Cùng chia sẻ một nghịch cảnh hình như khiến người ta trở nên tin cậy nhau hơn. Trước đây, khi có dịp sống trong một căn buồng kín với một số người thuộc lớp người bị gạt ra lề xã hội, tôi đã được họ bộc bạch nhiều tâm tư, trong đó có cả những ngón nghề đặc biệt. Có một anh từng hành nghề bất hảo ở chợ Đồng Xuân đã tâm sự cả những ngón cướp đồ.
Anh ta nói làm ăn trước những năm 1990, tức trước khi “đổi mới”, khó hơn bây giờ nhiều, bao giờ cũng phải có ít nhất hai người. Khi phát hiện ra “con mồi”, một người sẽ phải tiếp cận làm động tác giả để làm con mồi mất cảnh giác hoặc gây chú ý lạc hướng, còn kẻ kia sẽ ra tay hành động. Anh ta bảo, thời đó làm ăn “thu nhập” vừa hẻo, vừa rất nguy hiểm vì người dân xung quanh thường phản ứng rất mạnh, không thờ ơ như bây giờ, nhiều người sẵn sàng bỏ cả cửa hàng để đuổi bắt hoặc đón đánh kẻ hành sự.
Có những “vụ”, anh ta nói, phải thêm tiết mục giúp người bị nạn. Đấy là sau khi đồng bọn giật đồ rồi thì các đồng bọn khác phải xúm ngay đến hỏi thăm nạn nhân hoặc cùng hô hoán, tỏ vẻ bức xúc, chia sẻ, vỗ về nạn nhân thậm chí cùng lao đi đuổi bắt nhưng kỳ thực là nhằm cản đường, che chắn cho đồng bọn, khống chế, xoa dịu nạn nhân và cả những người muốn giúp đỡ thực sự, không để cho đồng bọn bị tóm hay bị nện. Anh ta bảo tiết mục giúp đỡ đó đôi khi cũng phiền phức và chả thú vị gì vì nhiều lần lại làm cho dân chúng đến đông quá và có khi lại phải ở lại lâu hơn để nhận lời cảm ơn và hầu chuyện, trong khi thực bụng chỉ muốn biến cho nhanh. Những nhân vật vào vai “giúp đỡ” thường phải diện quần áo và bộ dạng càng nghiêm chỉnh càng tốt và có cả phương án, nếu người dân bắt được kẻ hành sự thì phải xúm ngay vào “bắt cùng” để đánh tháo, kể cả việc phải xuống tay ngay với những ai có thực tâm bắt giữ đồng bọn.
Thực ra câu chuyện lưu manh vặt trên đây không xa lạ với nhiều người. Nhưng câu chuyện này có một chi tiết đáng nói về sinh học. Cơ thể con người bình thường khi gặp một sự cố bất ưng, hiểm nguy, bị xúc phạm, bị đe dọa, bị chấn thương, nồng độ chất Adrenaline trong máu tự động tăng lên rất nhanh. Chất Adrenaline có tác dụng làm tăng chuyển hóa, tăng nhịp tim, nhịp thở,… nói chung là giúp cơ thể gia tăng khả năng chịu đựng, làm mạnh thêm dũng khí, sự táo bạo, tính quyết đoán. Vì vậy đã có trường hợp người ta cần làm cho một người bị chấn thương nặng sống sót bằng cách làm người đó tức bực lên để gia tăng Adrenaline hầu giúp người bị nạn chịu được đau đớn, nếu không sẽ có khả năng bị chết vì sốc do đau trước khi tới được nơi cấp cứu.
Quay lại câu chuyện giang hồ kể trên. Trò giúp đỡ, xoa dịu của mấy anh thảo khấu đó có một tác dụng ngược với trường hợp cứu người bị chấn thương vừa kể, tức làm giảm Adrenaline – đối tượng tự nhiên sẽ trở nên hòa hoãn, an tâm hơn tức nhụt khí đi một cách tự nhiên – rất có lợi cho kẻ bất hảo.
