Từ khi Trung Quốc mang giàn khoan đến trong vùng hải phận Trường Sa và Hoàng Sa, chính phủ Việt Nam đã không ngừng la lối, tố cáo, yêu cầu, đòi hỏi Trung Quốc rút khỏi vùng biển chủ quyền của mình. Tin tức trên báo rầm rầm những tin tàu Trung Quốc đâm tàu Việt, khiến nhiều tàu hư hại, và nhiều nhân viên kiểm ngư cũng như ngư dân bị thương.
Tuy chính phủ Việt Nam la gào thảm thiết trên các diễn đàn quốc tế, có một diễn đàn quốc tế khác lẽ ra phải là một nơi Việt Nam tìm đến ngay (cho dù chưa hề đến từ trước đến nay) là những tòa án giải quyết và thương thảo tranh chấp, chẳng hạn như Liên Hiệp Quốc. Chính Trung Quốc đã đường hoàng gửi thư đến Liên Hiệp Quốc tố cáo Việt Nam trước, chỉ khi ấy Việt Nam mới phản ứng trả đũa, nhưng khi Tổng Thư ký Ban Ki-Moon nói rằng sẵn sàng đứng ra giúp đàm phán thì cả Trung lẫn Việt đều im lặng.
Nghe từa tựa giống như cảnh vợ chồng uýnh nhau chảy máu đầu trong nhà, tiếng chửi tiếng la vang động hàng xóm, nhưng khi cảnh sát đến hỏi chuyện gì thì ai nấy đều ngồi im. Giống hơn nữa là cảnh phụ nữ bị chồng bạo hành, có thể chửi um trong lúc bầm dập mình mẩy, nhưng chẳng dám động chạm đến chồng về mặt pháp luật, vì sợ bị đánh thêm và thường khi cũng vì lệ thuộc tài chính vào chồng.
Trong ví dụ sau, dĩ nhiên Việt Nam đóng vai yếu thương tích đầy mình và Trung Quốc trong vai dư bắp thịt và sức mạnh.
Quả thực thế, một bài diễn văn của Bộ trưởng Quốc Phòng Phùng Quang Thanh ngày 31 tháng 5 trong phiên họp trưa ngày 31 tháng 5 tại Đối thoại Shangri-La ở Singapore nhấn mạnh rằng: “quan hệ giữa Việt Nam và nước láng giềng Trung Quốc về tổng thể trên các mặt đang phát triển tốt đẹp” tuy có lấn cấn chuyện biển Đông. Một câu khác trong bài diễn văn của ông: “trên thực tế, ngay ở trong quốc gia hay mỗi gia đình cũng còn có những mâu thuẫn, bất đồng, huống chi là các nước láng giềng với nhau” đã khiến trang mạng BBC khi đưa tin đã mỉa mai rằng Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam “so sánh xung đột hiện nay trên biển Đông với ‘mâu thuẫn gia đình’”.
Hơn nữa, tuy lãnh đạo Việt Nam, bao gồm Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam và chính Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã nhiều lần nói Việt Nam đã chuẩn bị và sẵn sàng kiện Trung Quốc vì vụ giàn khoan, và tin tức nhiều lần nhắc đến “động thái” sắp kiện của Việt Nam, vụ kiện vẫn chưa xảy ra. Trong khi đó, Phi Luật Tân đã kiện Trung Quốc từ đầu tháng 1 năm nay.
Giới bình luận quốc tế cho rằng, sự chần chừ của Việt Nam có thể vì sợ Trung Quốc, hoặc hy vọng Trung Quốc “nể tình”, hoặc sự thiếu quyết tâm và/hoặc “nhất trí” của lãnh đạo Việt Nam trong đảng và chính phủ, vì rõ ràng vẫn có một phe “thân Trung Quốc” trong hệ thống cầm quyền ở Việt Nam.
Nỗ lực “gìn giữ tình hữu nghị” đôi khi lấn cả nỗ lực gìn giữ chủ quyền tổ quốc. Ví dụ mới nhất là việc Quốc hội Việt Nam chỉ ra một thông cáo/tuyên bố thay vì một nghị quyết về biển Đông. Khác biệt giữa hai bên là thế nào thì phát ngôn viên Quốc Hội là Nguyễn Hạnh Phúc đã trả lời trong cuộc họp báo quốc tế rằng: “tuyên bố thì nội hàm của nó thể hiện rất rõ trước nhân dân và quốc tế ý kiến của Quốc hội” còn “Nghị quyết đòi hỏi phải có quy trình, tùy theo tính chất, mức độ”. Có nghĩa, kêu réo la làng thì có, hành động cụ thể để giải quyết triệt để vấn đề thì không.
Điều buồn cười là Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng trong bản tuyên bố nói trên đã kêu gọi tất cả người Việt trong và ngoài nước đoàn kết, kiên quyết đấu tranh bảo vệ chủ quyền lãnh thổ trên cơ sở luật pháp quốc tế, chính là luật pháp chính phủ Việt chưa dùng đến. Đấu tranh chỉ dựa trên cơ sở luật pháp quốc tế, mà lại không dùng luật pháp quốc tế, vòng tới vòng lui chẳng phải hóa ra là không hề đấu tranh bảo vệ chủ quyền lãnh thổ?
Lãnh đạo Việt Nam hẳn có lý do để giữ thái độ lừng chừng không quyết tâm ấy, nhưng thái độ này cũng là thái độ của những thế lực quốc tế Việt Nam mà đang kêu nài để cảnh cáo và đe nẹt Trung Quốc dùm mình. Cho đến nay, họ cũng lấp lửng như Việt Nam, cảnh cáo vài tiếng, chỉ trích vài tiếng, rồi ngó lơ. Chính kẻ trong cuộc, đang bị đấm đá tơi bời, mà còn chưa nhất định chống lại, thì làm sao thuyết phục được người khác chung tay giúp mình?
Cùng lúc, báo Việt đăng tin hạ thủy hai tàu tên lửa đóng tại Tổng công ty Ba Son (Sài Gòn). Đây là chiếc thứ ba và thứ tư sau khi 2 chiếc đầu đã được hoàn tất vào năm ngoái. Tuy nghe tàu tên lửa rất ngon lành, nhưng nhìn vào nhiệm vụ là biết đẳng cấp thực sự của tàu: hoạt động tác chiến, tuần tra, bảo vệ bờ biển ở các vùng nước nông, vùng ven biển. Tức là không thể vượt sóng ra cản tàu Trung Quốc (cho dù có muốn). Vả chăng, sức mạnh hải quân Việt có ý nghĩa gì, nếu chính phủ chẳng dám sử dụng?
Nguyễn Phương
