Ông Albert Speer (thứ hai từ trái sang) là người sát cánh cùng Adolf Hitler

Nước Đức có hai Albert Speer. Cùng nổi tiếng, cùng họ, cùng tên. Hơn nữa chính là cha và con.

Đầu tiên nói về người cha.

Nhắc đến Đế chế Đức phát xít không thể không nhắc đến người bạn đồng hành của thủ lĩnh Quốc xã Adolf Hitler này.

Albert Speer cha gia nhập Đảng phát xít ngay từ năm 1931 khi Đảng này còn chưa lên nắm quyền, đồng thời là một trong

những người cuối cùng không bỏ Hitler trong bão lửa của đại pháo, xe tăng cùng hai triệu quân Nga đang rùng rùng nghiền

nát Berlin tháng 4/1945.

Mô hình khổng lồ về việc thiết kế một Đại Berlin, một Berlin của Germania hùng vĩ cho xứng tầm một cường quốc hùng

mạnh đặt chính giữa văn phòng quốc trưởng Đức là sáng tạo của Albert Speer. Những trại tù được thiết kế lại cũng do

những đề xuất của Speer...

Về chức vụ Albert Speer cha không chỉ là một kiến trúc sư thông thường. Ông đảm nhận vị trí rất quan trọng về phía Đức

trong cuộc Đại chiến thế giới thứ hai - Bộ trưởng Bộ trang bị và cung cấp chiến tranh. Nôm na là nạp đạn từ khẩu tiểu liên

MP 40, đến cung cấp thủy lôi cho tầu ngầm, đại bác Krupp, hoàn thiện máy bay, tên lửa.

Bộ máy chiến tranh phát xít vận hành cỗ máy khổng lồ hủy diệt nhân loại nhờ người chăm sóc, tra dầu mỡ Albert Speer tận

tụy. Tại toà án Nuremberg 1945, Speer bị kết án 20 năm tù. Bản án khiến nhiều người ngạc nhiên cho đó là quá nhẹ. Bốn

năm Đại chiến cỗ máy này giết chết 9 triệu người Đức và 57 triệu binh lính và dân thường tại các nước có chiến sự.

Sau đó Albert Speer bị nhốt ở nhà tù Spandau cẩn mật nhất nước Đức, thuộc phạm vi kiểm soát của Anh phía Tây Berlin

cùng với Rudolf Hese. Speer chỉ được tự do vào năm 1966. Không một chút ân xá hay giảm án.

Quyển sách của Albert Speer "Trong trái tim Đế chế thứ ba" có những dòng rất thẳng thắn: "Tôi làm tất cả cho con người

vĩ đại chinh phục địa cầu."

Ngay tại Toà án Nuremberg kết tội diệt chủng tướng lĩnh và thành viên quốc xã, Albert Speer đã nói về chuyến viếng thăm

ngày 22.4.1945 và tâm tình Hitler bộc bạch sẽ tự tử để không rơi vào tay Nga và mong muốn thân thể sẽ được hoả thiêu.

Speer nói: "Tôi nhận thấy nghĩa vụ của mình lúc đó là không thể đào thoát như một kẻ hèn nhát... ".

Rất nhiều nhân chứng đã viết Hiler tiễn Albert Speer với những giọt lệ trong khoé mắt. Một tuần sau cuộc gặp Albert

Speer, Hitler tự tử.

Người dựng kỳ đài
Albert Speer cũng được tặng thưởng Huy chương danh dự với nhành liễu vàng trong trọng trách đứng đầu Đoàn Thanh

niên Hitler.

Năm 1937 cũng chính Hitler tự tay trao tặng Biểu tượng vàng của Đảng quốc xã cho Albert Speer.

Nguyên soái Đức phát xít Erhard Milch có viết trong hồi ký thuật lại chính Speer đã nói: "Quốc trưởng (chỉ Hitler) ôm đít tao

này này", khi nhận lệnh của thủ lĩnh quốc xã thúc giục đẩy nhanh guồng máy chiến tranh. Văng tục, phạm húy vua mà không

bị trảm.

Albert Speer cha chính là người dựng kỳ đài Nuremberg cho Hitler
Albert Speer cha chính là người dựng kỳ đài Nuremberg được mô tả như " Thánh đường của ánh sáng" cho biểu diễu

hành lịch sử với 340.000 đảng viên của Đảng quốc xã dễ dàng thấy trong bộ phim tài liệu của Leni Riefenstahl.