Nhìn vào vấn đề Trung Cộng xâm lấn trong vài năm qua, chúng ta có thể thấy chính quyền Việt Nam cũng làm nhiều việc “giúp đỡ” như câu chuyện kể trên. Họ đã cho tổ chức nhiều hoạt động, rất đa dạng, từ trong nước ra ngoài nước, từ hội thảo, triển lãm, thành lập chính quyền cho Hoàng Sa, kêu gọi đóng góp “sỏi đá”, lập quĩ cho tới việc hỏi thăm ngư dân, lên án Trung Cộng hay thậm chí chuẩn bị kiện Trung Cộng, v.v. Nhưng điều cốt lõi nhất là phải tôn trọng quyền dân, thay đổi nền chính trị theo hướng phi độc tài – những yếu tố nền tảng bậc nhất để chống Trung Cộng trước mắt cũng như lâu dài – thì chưa bao giờ chính quyền này tỏ ra muốn thực hiện, tương tự như mấy anh giang hồ đóng kịch kể trên, họ chỉ nhằm mục đích đánh lạc hướng, xoa dịu dư luận, ngăn chặn người công chính và (vô hình chung) làm giảm Adrenaline của xã hội.
Tọa đàm “Làm sao để thoát Trung” [i] ngày 05/06/2014 tại trụ sở Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, 53 Nguyễn Du, Hà Nội, theo tôi, cũng thuộc một dạng hoạt động giống như tiết mục “giúp đỡ” kể trên.
Cách đây không lâu, tôi có tiếp xúc với một số anh em làm trong ngành công an và quân đội ở cấp không cao lắm, nhưng không một ai mơ hồ về ác tâm của Trung Cộng, chỉ có điều mọi người tỏ ra bế tắc và chán nản, rồi nói “Thôi im đi cho nó lành, anh ạ!”
Như vậy, tôi tin rằng vấn đề phải rời xa Trung Cộng không còn là vấn đề khó nhận ra hay còn khó về mặt lý luận nữa. Thực tế cuộc sống đường phố hàng ngày cũng quá đủ để cho những người như các bà nội trợ, các chị osin đều trả lời: Phải thoát Trung Cộng!
Còn cách thoát sự kiểm soát, ảnh hưởng xấu của Trung Cộng, đây là vấn đề phức tạp hơn, cũng không phải quá khó để tìm ra những giải pháp tối ưu nếu bất cứ ai muốn thoát thực sự. Dĩ nhiên, các hoạt động nghiên cứu, lý luận và các sự kiện nhằm duy trì, gia tăng chú ý của công luận luôn luôn cần thiết. Nhưng trong bối cảnh hiện tại, một hoạt động nhằm mục đích “thoát Trung” mà lại được thực hiện ngay trong khuôn khổ kiểm soát, từ địa điểm cho tới sự bảo trợ, của chính “người bạn vàng” của Trung Cộng, và lại được khai mạc bởi quí ông “lạc quan vô tận”, thì sao có thể có động cơ ngay chính được, nói gì đến việc thoát khỏi Trung hay Cộng.
Viết đến đây tôi lại nhớ đến vết thương trên đầu của Luật sư Nguyễn Văn Đài vẫn còn chưa mọc đủ tóc và vết thương phẫu thuật đầu gối của chị Trần Thị Nga vẫn chưa cắt chỉ, với các vết đụng dập tím bầm. Và còn bao người khác suốt Trung Nam Bắc vẫn đang bị rình rập ngày đêm hoặc ăn đòn bất cứ lúc nào. Lý do? Nói lại thì đau lòng thêm. Nhưng cần phải nhớ lại những cú đánh đó đã diễn ra ngay tại Hà Nội, chỉ cách số nhà 53 Nguyễn Du không xa lắm và không phải do bàn tay của người Tàu. Những đòn thù đó diễn ra ngay lúc cả cái tổ hợp giàn khoan khổng lồ của Trung Cộng đang chễm chệ khuấy đảo biển Việt Nam.
