“Anh nhớ đến dự lễ trao đẳng cấp Đại Bàng cho thằng con em nha! Để mừng cho em và cháu…” Tôi nhận được điện thoại như vậy từ C., một người bạn trẻ có con trai là hướng đạo sinh thuộc Liên Đoàn Trường Sơn, được nhận danh hiệu Đại Bàng vào ngày 16/08/2025. Đã lâu rồi, kể từ khi hai thằng con ngưng sinh hoạt hướng đạo để đi học đi làm, tôi không có dịp trở về thăm lại liên đoàn. Công việc thì nhiều, thời gian thì ít. Nhưng lần này thì không từ chối được rồi!
Vào ngày hôm đó, ba nam hướng đạo sinh là Darren Trọng Lê (con của C.), Brandon Đỗ, Raymond Phan được nhận danh hiệu Đại Bàng; còn hai nữ hướng đạo sinh Alison Bảo Anh Đỗ và Vivian Phi Vân Phạm nhận danh hiệu Hoàng Kim. Cả hai đều là danh hiệu cao nhất dành cho một đoàn sinh hướng đạo. Thằng con trai lớn của tôi làm lễ này vào năm 2011, còn thằng nhỏ là năm 2018.
Đến với buổi lễ, tự nhiên trong tôi ký ức từ gần 20 năm trước tràn về. Tôi sang Mỹ năm 2006, bắt đầu đưa các con đi sinh hoạt hướng đạo từ năm 2008. Sau này tôi vẫn thường nói với bạn bè là một trong những việc mình làm được tốt nhất cho con khi mới sang Mỹ là đưa chúng vào hướng đạo. Có thể xem hướng đạo là gia đình thứ hai của tôi ở Mỹ. Các cháu được sinh hoạt trong một môi trường lành mạnh, bổ ích, có bạn bè tốt người Việt, có những niềm vui không quá tốn kém. Làm phụ huynh hướng đạo, tôi cũng có những người bạn mới cùng phụ chăm sóc đám nhỏ, giúp hội nhập vào cuộc sống mới nhanh hơn. Biết cách đi chợ mua thức ăn thức uống cho một bầy trẻ vài chục đứa. Biết cách lái xe đưa đám trẻ đi cắm trại ở những vùng rừng, núi, biển ở quanh khu vực Nam Cali. Khi các con học kỹ năng hướng đạo, phụ huynh cũng học để hướng dẫn thêm. Chỉ chừng năm năm sau khi đến Mỹ, một số bạn học ngạc nhiên khi thấy tôi nhanh chóng học cách xoay sở trong đời sống Mỹ. Nhờ hướng đạo đó!
Đến với buổi lễ, tôi gặp lại nhiều gương mặt trưởng từ lâu gắn bó với Liên Đoàn Trường Sơn. Đây là liên đoàn hướng đạo Việt Nam lâu đời thứ nhì ở Quận Cam, được thành lập vào tháng 6 năm 1980 (680 là số hiệu của liên đoàn xuất phát từ đây). Có nhiều trưởng đã sinh hoạt với liên đoàn từ bốn thập niên qua. Có những vị tuổi đã ngoài 70, 80 vẫn khoác áo hướng đạo, mỗi tuần vẫn ra park hướng dẫn các em sinh hoạt. Có những cặp vợ chồng đều là trưởng, con là đoàn sinh, vẫn gắn bó với liên đoàn từ những năm tháng đầu tiên đến nay. Có những trưởng đã “lìa rừng”. Khi đại diện phụ huynh phát biểu, C. có nhắc đến hai trưởng nữ là L. và XH. mất cách đây vài năm. Hai em nữ nhận danh hiệu Hoàng Kim hôm đó đã từng được hai trưởng này dìu dắt khi còn là Chim Non, Thiếu Nữ. Có thể hình dung ra cả hai vị cũng có mặt đâu đó trong khán phòng, vui vì những đoàn sinh năm xưa nay đã trưởng thành.
Gặp lại những gương mặt thân quen, tâm trí tôi trở về với những ngày tháng êm đềm trong gia đình Trường Sơn. Những sáng Thứ Bảy chở con ra park, rồi phụ giúp các trưởng tổ chức ngày sinh hoạt. Tôi được giao nhiệm vụ tập cho các em hát bài Hướng Đạo Ca cho đúng lời và nhịp: “Nâng cao lá cờ hướng đạo nhuộm oai hùng sáng ngời, ta cùng đi cùng xây đời mới…” Mỗi tuần tập cho một nhóm, cho các nhóm thi đua nhóm nào hát hay hơn, rõ hơn, lớn hơn. Các em hát vui và hào hứng lắm!
Những buổi lái xe đưa các em đi trại hè lấy merit badge ở Camp Tahquitz vùng rừng núi Big Bear, ở lại với các em cả tuần. Buổi tối khi các em đã đi ngủ, phụ huynh ngồi lại dưới nhau bên ánh lửa hồng đến hai ba giờ sáng, tâm tình kể chuyện ngày xưa, hát những bài hát ngày xưa thời trai trẻ với cây đàn thùng. Đêm ở đây trời lạnh và trong vắt, có thể thấy được giải ngân hà vắt ngang bầu trời. Thiên nhiên đẹp, hùng vĩ mà tĩnh lặng. Khi lửa tàn, trở về lều ngủ, có khi gần sáng thức dậy run cầm cập vì lạnh. Nhưng vẫn thấy ấm lòng.
