BẮC KINH (Reuters) – Năm 2003 khi biết các viên chức điều tra về tham ô đang chú ý đến việc làm ăn của mình, Yang Xiuzhu, một nữ viên chức cao cấp phụ trách giám sát các dự án xây dựng của nhà nước ở tỉnh Chiết Giang, tìm cách trốn ra nước ngoài.
Yang không phải là người Trung Quốc duy nhất, trong nhiều trường hợp tương tự khác, các đối tượng đã trốn ra nước ngoài và thường tìm cách mang theo được những món tiền khổng lồ thu nhập bất hợp pháp. Chiến dịch chống tham nhũng mà Chủ Tịch Tập Cận Bình hiện nay đang phát động trên toàn quốc cũng vấp phải trở ngại và mất sự hữu hiệu do những tình hình như thế. Chủ trương trấn áp tham ô của Tập, mà bộ Công An đã đặt tên là chiến dịch “Săn Cáo”, cuối cùng là sự phức tạp trong việc đối phó với những kẻ lẩn trốn.
Năm 2003, thoạt đầu Yang lên máy bay từ Thựợng Hải qua Singapore, sau đó đổi tên và bay sang New York. Chính quyền Trung Quốc ban hành lệnh tầm nã, yêu cầu Interpol trợ lực và năm 2005 Yang bị bắt giữ ở Amsterdam, Hòa Lan. Nhưng gần 10 năm trôi qua, Trung Quốc vẫn chưa đưa được nữ nghi can này về, vì Hòa Lan và Trung Quốc không có thỏa ước dẫn độ. Các nỗ lực thương lượng không đạt kết quả.
Lai Changxing, doanh gia can phạm kinh tế trốn 12 năm ở Canada nhưng không được chấp thuận quy chế tị nạn và bị tống xuất. (Hình: Truyền hình CCTV-13/STR/AFP/ Getty Images)
Truyền thông nhà nước cho biết Trung Quốc có hiệp ước dẫn độ can phạm với 38 quốc gia trên thế giới nhưng không có với Mỹ, Canada, Australia - 3 nước thường là được các can phạm kinh tế nhắm tới làm nơi ẩn náu. Ba quốc gia này có mức sống cao và nhất là cộng đồng Hoa Kiều đông đảo,
Theo những chuyên gia pháp lý, các chính phủ Tây Phương ngần ngại trong việc ký kết thỏa hiệp dẫn độ với Trung Quốc vì hệ thống tư pháp với đảng Cộng Sản hoàn toàn nắm giữ quyền kiểm soát các tòa án. Việc tra tấn để bức cung, ngoài ra án tử hình là phổ biến ở Trung Quốc.
Đầu tháng này nhà chức trách Trung Quốc loan báo hơn 150 can phạm kinh tế đào thoát, hầu hết với tội danh tham nhũng, còn ở Mỹ. Con số đào thoát trên toàn thế giới không được công bố. Interpol nhận được trát yêu cầu bắt giữ 69 người.
Tân Hoa Xã cho biết từ 2008 đến nay, có 730 người Trung Quốc có tội danh kinh tế bị dẫn độ về nước từ hàng chục quốc gia khác nhau trong đó có Cambodia, Indonesia, Uganda, nhưng rất ít từ các quốc gia Tây Phương.
Nhân vật nổi tiếng hơn hết từ trước đến nay là Lai Changxing, kẻ đào thoát bị truy lùng gắt gao nhất. Lai chạy sang Canada năm 1999 xin hưởng quy chế tị nạn với lập luận tội danh điều hành một cơ sở kinh doanh trái phép trị giá hàng tỷ dollars ở thành phố Hạ Môn tỉnh Phúc Kiến là do động lực có tính cách chính trị. Chính quyền Canada không chấp thuận cấp quy chế tị nạn và 12 năm sau ra lệnh tống xuất (không phải là dẫn độ) về Trung Quốc. Lai bhị bắt ngay khi xuống phi cảng Bắc Kinh tháng 7 năm 2011 và sau đó bị tòa án tuyên án tù chung thân.
Theo nhật báo China Daily, để tìm cách bắt những kẻ đào tẩu sang Hoa Kỳ, bộ Công An Trung Quốc cố gắng dàn xếp với nhà chức trách Mỹ để tổ chứ những cuộc họp cao cấp hàng năm. Peter Carr, phát ngôn viên bộ Tư Pháp Hoa Kỳ nhìn nhận rằng thông qua Ủy Ban Liên Lạc hỗn hợp Mỹ-Trung về hợp tác công lực, vẫn có những cuộc thảo luận kể cả về vấn đề các can phạm đào thoát. Theo ông thỉnh thoảng hai bên có trao trả các can phạm nếu những đối tượng này thuộc loại bị trục xuất liên quan đến luật di trú. Tuy nhiên ông không giải thích thêm chi tiết hay nêu ra một vài điển hình cụ thể.
Trung Quốc cũng có những cuộc thảo luận tương tự với Canada và Australia nhưng chưa đi tới một thỏa hiệp cụ thể cố định nào.
Theo Tân Hoa Xã, ít nhất là tới năm 2011, Trung Quốc vẫn cố gắng thương lượng với Hòa Lan để có thể giải giao Yang Xiuzhu về nước. Theo cáo trạng khi làm phó giám đốc thanh tra các dự án xây dựng ở tỉnh Chiết Giang trong thời kỳ công cuộc này đang phát triển mạnh, bà Yang đã nhận hối lộ 250 triệu nhân dân tệ (US$4O triệu) tù các nhà thầu. Bộ ngoại giao Hòa Lan nói rằng chính sách của họ là không bình luận về những sự việc liên quan đế cá nhân.
Nhiều viên chức cao cấp Trung Quốc là những người được gọi là “trần trụi” nghĩa là toàn thể gia đình đều sống ở nước ngoài và đây là cửa ngõ để chuyển tài sản hay những khoản thu nhập bất hợp pháp ra ngoại quốc. Global Financial Integrity Group, tổ chứ vô vị lợi trụ sở tại Washington, chuyên nghiên cứu các tài khoản bất hợp pháp, ước lượng từ 2005 đến 2011 đã có $2,830 tỷ chuyển ngân lén lú từ Trung Quốc ra nước ngoài. Bộ An Ninh và Ủy Ban Thanh Tra Kỷ Luật Trung Ương Trung Quốc từ chối bình luận.
Thu hồi những tài sản bị chiếm giữ phi pháp có lẽ là dễ dàng hơn cho Trung Quốc, vì hầu hết các quốc gia đều không muốn những tài khoản gốc tham nhũng, thu nhập bất hợp pháp hay rửa tiền, có thể chuyển qua biên giới họ. Các chuyên gia pháp lý giải thích rằng tất cả các quốc gia đã ký kết Công Ước Liên Hiệp Quốc chống Tham Ô có nghĩa vụ phải hợp tác trong việc này. Tuy nhiên trị giá thâu hồi đượcthường chỉ rất nhỏ và thời gian kéo dài.
Một trường hợp ví dụ: căn biệt thự trị giá $3 triệu ở French Riviera (vùng nghỉ mát ven bờ Địa Trung Hải miền Nam nước Pháp), là tượng trưng về hành vi tham nhũng của Bạc Hy Lai, cựu bí thư thành ủy Trùng Khánh, lãnh án tù chung thân năm 2013. Tòa án Trung Quốc phán quyết tịch biên biệt thự này nhưng một năm trôi qua và chưa biết những cuộc thảo luận với Pháp đã tiến triển tới đâu.
Theo báo Người Việt