Ở ta có Nguyễn Hữu Đang cũng là người dựng kỳ đài ngày Tuyên Ngôn độc lập 2/9 năm 1945. Ông Hồ Chí Minh đã nói:

"Việc này khó mới giao cho chú. "

Speer bị người chiến thắng nhốt tù. Nguyễn Hữu Đang thì bị chính đồng chí với mình kết án. Xem ra cái chuyện xây xiếc

những cái tương tự chẳng mang phúc.

Nguyễn Hữu Đang tài nhưng hậu vận xấu cũng như Speer. Ai đời xây cái lễ đài cao chót vót cho người ngoài ngẩn cổ

ngắm, phận mình về già cúi mặt nhặt vỏ bao thuốc lá để đổi con rắn, con nhái trẻ con kiếm về sống qua ngày.

Không biết khi cái loa truyền thanh treo đầu cành đa vang vang "cờ pha máu chiến thắng mang hồn nước ..." của Văn Cao,

Nguyễn Hữu Đang có rơi nước mắt không?

Lý lịch và hộ khẩu
Kể chuyện người vì muốn nói chuyện ta. Gần đây có chuyện Bùi Kiều Nhi lúc đầu không được nhận vào Học viện Chính trị

Công An nhân dân mặc dù thi đạt kết quả 29 điểm cho ba môn. Việt Nam vẫn áp dụng thang điểm 10, khác với nhiều nước

châu Âu chấm theo bảng số 20/20.

Kiều Nhi khẩn nài, viết thư lên Bộ Công An hứa hẹn mang tài học phục vụ nước nhà. Báo chí trong nước bàn ra, bàn vào.

Cuối cùng cũng đâu vào đấy với chữ "chiếu cố".

Đếm các chuyện kể trên đời, khó chuyện nào tỉ dụ sâu sắc và buồn bã về những luận điểm và chính sách vẫn còn đeo ở

Việt Nam như vậy. Chính sách Hộ khẩu có từ thời Tần Thủy Hoàng 210 năm trước Công Nguyên hiện chỉ còn áp dụng tại

Trung Quốc, Bắc Triều Tiên và Việt Nam. Chính sách ấy thực chất là buộc chân người dân. Cộng với chính sách lý lịch thì

tất cả những câu đại loại "mọi người sinh ra đều có quyền bình đẳng, quyền sống và quyền mưu cầu hạnh phúc" chỉ là sáo

rỗng.

Nếu chỉ vì một "lỗi lầm" của một người cha 20 năm trước, "lỗi lầm" của một người mẹ phải giấu con vì thẹn một cái lý lịch,

cái thẳng lưng quá không luồn cửa sau với anh công an hộ tịch để chạy một cái khuyên son như thời phong kiến thì công

đèn sách cũng chỉ công cốc. Con sãi ở chùa lại quét lá đa. Đời này con người vẫn còn thích đầy đọa nhau, đẩy nhau vào

chốn dối trá, dồn nhau vào cái thấp hèn van xin, khóc lóc?

Chắc người Việt ai chẳng biết Nguyễn Du và thân phận trôi nổi nàng Kiều lầu xanh phiêu bạt 15 năm có lẻ. Có ai làm cha,

làm mẹ muốn con phải bán mình chuộc cha trong một xã hội "đầu trâu mặt ngựa ào ào như sôi"? Chẳng có và muôn đời

chẳng có. Cái tên Kiều Nhi nhắc điều gì?
Một danh tài như Nguyễn Du, chết không khép được mắt, ra đi với câu trăng trối:" Ba trăm năm nữa ai người khóc Tố Như

?". Oan khiên đập vào mắt, nuốt oan trái vào lòng, ra đi gói trọn dăm chữ ấy của danh nhân dân tộc lẽ nào không gợn lên

chút suy nghĩ cho những thế hệ này và những thế hệ mai sau ở Việt Nam?

Cái án 9 tháng tù treo của cha em Kiều Nhi - cô Kiều bé nhỏ - có công bằng và thuyết phục? Người Việt vốn hiền, chẳng

dẫm vào chân ít ai nổi đoá. Vậy cái tội "chống lại người thi hành công vụ" nguồn căn thế nào ? Ông Đoàn Văn Vươn kháng

cự lại những cảnh sát, công an cưỡng chế là do đâu? Nguồn sống bị chặn, đường ra không có, không khơi sông, cấm chợ

dân sống làm sao?

