Cảm nhận về The Tale of Lady Thị Kính 
Lý Trưởng (Jerome Sibulo đóng) và Vợ Mõ (Marlene Nahhas đóng).
Như Viễn Đông đã đưa tin, hai ngày diễn ra mắt của vở đại nhạc kịch The Tale of Lady Thị Kính vào tuần thứ nhất, ngày 7 và 8 tháng 2 năm 2014, tại IU Opera ở thành phố Bloomington, tiểu bang Indiana, đã kết thúc. Cả hai buổi diễn đều đầy rạp và đều nhận được “standing ovation”.
Người Việt Nam ở những thành phố và tiểu bang lân cận của Bloomington đến tham dự rất nhiều, đa số các bà các cô đều mặc áo dài theo lời yêu cầu của tác giả, nhà soạn nhạc P.Q.Phan (Phan Quang Phục). Sau hơn 5 năm thai nghén, nghiên cứu để chuyển đổi một câu chuyện dân gian của Việt Nam, thường được trình diễn theo lối chèo cổ, thành một vở đại nhạc kịch (opera) theo lối Tây phương để có thể được xem như một vở đại nhạc kịch quốc tế, thay vì chỉ hạn hẹp trong không gian Việt Nam (xin xem bài phỏng vấn nhà soạn nhạc Phan Quang Phục trong mục Văn Nghệ trên báo Viễn Đông vài tuần qua hoặc trên trang web
www.viendongdaily.com), P.Q. Phan đã thành công rực rỡ. Những phản hồi từ người Việt và người bản xứ được nói lên, gửi về thật nhiều. Ngay lúc viết bài này, chúng tôi vẫn tiếp tục nhận được những lời cảm nhận về vở opera. Dưới đây là một số phản hồi tiêu biểu (còn rất nhiều, vì trang báo có hạn, chỉ đăng được một số ít)
“Lời đẹp, nhạc hay, ý sâu, cảnh đẹp, ..... một kinh nghiệm vô cùng thú vị cho người xem The Tale of Lady Thị Kính. Với người già, là một dịp thấy lại những giá trị nhân bản phổ biến và vĩnh cửu đã từng là một phần chính yếu của đời mình. Với người trẻ, là một dịp để dừng lại (trong vòng quay hỗn loạn của cuộc sống hiện đại) và suy nghĩ (xét lại những điều tưởng chừng nhỏ nhặt, thậm chí hủ lậu, của “thế giới cũ già nua.”)
Ước gì vở opera này, với hiệu ứng vừa dịu dàng vuốt ve vừanhẹ nhàng thức tỉnh của nó, được phổ biến không những ở Mỹ, mà còn ở Việt Nam, quê hương của nó.”
Giáo viên tiếng Anh về hưu, 75 tuổi, San Jose
Thiện Sĩ (Christopher Sokolowski đóng) tươi rói vì cưới được vợ hiền là Thị Kính (Veronica Jensen đóng)
3 tiếng sau buổi diễn tôi vẫn còn cảm thấy ngỡ ngàng, không biết nói gì. Tôi vẫn chưa tìm được ngôn ngữ để miêu tả ấn tượng “Lady Thị Kính” để lại trong tôi về mặt âm nhạc, tính kịch, cảm xúc. Xin chúc mừng một tác phẩm tuyệt vời cả về mặt sáng tạo lẫn mặt dàn dựng!
Dr. Claude Baker, Giáo sư âm nhạc, Indiana University Jacobs School of Music
The Tale of Lady Thị Kính là một vở diễn tuyệt vời đầy ắp những giai điệu hay, hòa nhạc thú vị, hát hay, phông cảnh và trang phục đẹp. Tuyệt vời!
Lynn Bishop, 47 tuổi, Financial Analyst, Saline, Michigan
Tiểu Kính Tâm (Veronica Jensen đóng) và Sư Cụ (Rafael Porto đóng).
“Lấy một câu chuyện gần với dân gian Việt Nam chuyển tác thành một hình thức nghệ thuật cao nhất của phương Tây, thật là một việc làm táo bạo. Sự thành công ngay từ buổi diễn đầu tiên đã nói lên giá trị của tác phẩm The Tale of Lady Thị Kính. Thành công của buổi diễn còn nhờ vào sự sáng tạo linh hoạt của đạo diễn và những người cộng sự, giọng ca và tài diễn xuất của các diễn viên. Nhờ tất cả các yếu tố đó, một phần bản sắc của Việt Nam đã được đưa ra giới thiệu với thế giới bên ngoài.”
(Khán giả xem truyền trực tiếp trên mạng ngày 7 và 8 tháng 2 năm 2014.)