Tôi có cảm tưởng một số những nhà hoạt động xã hội hiện nay cả tin đến mức như những chú chim hồn nhiên mới bị nhốt vào một ngôi nhà lớn, cứ thấy vệt sáng “dân chủ”, “nhân quyền”, “Hoàng Sa”, “Trường Sa”, “thoát Trung”,… là lao tới, không biết đó là khung trời thật hay chỉ là bầu trời vẽ, khung kính cửa sổ hay một lối thoát dẫn sang một cái lồng khác.
Nhưng đó chưa hẳn là những hệ lụy thâm sâu nhất.
Vào cuối câu chuyện trong buồng kể trên, anh giang hồ cho biết sau này người dân cũng nhận ra những trò đóng kịch “giúp đỡ” đó, nhưng lạ là người dân cứ dần dần lảng tránh rồi thờ ơ trước những tiếng kêu “Ối, cướp, cướp!”. Anh ta bảo, sau năm 1990, phần vì công an kém “hăng” hơn trước, chỉ những gì có “màu”, nhiều “màu” thì họ mới để tâm, phần vì dân “sợ bị lẫn với chúng tôi” hoặc “lớ xớ quá là chúng tôi ục cho bỏ mẹ!”. Cả căn buồng lặng băng.
Khi lòng tốt của con người bị hắt hủi, nghi ngờ hay lừa gạt người ta đều cảm thấy nhói lên trong lòng. Trọng Lang, tác giả của thiên phóng sự đặc sắc Hà Nội lầm than vào những năm 30 của thế kỷ trước, cũng đã trải nghiệm cảm xúc này. Một lần ra chợ Đồng Xuân, Trọng Lang gặp hai đứa trẻ lang thang:
“Chúng nhướng lông mày lên, chớp mắt rất thong thả, rồi thở dài; chỉ trong một giây đồng hồ, cái đói âm thầm hiện dưới những nét đau đớn, ngây thơ…
Tôi lại gần chúng nó, để vào tay thằng bé lớn nhất một hào bạc:
- Các em đói?
Nó mỉm cười như đứng trước cái kẹo của một thày đội cảnh sát, nhìn đồng hào mà nói:
- Bịa!
Cả hai đứa nắm tay nhau, âu yếm nhìn nhau, rồi âu yếm quàng vai rắt nhau quay đi.
Thằng bé nhất còn quái cổ nói với tôi rằng:
- Bác đùa làm gì thế?
Tôi hiểu lắm: cũng như con chó bị đòn nhiều quá đều ngờ vực sự vuốt ve, âu yếm, chúng nó hai con “người ngay” ấy, sợ cả đến tấm lòng tử tế của loài người.” (sic)[ii]
Dân Việt suốt từ năm 1945 đến nay cũng đã phải “ăn đòn” không ít, từ Cải cách ruộng đất, Nhân văn giai phẩm, rồi Bù giá vào lương, Cải tạo công thương, Z30,…, đã gặp phải quá nhiều đồ giả, từ giả bằng, giả người, giả lời, giả quốc hội, giả tòa án, giả yêu nước..., và đang bị tràn ngập hàng giả, hàng nhái Made in China, không, đã thành Made in PRC rồi[iii]. Nhưng, những dấu hiệu như tọa đàm trên đây cho thấy dân ta chưa hẳn đã có sự thận trọng cần thiết như hai đứa trẻ của Trọng Lang.
Và một điều khác cũng không kém phần đáng sợ: niềm tin ít ỏi vào cái thật, người thật của chúng ta có thể sẽ cạn, những nhà hoạt động nghiêm túc có năng lực có uy tín của chúng ta vốn đã hiếm có thể sẽ không còn.
Theo Blog Phạm Hồng Sơn
___________
Chú thích:
[i] Có thể xem thêm một số tường thuật khác về tọa đàm này: (1), (2) nhưng đã bị xóa, xin xem ở đây.
[ii] Trọng Lang, Trong làng “chạy”, báo Ngày Nay, năm 1935, trích lại trong Phóng sự Việt Nam 1932-1945, Tập 3, Nxb Văn học, 2000, tr.553-554.
[iii] PRC viết tắt của People’s Republic of China – Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Nhiều sản phẩm sản xuất ở Trung Cộng đã dùng chữ Made in PRC thay cho Made in China.
