Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Nguyễn Đức Kiên
Sau một thời gian đằng đẵng lắng tiếng, những ngày gần đây báo chí nhà nước bắt đầu cất tiếng về những quyền lợi thiết thân với đời sống dân sinh là lập hội và công đoàn độc lập, bất chấp việc dự luật về hội vừa bị Ủy ban thường vụ quốc hội đình hoãn vô thời hạn vì lo sợ ‘’gây phương hại an ninh quốc gia’’.
Hiện tượng cất tiếng trên là đáng chú ý và cần được ghi nhận, nếu so sánh với hiện tượng Tổng biên tập báo Người Cao Tuổi Kim Quốc Hoa bị khởi tố điều 258 ‘lợi dụng các quyền tự do dân chủ’ vào đầu năm 2015 do tờ báo này đăng quá nhiều bài viết chống tham nhũng nhắm vào giới quan chức trung ương và địa phương.
Ngày 22/9/2015, báo điện tử VietNamNet đã tổ chức bàn tròn thảo luận về dự luật hội với TS Nguyễn Đức Thành, Viện trưởng Viện Kinh tế và Chính sách, Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội và Luật sư Lã Khánh Tùng - thành viên của Đoàn luật sư Hà Nội. ‘Quyền lập hội, sao phải e dè?’ là tựa đề bài tường thuật cuộc phỏng vấn.
Hai điểm đáng chú ý là bài phỏng vấn trên đề cập vấn đề quyền lập hội của công dân đã được hiến định trong Hiến pháp VN năm 1992 và năm 2013, đồng thời đòi hỏi chính trị VN cần thừa nhận ‘không gian dân sự’. Tuy không trực tiếp, nhưng ý tưởng của những người được phỏng vấn - được xem là những tiếng nói phản biện - đã gián tiếp yêu cầu chính quyền VN ‘cởi nới’ đối với xã hội dân sự và các quyền dân chủ, còn lâu mới đầy đủ ở đất nước bị trì trệ tư tưởng quá lâu năm này.
Cách thức và liều lượng đề cập của VietNamNet và những người được phỏng vấn là còn quá nhẹ nhàng so với đòi hỏi bức thiết của các tổ chức xã hội dân sự độc lập. Tuy nhiên, vẫn có thể cho rằng đây là một nước tiến bộ nhỏ của báo giới và giới trí thức phản biện nhà nước, trong bối cảnh Quốc hội VN đang đưa dự luật về hội ra xem xét, trước sức ép của dư luận xã hội VN, và yêu cầu hầu như bắt buộc của cộng đồng dân chủ quốc tế, đặc biệt là Hoa Kỳ và Tây Âu.
Trước đó vào ngày 10/9/2015, Mục Tuần Việt Nam của trang VietNamNet cũng có một bài phỏng vấn rất đáng quan tâm: 'Chúng ta chỉ còn hai lựa chọn, mở cửa hay là chết'. Bài phỏng vấn này thực hiện với ông Nguyễn Đức Kiên - Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội. Đây là lần đầu tiên, một quan chức có trách nhiệm như ông Kiên đã gián tiếp tiết lộ về sự thật đảng và nhà nước VN phải chấp nhận Công đoàn độc lập trong quá trình đàm phán TPP.
Hoàn toàn có thể hiểu rằng một khi Công đoàn độc lập được VN thừa nhận mà không còn bị quy chụp cho cái mũ đối kháng với chính quyền theo kiểu ‘lật đổ’ - trong mối liên tưởng trực tiếp đến hiện tượng Công đoàn Đoàn kết ở Ba Lan, quyền lập hội của công dân cũng sẽ dần được hợp thức và công khai hóa, đồng thời hoạt động của đại đa số các tổ chức xã hội dân sự độc lập cũng mặc nhiên phải được thừa nhận.
Hiện tượng VietNamNet và một số tờ báo khác như Người Lao Động, Pháp Luật, Thanh Niên… gần đây tỏ ra dũng cảm hơn, khi đề cập đến các quyền tự do của người dân cũng dẫn đến một hiện tượng khác: năm 2015 có thể là năm khởi đầu cho luồng giao kết giữa báo chí nhà nước với mạng xã hội và hệ thống truyền thông dân chủ - nhân quyền.
SBTN