Ms. Thu Cúc Cao, 72 tuổi, Cô giáo về hưu, San Jose, California
“Con thích mê phần nhạc, xem xong 2 buổi world premiere vẫn thấy...chưa đã và con tự hỏi chẳng biết bao giờ mới có dịp nghe lại những giai điệu tuyệt vời đó.Con xin được nhận xét đôi điều về diễn xuất.
Con thấy cô đóng vai Thị Kính 1 lúc đang bị Thị Mầu ve vãn đã gõ mõ (phải nói là) quá mạnh tay, làm cái mõ rớt xuống luôn, sau đó con còn sợ cái mõ rớt xuống lần 2 vì cổ gõ còn hơi mạnh, cái mõ cứ rung rung chực rơi xuống. Nét mặt Thị Kính 1 lúc đó có vẻ mất bình tĩnh, khó chịu, hình như không kiềm chế được khi bị Thị Mầu ve vãn? Nhưng trong buổi diễn thứ 2 thì Thị Kính 2 gõ mõ nhẹ nhàng và nét mặt bình tĩnh, an nhiên. Một nhận xét cuối cùng, vai Thị Mầu 2 đặc biệt ấn tượng, con thích diễn xuất của cô này nhất.
Tình cờ đọc về nhà soạn nhạc P.Q. Phan trong báo, con cảm thấy rất may mắn về điều này vì ông đã truyền cảm hứng lớn lao để con có động lực theo đuổi ước mơ của mình. Con càng hâm mộ chú Phục sau khi xem xong The Tale of Lady Thị Kính.”
(Khán giả xem truyền trực tiếp trên mạng ngày 7 và 8 tháng 2 năm 2014.)
Ms. Trân Diệp, 19 tuổi, sinh viên, Sài Gòn
Lời hát và nhạc cho dàn nhạc giao hưởng thật hay, đặc biệt là nhạc lời. Bài song ca giữa Tiểu Kính Tâm và Sư Cụ (cuối cảnh 6) hay hớp hồn. Tôi cũng mê phông cảnh, đơn giản nhưng có hiệu quả và sâu sắc. Cảnh đi ăn xin ở chợ cũng thật kinh hãi. Tôi yêu thích tất cả mọi thứ về vở opera The Tale of Lady Thị Kính. Ca sĩ giọng mezzo-soprano đóng vai chính tuyệt vời. Giọng hát của cô như tiếng hát của thiên thần!
(Khán giả xem truyền trực tiếp trên mạng ngày 7 tháng 2 năm 2014.)
Mr. Khôi Đặng, Composer, San Jose, California
Câu chuyện tuyệt hay, phông cảnh đẹp và âm nhạc cảm động! Âm nhạc của The Tale of Lady Thị Kính ăn khớp với từng nhân vật, từ vai hề cho đến vai lẳng lơ cho đến vai bi kịch và thăng hoa. Là một người viết giai điệu tài năng, Phan đã làm mê hoặc khán giả với những điệu hát độc đáo. Với phần hòa nhạc bóng mượt ông đã tinh tế gợi hồn Việt Nam và vượt thoát vào miền nhân bản phổ quát và vĩnh cửu [universalism] để hòa hợp với tính kịch của vở opera. Đây là một trải nghiệm âm nhạc xuyên văn hóa thích hợp cho tất cả khán giả thích đi du lịch khắp thế giới của thế kỷ 21.
Prof. Halina Goldberg, Musicology - Jacobs School of Music, Bloomington, Indiana
Thị Mầu (Angela Yoon đóng) đang ghẹo Tiểu Kính Tâm (Veronica Jensen đóng).
Xin chúc mừng! Tôi rất thích buổi trình diễn và vui mừng vì cuối cùng cũng nghe được phần hòa nhạc với cả dàn nhạc. Âm nhạc [của The Tale of Lady Thị Kính] phong phú và đa dạng tuyệt vời, và tôi đặc biệt thích thú phần nhạc sống động của các nhạc cụ gõ. Âm nhạc [của vở opera này] hòa hợp với cốt truyện Việt Nam, đồng thời nó cũng làm nổi bật các truyền thống âm nhạc phương Tây. Đây không phải là chuyện dễ làm chút nào. Nói tóm lại, tôi cho rằng vở opera hay tuyệt và là một đóng góp đáng giá vào kho tàng các vở opera bài bản của chúng ta.
