả lương cho các chiến binh và nhân viên hành chánh. Nhưng kinh tế Gaza đã lụn bại : những thương gia trước đây nộp 360 triệu đô la thuế hàng năm cho Hamas đã thiệt mạng hay bị mất cơ nghiệp. Hamas không còn độc quyền về bạo lực và tống tiền, vì có những băng nhóm ngày càng thô bạo giành mất những chuyến hàng viện trợ và tổ chức bảo kê. Còn tại Liban, Hezbollah là đảng giàu có nhất nay đang gặp khó khăn. Một số chiến binh than phiền bị chậm trả lương, thường dân sơ tán không được hỗ trợ về nhà ở và các nhu cầu khác.
Lý lẽ thứ ba mang tính triết lý. Ông Josep Borrell, phụ trách đối ngoại của Liên hiệp châu Âu nói rằng « Hamas là một ý tưởng và không thể giết được ý tưởng ». Người đứng đầu Liên đoàn Ả Rập cũng nói như vậy về Hezbollah. Nhưng các nhà phân tích cũng từng tuyên bố tương tự về tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo (IS, Daech) cách đây mười năm đã chiếm được một phần Syria và Irak. Daech chỉ tồn tại chưa đầy bốn năm đã bị đánh tan không còn manh giáp, liên minh quốc tế tiêu diệt được mấy chục ngàn tay súng. Dù Daech vẫn đang hoạt động dưới dạng du kích ở vùng nông thôn Syria và Irak, nhưng phải mất nhiều năm nữa mới có cơ hồi phục phần nào.
The Economist nhấn mạnh, Hamas và Hezbollah là các định chế chứ không phải ý tưởng. Ở Liban hiện nay, L’Express nhận thấy Tsahal đã rút ra các bài học từ cuộc chiến năm 2006. Quân nhân được huấn luyên chu đáo hơn về phối hợp không quân và lục quân, được trang bị cảm biến để truyền thông tin về bộ chỉ huy theo hệ thống Torch. Le Nouvel Obs trích đăng nhật ký của nhà văn Liban, Charif Majdalani. Bài viết mang tựa đề « Con quái vật bỗng thức dậy » thuật lại chuỗi ngày kinh hoàng kể từ ngày 17/09, khi hàng loạt máy nhắn tin của Hezbollah bị nổ, đến 27/09 thủ lãnh Hassan Nasrallah dù trốn trong boong-ke sâu 14 mét dưới lòng đất vẫn bị bom xuyên thấu của Israel giết chết.
Theo RFI
