Hiến pháp CSVN và các công ước quốc tế đều ghi nhận quyền tự do đi lại, quyền được ra nước ngoài và trở về nước của mọi người dân. Tuy nhiên, năm 2014 được ghi nhận là năm gia tăng đáng báo động các trường hợp bị cấm xuất – nhập cảnh tại Việt Nam.
Những người bị cấm xuất - nhập cảnh tại Việt Nam chủ yếu là các nhà hoạt động, đấu tranh cho dân chủ, nhân quyền hoặc các nhà hoạt động xã hội, thành viên các NGO hoặc các chính khách mà Hà Nội cho là “không thân thiện, thiếu thiện chí” ở trong và ngoài nước.
Chính quyền CSVN luôn đưa ra lý do “an ninh quốc gia” khi cấm công dân của mình được xuất cảnh ra nước ngoài. Khi các nhà hoạt động tới phi trường để ra nước ngoài, an ninh chặn giữ họ, lập biên bản “về người chưa được phép xuất cảnh” và bắt họ để tra hỏi các vấn đề liên quan đến chuyến đi. An ninh CSVN thường lập lờ trong các lập luận và không chỉ rõ, cũng như không chứng minh nguyên nhân “an ninh quốc gia” là thế nào và sự liên hệ nhân - quả giữa lý do đó và chuyện cấm xuất cảnh ra sao.
Mặt khác, việc tước đoạt toàn bộ hoặc 1 số quyền tự do của công dân thuộc thẩm quyền của tòa án, khi mà công dân đó vi phạm pháp luật hình sự hoặc đang phải chịu các biện pháp ngăn chặn tư pháp (nhằm tránh lẩn trốn trách nhiệm pháp lý). Do vậy, việc Chính quyền CSVN viện dẫn vào 1 văn bản quản lý hành chính để “chưa cho phép công dân xuất cảnh” – cụm từ đánh lừa quốc tế cho việc cấm xuất cảnh vì lý do “an ninh quốc gia” là hoàn toàn trái nguyên tắc của luật pháp, vi phạm nhân quyền trắng trợn.
Bất kể các nhà hoạt động dân sự trong nước được Chính phủ, Bộ Ngoại giao, Quốc hội của các nước hoặc đến ngay cả Liên hợp quốc mời tham dự các sự kiện ở nước ngoài, Chính quyền CSVN vẫn ngang nhiên cấm công dân xuất cảnh. Các trường hợp điển hình trong năm 2014 là Tiến sỹ Phạm Chí Dũng, Blogger Nguyễn Lân Thắng, Blogger Nguyễn Chí Tuyến, nhà báo tự do Anna Huyền Trang, … Bên cạnh đó, có những trường hợp các nhà hoạt động từ nước ngoài về bị “cướp” passport mà không hề có bất cứ biên bản nào hoặc bị cấm xuất cảnh sau khi về nước.
Ước tính, hiện đã có gần 100 nhà hoạt động bị chính quyền CSVN cấm xuất cảnh được ghi nhận qua các sự vụ được giới hoạt động lên tiếng, chưa kể các trường hợp có trong danh sách của Bộ Công an CSVN nhưng chưa “thử xuất cảnh”.Mới đây nhất, trường hợp cậu sinh viên trẻ tên Lưu Văn Minh và 1 số người khác đã bị cấm xuất cảnh khi ra phi trường để bay đến Miến Điện.
Với việc gia tăng cấm công dân xuất cảnh, Chính quyền CSVN đã tự mình chứng minh sự vi phạm nhân quyền, các quyền tự do, dân chủ phổ quát của công dân trước cộng đồng quốc tế.
Hiện tại đang có những nỗ lực từ phía các nhà hoạt động, các tổ chức dân sự, chính phủ các nước tự do nhằm ép buộc Chính quyền CSVN phải tôn trọng quyền tự do đi lại của người dân Việt Nam, nằm trong tổng thể các áp lực buộc tôn trọng dân chủ, nhân quyền – điều kiện tiên quyết trong mọi cuộc đàm phán thương mại với các nước Phương Tây.
Nhật Nam / SBTN