Một trong những người chịu trách nhiệm phá án lại là em ruột của tội đồ Dương Trí Dũng, kẻ hiện còn thụ án tột khung vì

ăn cắp tài sản đất nước. Ông em vừa lên chức sau vụ Đoàn Văn Vươn lại bị lọt lon, vào tù nhanh như đi thang máy vì bất

chấp pháp luật, bất chấp lệnh truy nã cố tình giúp anh đào tẩu.

Biểu tượng Thần công lý là người phụ nữ bịt mắt với cái cân dùng đo việc đời không theo cái tình mà quên phép nước ai

mà tin? Chính những người cộng sản đã dùng hình tượng "tức nước vỡ bờ" cho phong trào đấu tranh chống thực dân của

dân tộc Việt Nam.

Vậy cái thang nấc về lý lịch, loại bỏ đến nhiều loại người trong xã hội không được học các trường Đại học lớn, không được

ra nước ngoài…chẳng khác dành sẵn mỗi người một cũi cùng với tờ khai sinh.

Biết rằng chỉ người tài mới dùng được người tài. Song đến bây giờ cứ tù mù thế, bao giờ mới khá. Vẫn chỉ là chọn cái tròn

trĩnh, cái cúi đầu, cái ngậm miệng, cái bè, cái đảng. Đến khi nào mới hình thành cơ chế xét chọn bình đẳng, biết dùng

người tài để thay đổi đất nước, để mà hé ra cạnh tranh với đời. Để câu truyền miệng trong dân "Thằng khôn thì đã vượt

biên, chỉ còn một lũ vừa điên vừa khùng" chỉ còn thoảng một nụ cười thời xa vắng.

Albert Speer con
Ấy "vòng trần ai, ai dễ biết ai" ở cái trời Tây này không rắc rối lắm.

Albert Speer con sinh năm 1934. Ông đoạt giải kiến trúc Quốc tế 1964, nghĩa là trong khi người cha tai tiếng còn đang ở

trong tù. Ông dạy tại Đại Học kiến trúc Kaiserlautern.
Tôi biết một gia đình. Họ là thế hệ thứ nhất sang lập nghiệp ở Pháp. Người cha sang từ một đất nước cộng sản, nói ngôn

ngữ Moliere như lột da. Nhưng con gái ông học rất giỏi, được tự chọn trường, phần chỉ dành cho những em đứng số 1, số

2 và số 3 trong trường. Em đã chọn vào trường Condorcet, nơi có những học sinh được biết đến như vua Bảo Đại, Tổng

thống Paul Doumer và rất nhiều tên tuổi nổi danh nước Pháp. Chưa thi hết lớp cuối em đã đỗ kỳ thi năng khiếu của 3

trường Kiến Trúc và đang theo học một trong những trường Đại học này. Mấy ông Tây bà đầm chẳng có câu nào hỏi bố

mày làm gì. "Đời cua, cua máy. Đời cáy, cáy đào". Rõ thế.

Và bây giờ hãy nói về thế hệ Albert Speer con.

Albert Speer con sinh năm 1934. Ông đoạt giải kiến trúc Quốc tế 1964, nghĩa là trong khi người cha tai tiếng còn đang ở

trong tù. Ông dạy tại Đại Học kiến trúc Kaiserlautern. Nhà mình thế này chắc phán: "Rau nào sâu ấy. Cho nó gõ đầu trẻ thì

trao nó quyền làm bố, làm mẹ dạy dỗ con cái chúng tôi theo con đường phản dân hại nước của thằng cha nó à?"

Hội Chợ quốc tế được tổ chức tại Đức năm 2000 là đồ án của Albert Speer con. Hội chợ này có lịch sử từ thế kỷ 19 ở Anh

năm 1851 lần đó khai truơng tại Hanover ngay sau khi bức tường Berlin sụp đổ. Hội chợ mở đầu thiên niên kỷ mới với tiêu

chí Eine Neue Welt entsteht, tạm dịch là Một thế giới mới xuất hiện đi cùng với khẩu hiệu hiền lành Con người - Thiên nhiên

- Kỹ thuật. Ông cũng được gọi trong các công trình hoành tráng và có uy tín trong kiến trúc như Cite international Shanghai,

Thế Vận hội Bắc Kinh.

