Ban lãnh đạo Đảng Cộng sản Việt Nam tại lễ bế mạc Đại hội lần thứ 11 của Đảng, Hà Nội ngày 19/01/2011.
REUTERS/Kham

Ngày 21/12/2015, sau khi kết thúc hội nghị lần thứ 13, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đã thông báo là Đại hội Đảng lần thứ 12 sẽ diễn ra từ ngày 21/01 đến 28/01/2016. Đây sẽ là một Đại hội mang tính chất quyết định cho tương lai của Việt Nam, với câu hỏi lớn đang được đặt ra : Chế độ Hà Nội có thoát ra được vòng ảnh hưởng của Trung Quốc để nghiêng hẳn sang phương Tây hay không ?
Được tổ chức 5 năm một lần, Đại hội Đảng sẽ bầu ra ban lãnh đạo cấp cao nhất của Việt Nam : Tổng bí thư Đảng, Chủ tịch nước và Thủ tướng. Cả ba nhà lãnh đạo hiện nay, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đều đã cầm quyền nhiệm kỳ cuối cùng và như vậy trên nguyên tắc sẽ được thay thế bằng một ban lãnh đạo mới.

Tuy nhiên, vẫn có những lời đồn đoán về việc ông Nguyễn Tấn Dũng đang ngấp nghé chiếc ghế Tổng bí thư, cũng như đang vận động đưa những người thân cận của ông vào Bộ Chính trị và Ban Chấp hành Trung ương. Chính là do đấu đá nội bộ giữa phe ông Dũng với phe ông Trọng quá gay gắt mà mãi cho tới hôm qua, Đảng Cộng sản Việt Nam mới quyết định được ngày tổ chức Đại hội. Và phải đợi đến hội nghị trung ương lần thứ 14, có lẽ là vào đầu tháng 01/2016, vấn đề nhân sự lãnh đạo cấp cao mới ngã ngũ.

Đại hội Đảng lần tới trước hết sẽ quyết định về chính sách kinh tế của Việt Nam trong 5 năm tới, đặc biệt là về việc cải tổ khu vực Nhà nước trong một nền kinh tế « thị trường Xã hội chủ nghĩa », vào lúc Việt Nam đang hội nhập sâu hơn vào kinh tế thế giới, nhất là với việc ký kết hiệp định tự do mậu dịch Đối tác xuyên Thái Bình Dương TPP.

Về mặt chính trị thì không ai trông chờ những cải cách sâu rộng, vì Đảng Cộng sản Việt Nam chắc chắn là sẽ tiếp tục nắm độc quyền lãnh đạo, không chấp nhận dân chủ đa đảng, cho dù phe gọi là phe « cải cách » chiếm thế thượng phong sau Đại hội Đảng.

Nhưng Đại hội Đảng lần thứ 12 sẽ diễn ra trong bối cảnh quan hệ giữa Việt Nam với Trung Quốc vẫn rất căng thẳng do tranh chấp chủ quyền Biển Đông. Cho tới nay, khi nói về nội bộ lãnh đạo Việt Nam, giới quan sát thường chia họ thành hai phe, phe thân Trung Quốc và phe thân Mỹ.

Nhưng sự phân biệt đó dường như không còn chính xác nữa kể từ sau chuyến viếng thăm Hoa Kỳ cách đây 6 tháng của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, một nhân vật vẫn được cho là bảo thủ và thân Trung Quốc. Khi tiếp ông Trọng, Tổng thống Barack Obama đã bảo đảm là Hoa Kỳ tôn trọng thể chế chính trị của Việt Nam, tức là sẽ không có chuyện Mỹ làm « diễn biến hòa bình » lật đổ Đảng Cộng sản Việt Nam.