C David Higgins,Bloomington, Indiana
Âm nhạc của The Tale of Lady Thị Kính hay đến nghẹt thở. Phần hòa nhạc của dàn nhạc thoáng rộng như màn ảnh phim rộng, miêu tả sinh động từng cảnh đặc sắc và từng nhân vật đặc sắc. Các điệu hát là một sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa phong cách Verismo với kỹ thuật hát bel canto điêu luyện. Tôi hy vọng rằng vở opera này sẽ trở thành một phần thường được dùng trong các vở opera bài bản của chúng ta.
Caroline Dowd-Higgins, Author, Speaker and Media Host, Bloomington, Indiana
Lời hát của The Tale of Lady Thị Kính thật hấp dẫn, thu hút, và đầy chất thơ. Âm nhạc của PQ Phan là điều tuyệt vời nhất! Quá hay, đẹp, và đầy cảm xúc. Tôi mê nó luôn!
Carolyn Hill, D.D.S., 59 tuổi, Temecula, California
Thiện Sĩ và Thị Kính tại lễ cưới.
Tác phẩm The Tale of Lady Thị Kính làm tôi nhớ tới kỹ thuật và sức mạnh cảm xúc của những tác phẩm của Benjamin Britten, nhưng ở đây với một phong cách đặc biệt đã làm sống động sự phong phú của câu chuyện dân gian Việt Nam.
(Khán giả xem truyền trực tiếp trên mạng ngày 8 tháng 2 năm 2014.)
David H. Johnson, 36 tuổi, Music Professor, Milledgeville, Georgia
“Vở opera [The Tale of Lady Thị Kính] quá hay! Lời dịch quá hay, rất sâu sát. Văn hóa Việt và Đạo Phật được trình bày rất tuyệt. Các diễn viên diễn hay quá, nhất là vai Thị Kính, Sư Cụ, và Thị Mầu. Chúng tôi không biết nhiều về âm nhạc để nhận xét nhưng gia đình chúng tôi ngồi xem truyền trực tiếp trên màn hình TV đến tận giây phút cuối cùng. Chúng tôi thích thú thưởng thức toàn bộ vở diễn và rất tự hào khi thấy anh Phục đứng chào trên sân khấu.” (Khán giả xem truyền trực tiếp trên mạng ngày 8 tháng 2 năm 2014.)
Diễm and Vỹ Nguyễn family, San Jose, California
“Kết cấu câu chuyện [The Tale of Lady Thị Kính] chặt chẽ. Các diễn viên người bản xứ diễn rất xuất sắc và thích hợp với từng vị trí của câu chuyện. Thị Mầu đã lột tả được hình ảnh của nhân vật mà tác giả muốn gởi đến khán giả. Nói chung câu chuyện được chuyển dịch từ ngôn ngữ Việt Nam qua tiếng Anh rất linh hoạt và thích hợp với cả người Việt Nam và người bản xứ. Phan Quang Phục là một nhân tài, đã lột tả được câu chuyện xưa của Việt Nam qua một lối trình diễn opera cao cấp của Tây Phương. Rất khó và tôi nghĩ trước kia chưa có ai làm được điều này.”
Nguyễn Khoa Long, Civil Engineer, Indianapolis, Indiana
Vở opera The Tale of Lady Thị Kính là một sự khác biệt mới mẻ cả trong âm nhạc lẫn tính sáng tạo. Tôi thật tự hào là thế giới có thể trải nghiệm một mảnh văn hóa Việt Nam và hiểu được cá tính người Việt Nam như thế nào qua câu chuyện tuyệt đẹp này.
Stephanie Nguyễn, 26 tuổi, Masters Student, Bloomington, Indiana
Chú Phục thân mến,
Chúc mừng sự thành công của vở opera [The Tale of Lady Thị Kính] của chú. Chúng cháu rất thích nó. Thật là ngược đời là tụi cháu lại thích nó đến như vậy bởi vì thường tụi cháu không thích những thứ như thế này. Ngay cả Kathi mà cũng hát theo lời hát. Còn nữa, thường mẹ hay ngủ gục một lúc nào đó trong khi xem phim, ngay cả phim hay! Thế nhưng khi xem vở opera của chú thì không! Chú giỏi thật! Chúng cháu rất hãnh diện là cháu của chú! (Khán giả xem truyền trực tiếp trên mạng ngày 7 tháng 2 năm 2014.)
Kellie Phan, 17 tuổi, and Kathi Phan, 14 tuổi, Mission Viejo, California
Cám ơn The Tale of Lady Thị Kính đã cho tôi một trải nghiệm thật tuyệt và làm tôi ý thức hơn những khác biệt rõ rệt trong truyền thống của các nền văn hóa khác nhauMột vở opera quả là có thể mang lại giá trị giáo dục thật cao! So với Thị Kính thì chúng ta là những người may mắn vì có nhiều sự lựa chọn hơn và sống trong môi trường có ý thức đa văn hóa sâu rộng hơn.
