Tỉ lệ giảm đói nghèo đối với các dân tộc thiểu số tại Việt Nam vẫn còn chậm theo ông Peter Chaudhry, một trong những nhà nghiên cứu trình bày tham luận tại hội thảo thường niên Việt Nam Update tại Canberra.
Hai thập kỷ trước Việt Nam là một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới với thu nhập bình quân đầu người chỉ khoảng 100 đô la. Ngày nay đây là một quốc gia có mức thu nhập thấp và trung bình (LMIC) với thu nhập bình quân vào khoảng 2 nghìn đô. Trước những thay đổi kinh tế ngoạn mục, Ngân hàng Thế giới đã gọi Việt Nam là “câu chuyện thành công về tăng trưởng”.
Mức xóa đói giảm nghèo trên toàn quốc đã tạo nên những tác động đến phát triển của quốc gia này nhưng ‘thành công’ hiện không được phân chia đều cho mọi tầng lớp của xã hội.
‘Hình dung lại phát triển’ là chủ đề của hội thảo Việt Nam Update được tổ chức vào tháng 11 năm 2015, một chương trình thảo luận thường niên của Đại học Quốc gia Australia (ANU) tập trung vào kinh tế, chính trị và tình hình xã hội của Việt Nam. Hội thảo lần này đã giúp hiểu hơn phần nào về những phức tạp trong phát triển tại quốc gia này qua thảo luận với những chuyên gia nghiên cứu về Việt Nam. Những người tham gia trình bày tham luận chủ yếu đến từ Đại học ANU, và một số khách mời từ Singapore, Mỹ và Việt Nam.
Nhóm trình bày tham luận tại Việt Nam Update 2015 tại trường ANU (Ảnht: David Paterson Dorian Photographics)
Các chủ đề được thảo luận bao gồm những vấn đề như phát triển giữa các quốc gia để thu hút hợp tác thương mại, quốc tế đến tầng lớp trung lưu và thượng lưu mới nổi trong xã hội Việt Nam, những người nắm giữ một phần không cân đối những thịnh vượng tại đây. Cũng có những cái nhìn từ tầng thấp hơn của xã hội về việc công nhân đình công ở Việt Nam, sự hà khắc của luật pháp và vai trò của các cuộc biểu tình trên toàn quốc trong tương quan với quan hệ phức tạp của Trung Quốc đối với sự phát triển của Việt Nam.
Peter Chaudhry từng đồng chủ trì chương trình Việt Nam Update 2015 và là một trong những nhà nghiên cứu trình bày đề tài nghiên cứu tiến sĩ của mình. Ông tìm hiểu về ‘thị trường’ được chú trọng trong những kế hoạch phát triển tại miền núi phía Bắc Việt Nam như thế nào
“Khái niệm thị trường không mới ở vùng miền núi, và người thiểu số không khờ khạo hay không có kinh nghiệm trong các vấn đề thị trường như đôi khi họ bị hiểu lầm,” anh nói.
“Tuy nhiên, họ có gặp phải những thách thức trong việc sử dụng thị trường này. Các nhà bảo trợ quốc tế và bản thân chính phủ đang gia tăng việc dựng các khung phát triển theo khái niệm thị trường và có nhiều lợi ích thực tế đối với người dân miền núi trong việc tăng thu nhập qua các hoạt động thị trường.”
Chợ nổi Cần Thơ. (FlickrCC: Nathalie Capitan)
Trước khi bắt đầu thực hiện nghiên cứu tiến sĩ từ năm 2012, Peter từng làm việc 15 năm với vai trò là nhà nghiên cứu và chuyên gia về chính sách công cho các tổ chức phi chính phủ, các cơ quan đa quốc gia và Liên Hiệp Quốc tại Đông Nam Á. Từ năm 2008-2012, ông là cố vấn của Bộ Lao Động và Thương Binh Xã hội và Hội đồng Quốc gia về Vấn đề Người thiểu số tại Hà Nội.
Peter phản biện rằng những người miền núi trong nghiên cứu của ông hoàn toàn không bất lực trong những kế hoạch mà chính phủ chỉ thị.
“Tôi có thể nói rằng những người dân địa phương có khả năng thực thi số quyền lực đáng kể. Những nhóm chính có vị trí vững mạnh trong hệ thống chính trị tại địa phương cũng có khả năng đẩy hướng những quy trình này của chính phủ và gây ảnh hưởng mạnh đến việc những nguồn lực của chính phủ được sử dụng như thế nào,” ông nói.
“Vì thế kết quả của những kế hoạch này thường không tuân theo những ý định mà chính phủ đưa ra khi bắt đầu phát triển chúng.”
Mặc dù Ngân hàng Thế giới xem Việt Nam là một “câu chuyện thành công về phát triển” thì kết quả không được chia đều cho dân số.
“Rất khó có thể khái quát hóa trải nghiệm của tất cả các nhóm khác nhau ở Việt Nam – hầu hết những nhóm dân tộc thiểu số lớn đã làm tốt trong việc phát triển vị thế của họ hơn trong những thước đo về giảm đói nghèo của chính phủ trong vòng 10-15 năm qua. Những nhóm dân tộc thiểu số nhỏ hơn thường bị tụt lùi lại phía sau theo đánh giá của Ngân hàng,” ông nói.
“Bất kể bạn nhìn vấn đề này theo khía cạnh nào, những thành công vẫn còn tùy thuộc, và tỉ lệ giảm đói nghèo cùng cải thiện về đời sống đối với những dân tộc thiểu số vẫn thấp hơn so với số đông.”
Nguyễn Đức Thành, tiến sĩ kinh tế, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và chính sách, Trường Đại học Kinh tế - ĐHQGHN. (Ảnh: (Credit: David Paterson Dorian Photographics)
Tại Việt Nam Update 2015, Hiệp định Thương Mại Xuyên Thái Bình Dương được nhắc đến như một tiềm lực cho những thay đổi tích cực như đối phó với tham nhũng trong chính phủ. Nhưng ở những lĩnh vực khác thì nó lại bị chỉ trích. Tất cả những người trình bày tham luận đều đặt những ý niệm theo những giá trị đã có của người Việt, với giáo dục được xem là cách thức chính để tạo ra xã hội lưu động và hết sức quan trọng để Việt Nam chuyển đổi sang một nền kinh tế trí thức hơn.
Kết thúc hai ngày thảo luận về phát triển tại Việt Nam, có thể thấy đất nước này đã đạt được một khoảnh khắc then chốt trong lịch sử của mình – và dù phát triển theo hướng nào kể từ nay, thì quốc gia này đã có một bước tiến lớn kể từ khi Việt Nam Update đầu tiên được tổ chức tại ANU từ năm 1990.
Theo ABC