Có thể nói là hiện nay Hà Nội tin tưởng vào Washington hơn là vào Bắc Kinh, nhưng Việt Nam vẫn chưa thật sự nghiêng hẳn về phía Mỹ. Đại hội Đảng kỳ tới sẽ quyết định xem Việt Nam có sẽ thật sự « xoay trục » sang phương Tây hay không và điều này tùy thuộc vào tương quan lực lượng trong ban lãnh đạo mới của Đảng. Theo xu thế như hiện nay thì phe cải tổ có vẻ sẽ thắng thế. Ông Nguyễn Tấn Dũng được cho là có sự ủng hộ của Ban Chấp hành Trung ương và của giới doanh nghiệp trong cuộc chạy đua giành chức Tổng bí thư Đảng.

Nếu thật sự sau Đại hội, ban lãnh đạo Đảng có một tiếng nói đồng nhất theo hướng nghiêng hẳn về Hoa Kỳ thì Hà Nội sẽ có thể thương lượng với Bắc Kinh ở thế mạnh hơn, chứ không bị lép vế như hiện nay. Hiện giờ Việt Nam vẫn đang cố đạt một giải pháp ổn thỏa để có thể sống yên thân với láng giềng khổng lồ Trung Quốc lúc nào cũng mang tham vọng bành trướng.

Nhưng giới lãnh đạo Hà Nội cũng ý thức được rằng cũng khó mà tránh khỏi xung đột quân sự với Trung Quốc. Để chuẩn bị cho tình huống đó, Việt Nam chỉ có thể dựa vào Hoa Kỳ và phương Tây nói chung để tăng cường tiềm lực quân sự. Như vậy, Đại hội Đảng lần tới không chỉ quyết định cho tương lai của Việt Nam, mà còn ảnh hưởng đến sự tồn vong của đất nước, đó là tùy thuộc vào đường lối ngoại giao của ban lãnh đạo mới.

Theo RFI

Thấy gì qua Hội nghị Trung ương 13 Đảng CSVN

Hội Nghị Trung Ương 13 kéo dài 8 ngày từ 14/12 đến 21/12/2015, có thể nói là dài hơn thường lệ để giải quyết vấn đề nhân sự cấp cao, với ý muốn dứt điểm để đi vào Đại Hội 12 từ 20-28/1/2016 mà không cần có thêm Hội Nghị Trung Ương 14. Tuy nhiên, nó đã không thành công và buộc phải có thêm TU14, có lẽ là vào đầu tháng Giêng 2016.

Qua bài phát biểu bế mạc TU13 của ông TBT Nguyễn Phú Trọng và tường trình của Thông Tấn Xã VN nó cho ta thấy những nét đáng chú ý sau đây.

Nổi bật nhất là sự tương tranh bất phân thắng bại giữa phe ông Trọng và phe ông Dũng để quyết định ai trong tứ trụ, nhất là chức vụ tổng bí thư, cho nên TU13 dù đã kéo dài bất thường nhưng bế mạc như thằn lằn cụt đuôi và phải cần thêm TU14 dù ngày đại hội chỉ còn đúng một tháng. Vì vậy TU14 sẽ có hai nét chính: giải quyết nhân sự cho tứ trụ và có vai trò như một tiền đại hội. Các phe sau TU13 trở về hậu cứ chuẩn bị thêm binh mã để đánh tiếp.

TU13 đã thông qua các văn kiện đại hội, các văn kiện này vẫn theo đường mòn cũ, không có gì gọi là đột phá, vẫn là “kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa”, chỉ nhấn mạnh “chủ trương phát triển nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần”, vẫn “Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa” tức đảng vẫn đứng trên luật pháp và sử dụng luật pháp như một công cụ, vẫn báo động “tình trạng suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức lối sống, ‘tự diễn biến’, ‘tự chuyển hoá’ trong nội bộ”.

Lo sợ ông Dũng tập trung quá nhiều quyền lực mà dẹp bỏ cơ chế vua tập thể, cũng như kín đáo phê bình ông Dũng vi phạm kỷ luật đảng, ông Trọng nói “thực hiện nghiêm cơ chế kiểm soát quyền lực, ngăn ngừa sự lạm quyền, vi phạm kỷ luật, kỷ cương”, và muốn quản lý chặc chẽ việc giới thiệu cán bộ mới “thực hiện chủ trương quản lý biên chế thống nhất trong toàn hệ thống chính trị.”

