Các số liệu gần đây cho thấy những thách thức mà nhà lãnh đạo Trung Quốc phải đối mặt để phục hồi kinh tế cho năm 2025, khi quan hệ thương mại với thị trường xuất khẩu lớn nhất của Trung Quốc có thể xấu đi cùng lúc mức tiêu thụ trong nước vẫn sụt giảm.

Và thật sự thì nền kinh tế Trung Quốc tệ đến mức nào? Việc đặt câu hỏi này ngày càng trở nên hợp lý khi Trung Quốc đang đối mặt với tình trạng sản xuất trì trễ và tiền tệ mất giá kéo dài trong những năm gần đây. Đặc biệt, chính quyền Bắc Kinh dường như không muốn công khai toàn bộ thực trạng.

Năm 2023, Bắc Kinh ngừng công bố số liệu thất nghiệp của thanh niên. Trong khi đó, chính quyền thường xuyên kêu gọi "không nên bôi xấu" nền kinh tế. Vào cuối năm, hai nhà kinh tế can đảm đã gây chú ý khi tiết lộ rằng số liệu tăng trưởng kinh tế bị thổi phồng và giới trẻ Trung Quốc đang dần mất niềm tin vào tương lai kinh tế đất nước. Tuy nhiên, những bài đăng của họ nhanh chóng bị chính quyền xóa bỏ khỏi mạng Trung Quốc.

Trong tuần qua, một thông báo chính thức quan trọng của Đảng Cộng sản cũng đã được đưa ra, nhấn mạnh rằng cần phải thực hiện mọi biện pháp để nâng mức tiêu thụ. Chính sách tiền tệ phải được phép nới lỏng như sau cuộc khủng hoảng tài chính 15 năm trước.

Phải chăng đó cũng là tín hiệu cho thấy Tập Cận Bình cuối cùng đã sẵn sàng làm những gì cần thiết để đưa đất nước thoát khỏi cuộc khủng hoảng?

Nhưng Bắc Kinh từng cam kết các biện pháp mạnh mẽ vào tháng 9 và tháng 11, mà cho đến nay, vẫn chưa có hành động nào đủ để tạo ra sự khác biệt.

Tại sao Tập không chịu hành động mạnh mẽ hơn?

Một phẩn có thể vì Tập cho rằng các gói hỗ trợ kinh tế trước đây đã để lại hậu quả nghiêm trọng. Sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, các biện pháp này đã gây ra khủng hoảng cho ngành bất động sản, mà hậu quả của nó vẫn đè nặng lên người tiêu dùng.

Ngoài ra, từ khi Tập lên nắm quyền, an ninh và kiểm soát dường như quan trọng hơn tăng trưởng kinh tế. Nhiều lĩnh vực như công nghệ và giáo dục tư nhân đã bị siết chặt. Với Tập, không chỉ người dân Trung Quốc sẽ khá hơn, mà còn phải ”phục hưng dân tộc Trung Hoa", đất nước này sẽ phải lấy lại vị thế là ”vương quốc trung tâm”. Đây là một tư tưởng tương tự với kiểu lý tưởng đã thúc đẩy Vladimir Putin xâm lược Ukraine.

Những dữ liệu trong tuần này không chỉ mang lại tin tức về tình hình kinh tế từ Bắc Kinh, mà tin từ Đài Loan cũng đã cho biết Trung Quốc đang gia tăng áp lực quân sự. Không phải chỉ là các cuộc tập trận được công bố chính thức – như hai lần trước đó trong năm, khi tên lửa đôi khi bay quanh hòn đảo và Đài Loan bị bao vây hoàn toàn, mà là sự gia tăng của tàu chiến, máy bay chiến đấu, nhằm tạo ra cảm giác rằng Đài Loan đang dần bị cô lập khỏi thế giới bên ngoài.

Phải chăng Tập Cận Bình hành động với động lực khác. Nếu Tập không thể mang lại sự thịnh vượng kinh tế, ông có thể chuyển sang khai thác chủ nghĩa dân tộc với thái độ hung hãn hơn để củng cố quyền lực.

Nhưng nỗi lo về chiến tranh cùng với chính sách ngày càng hung hăng của Bắc Kinh đối với các nước láng giềng khiến các nhà đầu tư e ngại, bởi ai dám phụ thuộc vào một nhà độc tài? Và ngay cả người tiêu dùng Trung Quốc cũng cho rằng tốt nhất là nên tiết kiệm để đối phó với một tương lai đầy bất ổn, điều này đã góp phần làm gia tăng tình trạng sụt giảm.

Về lâu dài, cách tiếp cận này không chỉ gây rủi ro cho nền kinh tế Trung Quốc mà còn đe dọa sự ổn định của Đảng Cộng sản. Những hành động này tiềm ẩn nguy cơ tvới các quốc gia khác trong khu vực và trên toàn cầu. Và hiện tại, các dấu hiệu cho thấy tình hình sẽ chỉ trở nên tồi tệ hơn trước khi có thể cải thiện.

Nguyên Hòa