Tượng đài Mẹ Việt Nam Anh hùng tại tỉnh Quảng Nam. Photo: danangplus.net
Cậu tôi mất sớm, hai đứa con gái con của cậu tôi được gởi lại cho ba má tôi nhận làm con và nuôi từ khi còn thơ dại cho đến
lớn, các chị tôi được cho ăn học thành tài rồi sau đó gởi đi du học ở Mỹ, các chị tôi học ra trường và sống luôn ở Mỹ từ khi ra đi
cho đến tận bây giờ. Mợ tôi là một người đàn bà giản dị và chân chất, mợ hiền đến nỗi mà má tôi nói cái gì mợ cũng nghe,
nhiều khi nhìn lại tụi tôi cứ tưởng má tôi là chị của mợ tôi chứ không phải là chị dâu em chồng.
Sau khi gởi con lại cho má tôi thì mợ tôi buồn nên về quê cũ tập tành đi buôn bán xa tít tận ngoài Quảng và rồi gá nghĩa lại với
một người đàn ông khác ngoài đó và lập nghiệp ở đó luôn. Sau khi mợ tôi có mang với người đàn ông đó thì ông ta bắt đầu đi
làm ăn xa, cứ vài ba tháng thì ông ấy lại xuất hiện và lấy tiền của mợ tôi đem đi nói là cần vốn làm ăn rồi lại biến mất, không bao
giờ thấy ông ấy đem tiền về mà chỉ có lấy tiền đem đi thôi và mợ tôi cũng chẳng bao giờ hỏi ông ấy làm gì và nghề ngỗng hay
buôn bán gì.
Cũng vài năm sau đó thì ông ta hoàn toàn biến mất luôn. Cho đến 1975 đến thì có người tìm đến nhà mợ tôi báo là người đàn
ông đó đi hoạt động dân vận và làm giao liên cho Cách Mạng, ông ta bị bắn chết khi đang trên đường đi tiếp tế cho bộ đội
trong rừng. Thế là mợ tôi có được người ta tặng cho một cái bằng khen gia đình liệt sĩ và con trai của mợ tôi với người đàn
ông ấy trở thành con liệt sĩ.
Được chục năm sau 1975 thì các chị tôi bên Mỹ tìm cách liên lạc và bảo lãnh cho mợ tôi và người con trai đi Mỹ theo diện
bảo lãnh mẹ con, mợ tôi viết thư hỏi má tôi là có nên đi Mỹ không vì sợ là gia đình liệt sĩ họ không có cho mợ và con trai đi Mỹ,
má tôi nói thì chị cứ giấu đi và đi đi, ở lại cũng khổ quá mà. Nhưng má tôi cũng hỏi lại cho chắc ăn là mợ tôi có muốn đi Mỹ hay
không thì mợ tôi nói:
- Tui muốn đi khỏi cái xứ này lâu rồi cô ơi, mang tiếng là gia đình liệt sĩ mà tui không được hưởng cái gì hết.
- Vào các ngày lễ là họ tới nhà tui sớm nhất kêu gọi đóng tiền quyên góp để làm gương cho các gia đình có công với Cách
Mạng.
- Còn bổng lộc hay tiền giúp đỡ gia đình liệt sĩ thì họ nói là gởi vào cái quỹ gì đó mà giờ này tui cũng không biết cái quỹ đó là
gì nữa.
Mợ còn nói thêm là muốn đứa con trai sau này nó được học hành đàng hoàng chứ suốt ngày nó đi làm sinh hoạt đoàn thể và
làm nghĩa vụ gì gì đó chẳng chịu học hành gì cả. Sau vụ nói chuyện đó với má tôi xong thì khoảng hơn năm sau mợ tôi và
người con trai có giấy tờ để sang Mỹ đoàn tụ với các chị tôi và gia đình tôi. Từ khi sang Mỹ thì cứ cách vài tháng là mợ tôi lại
tiết kiệm và gom đủ tiền để gởi về quê cho bà con làng xóm bên nhà, mợ tôi nói biết vậy tui kêu tụi nó bảo lãnh đi từ Mỹ cho
sớm cho rồi, ở cái xứ Mỹ này tui già cả rồi lại không đi làm gì hết mà còn có đủ tiền giúp bà con bên nhà, còn ở cái xứ ta gì mà
có đồng khó nào chui vào túi là nó khui đồng đó ra cho bằng hết.
Đã nghèo đói mà nó suốt ngày cứ ra rả kêu gọi đóng góp này và đóng góp nọ. Ngồi nghe mợ tôi kể tội tụi Cách Mạng làm
hành làm tỏi với gia đình mợ làm tụi tôi cười và hỏi vậy tại sao hồi xưa mợ lại lấy ổng. Mợ tôi nói "Tao làm sao biết ổng hoạt
động Cách Mạng, tao là đàn bà đơn côi đi buôn, ông theo giúp đỡ vì ổng biết tao có tiền có bạc nên ổng đi theo dụ dỗ để lấy
tiền đó đi cho Cách Mạng ăn, tao lại không biết mà đi thương ổng chứ nếu tao biết thì tao đã chiêu hồi ổng rồi chứ đâu để ông
chết bờ chết bụi giờ không biết tìm xác ở đâu mà làm mộ bia nữa." Nghe kể xong mà tụi tôi cười muốn té xuống ghế luôn.
Nhưng nghĩ lại thì tôi cũng biết là lúc xưa có biết bao nhiêu người đàn bà non dại như mợ tôi được mấy ông Cách Mạng chăm
non và chăm sóc tận tình để có tiền nuôi quân Cách Mạng. Tụi tôi còn chọc mợ tôi nói là thời xa xưa thì người ta dùng Mỹ
Nhân Kế, thời nay Cách Mạng thì dùng Nam Nhân Kế và mợ tôi đã bị mắc lừa vì kế này.
Mợ tôi giờ đã thành người thiên cổ lâu rồi, nhưng nếu mợ tôi mà còn sống rồi biết họ dựng cái tượng bà mẹ anh hùng ở nơi
quê hương của mợ tôi thì chắc thế nào mợ tôi cũng chắc chắc cái lưỡi và lại nói cái câu nói quen thuộc thuở nào "Toàn là một
lũ đi dụ dỗ đàn bà con gái rồi sau này bày đặt tưởng nhớ và thương tiếc." Mợ tôi chân chất như bao người đàn bà Việt Nam,
bà không nói thôi chứ nói ra câu nào là đúng câu đó, tui phục mợ tôi ở cái điểm này.
Tôn-Thất Long, 03/23/2015