Những buổi tập văn nghệ cho các em tham gia trình diễn thi đua với các liên đoàn khác trong trại Thẳng Tiến. Hồi đó trong liên đoàn có chị AĐ là một người đặc biệt có năng khiếu về dàn dựng những tiết mục múa. Có năm chị dựng hoạt cảnh Tiếng Dân Chài (nhạc Phạm Đình Chương). Trưởng L. khéo tay lắm, làm cả một chiếc thuyền bằng giấy carton. Các em Thiếu Nam trong vai dân chài nhịp nhàng chèo thuyền, kéo lưới. Hoạt cảnh thành công đến độ nhiều khán giả trong đêm văn nghệ Trại Thằng Tiến nói rằng dàn dựng sáng tạo không thua gì Thúy Nga Paris!
Những kỳ đi trại Về Nguồn, là trại tổ chức hằng năm chỉ dành cho các trưởng và phụ huynh. Khi đi trại liên đoàn, phụ huynh thường phải lo phần bếp núc, hậu cần cho các em, ít có thời gian sinh hoạt vui chơi. Mà điều quan trọng nhất khi tham gia hướng đạo là có được niềm vui. Trong trại Về Nguồn, phụ huynh trở thành đoàn sinh, cũng chia thành đội, học các kỹ năng hướng đạo, thi đua nấu ăn, thi đua văn nghệ, tham gia những trò chơi hướng đạo. Qua những kỳ trại Về Nguồn, nhiều phụ huynh yêu thích sinh hoạt hướng đạo hơn, sau đó trở thành trưởng của liên đoàn.
Dòng đời trôi như một dòng sông. Các em lớn lên, vào đời; nhiều em không còn thời gian quay lại với hướng đạo. Phụ huynh cũng thế. Nhưng liên đoàn vẫn tiếp tục đón nhận những đoàn sinh mới, những phụ huynh mới. Những trưởng ngày xưa dù vẫn gắn bó với phong trào nhưng nay đã thêm nhiều tuổi đời, cần có người tiếp nối. Thật là cảm động khi nhìn thấy nhiều em đoàn sinh ngày xưa nay trở lại mặc áo trưởng, trở thành thế hệ lãnh đạo mới của liên đoàn. Tre già, măng mọc. Phong trào hướng đạo cứ thế mà tiếp tục tiến bước.
Gặp lại phụ huynh, các trưởng cũ mới, nói chuyện thân tình vẫn như ngày xưa, tôi tự hỏi rằng làm sao những con người này lại có thể gắn bó, cống hiến gần như trọn đời cho phong trào hướng đạo như vậy? Vạn sự đều có lúc thịnh suy. Liên đoàn Trường Sơn đã trải qua vài lần phân chia, tạo thành những liên đoàn mới. Phong trào Hướng Đạo Việt Nam cũng có những bất đồng sâu sắc trong nội bộ. Trải qua những thăng trầm như vậy, điều gì đã khiến những con người này tiếp tục khoác áo hướng đạo, cuối tuần tự nguyện ra park sinh hoạt với các em trong một đất nước bận rộn như ở Mỹ?
Đi xem các bàn trưng bày quá trình dẫn đến danh hiệu Đại Bàng, Hoàng Kim, tôi thấy hình ảnh, đồ chơi của các em từ thuở thơ ấu trong gia đình. Rồi đến hình ảnh vui chơi, học tập, thực hành với các bạn, các trưởng trong liên đoàn. Những huy chương, bảng công nhận các cột mốc quan trọng mà các em đạt được trong cuộc đời hướng đạo. Những nụ cười, những gương mặt trẻ thơ rạng rỡ trong sinh hoạt. Đằng sau những niềm vui đó là sự trưởng thành dần dần theo năm tháng. Những đứa trẻ như vậy ra đời không phải lúc nào cũng thành công, nhưng thành nhân là điều dễ có được.
Những hình ảnh đó cũng có thể là mục tiêu của những con người gắn bó trọn đời với phong trào hướng đạo. Trước tiên hướng đạo là niềm vui với thiên nhiên, với đồng đội. Dựa trên nền tảng đơn giản này, người hướng đạo vững tiến theo đuổi một hoài bão lớn hơn, xa hơn: giáo dục thế hệ trẻ. Những đứa trẻ từ thế hệ này tiếp nối thế hệ sau vào liên đoàn, rồi trưởng thành ra đời, rồi quay lại khoác áo hướng đạo. Những hình ảnh đó là động lực cho những người khoác áo trưởng, tiếp tục góp phần nuôi dưỡng phong trào hướng đạo trên toàn thế giới đã tồn tại và phát triển từ hơn một thế kỷ qua.
Hướng đạo một ngày, hướng đạo một đời… Tôi tự nhủ sẽ cố gắng sắp xếp thời gian, ra park trở lại, để phụ với các trưởng liên đoàn Trường Sơn tập cho các em hát cho to, cho hay bài ca của người hướng đạo:
…Hướng Đạo Việt Nam đuốc thiêng soi đường
Hướng Đạo Việt Nam khó khăn coi thường
luôn luôn ta bền gan rèn tâm hồn trong sáng
dâng cho nước non nhà muôn đời điểm tô
cho xã hội rạng ngời chúng ta một lời…
Doãn Hưng