Ông còn đang hoàn thiện hồ sơ thiết kế cho đồ án khổng lồ chuẩn bị cho thành phố Munchen đăng cai Thế vận hội mùa

đông năm 2018. Nước của bà Merkel như thế. Ngay mấy nước nạn nhân phát xít cũng chẳng ai làm cái chuyện "chu di tam

tộc", kêu tẩy chay cái ông Albert Speer không đổi cả họ để tránh bị ném đá.

'Tượng vàng Thánh Gióng'
Khi Đài truyền hình Việt Nam còn vinh danh 179 cá nhân, chiến sĩ thi đua, tập thể tiên tiến năm 2015 tôi đọc thấy những

dòng được viết ghi lại nguyên văn trên báo Lao Động:

Nhưng tôi thích Kiều Nhi lên nẫng giải thưởng Con ngựa vàng Phù Đổng từ tay Phan Bá Huỳnh
"Họ là những tấm gương thực sự tỏa sáng, có sức lan tỏa sâu rộng với xã hội, xứng đáng là những tập thể, cá nhân được

nhân dân, đất nước ghi nhận và có sức lan tỏa lớn."

Băn khoăn thấy cái tên thầy cúng Phan Bá Huỳnh "lan tỏa" và được nhận "tượng vàng Thánh Gióng" trong chương trình

"Vinh quang Việt Nam" trong cái năm kỷ niệm 70 năm đất nước ra đời. Đây lại là chương trình do Hội khoa học lịch sử, báo

Công an Nhân dân, báo Đại Đoàn kết, Công ty hữu nghị Á Châu và cả báo An Ninh...Nghĩa là phối hợp chặt chẽ, không thể

xổng và sai sót.

Chuyện 20 năm trước bố Kiều Nhi còn được rà soát kỹ thế thì chắc những ngôi sao sáng loà mang lên sàn quay lung linh

gắn cho chữ Vinh để thiên hạ hãi hãi, nể nể chắc phải kiểm tra quá khứ dám ba đời. Không biết Phan Bá Huỳnh có dây mơ,

rễ má với lãnh tụ khởi nghĩa nông dân thời Minh Mạng Phan Bá Vành hay không? Tự an ủi, bây giờ nước mình có người nối

nghiệp Cao Biền.
Nhưng tôi thích Kiều Nhi lên nẫng giải thưởng Con ngựa vàng Phù Đổng từ tay Phan Bá Huỳnh. Tuổi em với tài năng, sức

học ấy, mơ màng biết đâu em thổi vào con ngựa lóng lánh vẩy vàng, vẩy bạc cái hồn, cái vía chú bé lên ba xa xưa vùng

dậy đòi mẹ cho đi đánh giặc. Ít ra cũng duy vật biện chứng.

Còn đưa cho Bá Huỳnh mang về Đắc Lắc thỉnh chuông hơi âm dương. Trao ngựa vàng vào tay ông "chập chập, cheng

cheng con gà sống thiến để riêng cho thầy" mà 10 năm qua nước mình không ai sợ cũng là "nhẫn" thật. Nhẫn nhục, nhẫn

nại, nhẫn tâm, chọn chữ nào?

Hưng suy, tươi héo, đầy vơi, chìm nổi, thắng thua của một đất nước đều do những con người chèo chống.

Quang Trung nói: "Cho nước ta thái bình, dân giàu nước mạnh thì 10 năm nữa ta sợ gì nó." Chữ nó ở đây chỉ nước Tàu.

Đất nước đã có hơn 40 năm hoà bình, bốn lần hơn con số 10. Cần làm gì nữa đây để được thỏa lòng người anh hùng "mà

nay áo vải, cờ đào. Giúp dân xây dựng biết bao công trình."?

Đất nước gần nửa thế kỷ còn loay hoay chưa tìm ra lời giải "tiền đồ" thì học nước người cũng chẳng hổ thẹn gì.

Victor Hugo nói: "Tôi lớn vì tôi biết đứng lên vai một người khổng lồ." Cứ "thấy ai ai ta cũng ai ai, ai ai ấy thì ta cũng ấy" biết

đâu lại hay. Lúc ấy chắc sẽ không có người mẹ phải giấu con về lý lịch của cha và không có những giọt nước mắt của một

cô Kiều bé bỏng.


Phạm Cao Phong, nhà báo tự do sống tại Paris