Dịch giả Phạm Nguyên Trường -Ảnh dịch giả cung cấp Phạm Nguyên Trường đã được trao giải thưởng Quỹ văn hóa Phan Chu Trinh trong năm nay. Ngòai các dịch phẩm đã được xuất bản chính thức, ông còn có các công trình dịch thuật lưu hành trên mạng internet, trong đó có hai quyển Trại Súc Vật và Giai cấp mới. Kính Hòa trò với chuyện dịch giả Phạm Nguyên Trường.
Giải thưởng dành cho dịch phẩm tinh hoa của thế giới
Kính Hòa: Chào ông Phạm Nguyên Trường, tôi là Kính Hòa của đài Á châu Tự do, trước tiên xin chúc mừng ông được trao giải Quỹ văn hóa Phan Chu Trinh trong năm nay. Đề nghị đầu tiên là xin ông chia sẻ với quý thính giả của đài về công trình mà ông đã nhận giải.
Phạm Nguyên Trường: Xin chào các thính giả của đài Á Châu tự do, xin cảm ơn về lời chúc mừng. Theo thông báo của quỹ Phan Chu Trinh thì giải này được trao cho những dịch phẩm tinh hoa của tri thức thế giới gồm ba cuốn, là Đường về nô lệ của tác giả Frederik Von Hayek xuất bản năm 2009, thứ hai là Ảnh hưởng của sức mạnh trên biển đối với lịch sử 1660-1783 của Alfred Thayer Mahan một chính trị gia người Mỹ xuất bản năm 2012, và tác phẩm Tâm lý đám đông và phân tích cái tôi của Freud xuất bản năm 2010, đây là những tác phẩm năm trong tủ sách tinh hoa của nhà xuất bản Tri thức dự trù từ 500 đến 1000 tác phẩm của nhà xuất bản này.
Quyển “Đường về nô lệ” là kinh thánh của những người theo trường phái Tân tự do, và là sách gối đầu giường của các nhà cải cách Trung quốc, Tổng thống Reagan và Thủ tướng Thatcher cũng đánh giá cao và đã từng mời tác giả đến để tham vấn. Quyển Sức mạnh trên biển thì được xuất bản ở Mỹ đến 30 lần, và tác giả Mahan là thần tượng của các sĩ quan hải quân ở nhiều nước khác nhau.
Ảnh hưởng của sức mạnh trên biển đối với lịch sử 1660-1783 của Alfred Thayer Mahan Còn Freud là cha đẻ của phân tâm học, lý giải của ông về tâm lý đám đông, theo tôi là rất thuyết phục. Ngòai ra tôi cũng có dịch hai quyển về kinh tế thị trường tự do là Lược khảo Adam Smith và Thị trường và đạo đức, thực ra quyển này trong nguyên bản tiếng Anh là Đạo đức của chủ nghĩa tư bản, nhưng khi dịch thì chúng tôi sửa lại như thế để xuất bản cho dễ.
Kính Hòa: Những dịch phẩm này không phải là những quyển sách thời thượng có thể thu hút nhanh một số đông độc giả, vậy những chuyện như thù lao dịch thuật, rồi tài chánh cho việc phát hành những quyển này sẽ như thế nào thưa ông?
Phạm Nguyên Trường: thưa đúng là nó không phải thời thượng, nhưng theo tôi nó cũng không khó, chỉ cần tốt nghiệp phổ thông và ham đọc sách là có thể hiểu được. Thế nhưng vấn đề là hiện nay ở Việt Nam người ta ít đọc sách lắm, vì người ta không có nhu cầu. Khi tốt nghiệp ra trường thì người ta bảo nhau hai điều, thứ nhất là thủ trưởng bao giờ cũng đúng, điều thứ hai là có vấn đề gì thì xem lại điều một. Do vậy đọc sách để có kiến thức có khi còn gây trở ngại cho con đường thăng tiến của người ta nữa.
Nhà văn Nguyên Ngọc có lần nói là cán bộ bây giờ không đọc sách mà chỉ chơi bài thôi, vì họ không cần cạnh tranh mà chỉ cần nghe lời cấp trên. Thế nhưng nếu chúng ta muốn chuyển sang thị trường tự do và nền dân chủ thì cần đọc sách để bàn bạc các vấn đề một cách có trí tuệ. Chúng ta có nhiều báo chí, trường đại học, nhiều giáo sư, sinh viên thế mà những quyển này chỉ in được 1000 hay 2000 cuốn.
Tôi hiểu câu hỏi của anh, nhuận bút không thể cao được. Nhưng đối với tôi thì dịch trước hết là tìm những câu trả lời cho các vấn đề đang diễn ra xung quanh, và chia sẻ với bạn đọc. Khi xuất bản quyển Đường về nô lệ tôi có viết cho nhà xuất bản Tri thức rằng nhuận bút đối với tôi không quan trọng. Tôi xem đây như chúng ta đang trồng cây có hai nhánh lớn là nền kinh tế thị trường tự do và nền dân chủ. Có nhiều người vô danh và hữu danh đang làm việc đó và tôi là một trong số đó. Có người cũng muốn cản trở, nhưng tôi nghĩ là với xu hướng như hiện nay thì cái ngày mà con cháu chúng ta hái quả không còn xa lắm đâu.
Phổ biến các tác phẩm kinh điển đến người Việt
Kính Hòa: ông Chu Hảo có nói việc thành lập nhà xuất bản Tri thức là một dự án nhằm đưa đến người Việt Nam các tác phẩm kinh điển mà ngày xưa nhờ đó người Nhật đã canh tân và phát triển như ngày nay phải không thưa ông?
Phạm Nguyên Trường: Những cuốn đầu tiên của nhà xuất bản Tri thức cũng là những cuốn mà cách đây cả trăm năm nước Nhật in chỉ sau lần xuất bản ở Anh một chút.
Kính Hòa: có những quyển mà ông đã dịch nhưng chỉ lưu truyền trên mạng như Trại súc vật và Giai cấp mới, ông có thể chia sẻ với quý thính giả về hai quyển sách đó?
Phạm Nguyên Trường: Quyển Trại súc vật được đăng trên mạng Talawas. Còn quyển Giai cấp mới là của một quan chức rất cao cấp của đảng cộng sản Nam Tư, ông Milovan Djilas đã từ bỏ đường lối mà ông theo lúc còn trẻ và viết quyển sách này để chống lại cái giai cấp bóc lột chính là đảng cộng sản Nam Tư, lúc nào cũng muốn bảo vệ quyền lợi của nó.
Kính Hòa: Về quỹ văn hóa Phan Chu Trinh và giải thưởng có vẻ như công chúng chưa biết đến, có khó khăn gì trong việc phát triển quỹ này không thưa ông?
Phạm Nguyên Trường: Tôi cũng có nghe các nhà mạnh thường quân không quan tâm đến như đối với các cuộc thi hoa hậu hay thể thao nhưng hôm nhận giải tôi thấy cũng có đông người đến dự.
Kính Hòa: xin cám ơn ông Phạm Nguyen Trường.
Source: RFA