Arndt Schimmelmann, 60 tuổi, Research Scientist, Bloomington, Indiana
Hầu hết những người thế hệ của chúng tôi hay đi xem những vở opera có tiếng như Carmen, La Bohème, Madame Butterfly... Vì vậy chúng tôi ngạc nhiên không ngờ, trước sự thành công của The Tale of Lady Thị Kính. Việc P.Q. Phan và đồng nghiệp của ông đã có thể chuyển câu chuyện dân gian mà bà tôi thường kể thành một tác phẩm thật sự ở một nơi xa quê hương của chúng tôi là điều KỲ DIỆU!!!
Ms. Minh Ngọc Schimmelmann, Realtor, Bloomington, Indiana
Vở opera The Tale of Lady Thị Kính hay đến bàng hoàng trong nền nhạc đậm đà cùng với trang phục óng ánh. Và những giây phút hài hước đã cân bằng tính bi kịch của câu chuyện. Thật là một sự thành công đáng kể!
Dr. Ruth M. Stone, Professor of Ethnomusicology, Indiana University
Một vở opera tuyệt hay! Nó làm tôi xúc động sâu xa, vì tôi ở Việt Nam ba năm 1969-1972 và yêu thích tất cả những gì liên quan đến Việt Nam. Vở opera [The Tale of Lady Thị Kính] giúp tôi học được về một câu chuyện dân gian Việt Nam bởi vì chúng tôi sẽ không tài nào hiểu được nó bằng tiếng Việt.
Allen J. Stuckey, MD, 71 tuổi, Child & Adolescent Psychiatrist, Elkhart, Indiana
Chữ viết và hình vẽ của bé Maya Yampol 6 tuổi, sống ở Chandler, tiểu bang Arizona.
“Nhạc quá hay (không có chỗ chê). Diễn xuất rất sống động, dễ dàng lôi cuốn khán giả (mặc dù câu chuyện xa lạ với diễn viên). Y phục màu sắc độc đáo (không dùng màu vàng & đỏ giống Tàu). Khán giả hiểu được cốt truyện dễ dàng (mặc dù phải bị cắt ngắn gọn rất nhiều). Xem xong [The Tale of Lady Thị Kính] mới thấy thương cho những thế hệ trước của mình (nhất là thân phận của người đàn bà thời xưa).
Cám ơn Anh Phục đã giới thiệu với người bản xứ vở opera này cho họ có cơ hội hiểu về phong tục tập quán quê hương mình (một việc làm không dễ, hy vọng sẽ được trình diễn khắp mọi nơi). Có một điều cá nhân mình trách anh Phục: xem xong khiến mình thương và nhớ Mẹ nhiều hơn, nhớ lại đời sống quá khổ của Mẹ ngày xưa (ước gì Mẹ còn thì cuộc đời sẽ vui hơn, nói đùa thôi cám ơn anh Phục rất rất nhiều). Rất hãnh diện vì những người VN xuất sắc như Anh. Câu chuyện và tiếng A Di Đà Phật được trình diễn do người ngoại quốc khi nghe rất cảm động và vui trong lòng.”
Hương “CoCo” Trần, 68 tuổi, Restaurant owner, Louisville, Kentucky
Tôi thích vai Thị Mầu nhất. Âm nhạc, đặc biệt là lúc hát lên cao xuống thấp như nhân vật Queen of the Night trong vở opera Magic Flute của Morzart, đã diễn tả tính lẳng lơ của nhân vật thật chính xác. Diễn xuất rất đặc sắc.
Chắc hẳn việc viết lời cho một vở opera là một thách thức lớn bởi vì số chữ [trong một câu hát] là giới hạn. Nhờ có tập sách tuần bản mà chúng tôi thấy quý chuyện này hơn. Tôi thích lúc Thị Kính dằn vặt về cuộc sống đời thường và đời đạo của cô, và lúc Sư Cụ băn khoăn về việc nên đuổi Thị Kính đi hay là cho cô ở lại. Thật là một tác phẩm sắc xảo! Theo như buổi nói chuyện trước buổi diễn [của nhóm dàn dựng] tôi thích và trân trọng cách dàn dựng không theo ước lệ của vở opera [The Tale of Lady Thị Kính]. Bố cục và cách trình bày trên sân khấu tạo ấn tượng mạnh. Các phông cảnh và trang phục đều đẹp.
Hiromi Yampol, tuổi 40s, Chandler, Arizona
Anvi Hoàng