Ông Trọng nói rằng “Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã kịp thời, linh hoạt điều chỉnh trọng tâm chỉ đạo, điều hành theo hướng tập trung ưu tiên kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, duy trì tăng trưởng hợp lý, bảo đảm an sinh xã hội”, “Những thành quả đạt được trong nhiệm kỳ qua là kết quả sự nỗ lực phấn đấu của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta, của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng”. Ông không nhắc gì đến vai trò của Chính Phủ, nghĩa là tất cả các thành tựu, kể cả thành tựu kinh tế là công của Đảng do ông Trọng lãnh đạo chứ không phải là công của Chính Phủ do ông Dũng lãnh đạo.

Ông Trọng ca ngợi chủ trương quỵ luỵ Trung Quốc và cho đó cũng là công của Đảng do ông lãnh đạo “Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã bình tĩnh, tỉnh táo, xử lý các tình huống một cách khôn khéo, đúng đắn… bảo đảm môi trường hoà bình, ổn định để phát triển đất nước.”

Ông Trọng vẫn theo chủ trương độc tài (dân chủ xã hội chủ nghĩa, tức dân chủ tập trung) độc đảng (đại đoàn kết dân tộc hay chấp nhận hệ thống chính trị hiện tại để có đoàn kết) qua câu ông nói “Dân chủ xã hội chủ nghĩa và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc tiếp tục được phát huy”, “Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư luôn kiên định, vững vàng về chính trị, giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ”.

Sự mâu thuẫn có tính cách khôi hài là một mặt ông hô hào “đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí”, nhưng một mặt ông bảo vệ giai cấp thống trị không để nhà nước pháp quyền dùng công cụ luật pháp để đụng tới những cán bộ tham nhũng, nên chỉ kêu gọi “Với tinh thần thẳng thắn tự phê bình và phê bình”, tức kỷ luật bằng sợi dây kinh nghiệm rút hoài không hết như ông Nguyễn Bá Thanh đã nói.

Ông Trọng cho biết TU13 đã thông qua danh sách các đảng viên trong Ban Chấp Hành TU cũ còn tuổi cũng như đã quá tuổi nhưng được hưởng sự ngoại lệ, để vào BCHTU mới của ĐH12. TU13 cũng thông qua danh sách những đảng viên vào Bộ Chính Trị, Ban Bí thư, Uỷ ban Kiểm tra TU. TU13 có giới thiệu (nhưng chưa thông qua) các đảng viên trong Bộ Chính Trị, Ban Bí Thư cũ (K11) vào tứ trụ của ĐH12.

Trên RFA, blogger Kami cho rằng “màn đấu đá tranh chức, giành quyền trong nội bộ ban lãnh đạo Đảng CSVN đang diễn ra hết sức quyết liệt và đầy kịch tính” và “việc Việt nam thoát ra khỏi sự cương tỏa của Trung quốc về mọi mặt là điều không hề dễ dàng chút nào”. Tuy đề nghị đảng CSVN nên tách ra làm hai, blogger Kami có vẻ nghiêng về giải pháp ông Dũng khi viết “phải chọn được những người lãnh đạo có dũng khí và trình độ, có bản lĩnh chính trị để có những quyết định đột phá cho tương lai. Để mang lại lợi ích thiết thực cho đất nước và dân tộc trong thời điểm mà người ta hy vọng sẽ có việc cải cách mạnh mẽ từ ông Nguyễn Tấn Dũng.”

Tuy nhiên, blogger Kami cho rằng ông Dũng là “cái gai trong mắt nhà cầm quyền Bắc kinh, một thế lực chính trị khổng lồ trên thế giới thì ông Dũng là quá nhỏ bé. Ông Nguyễn Tấn Dũng có muốn cũng khó có thể trái ý Bắc Kinh”. Điều này có hai ý nghĩa, thứ nhất là ông Dũng không thể chống nổi TQ nếu ông Dũng thực sự muốn chống, cho nên ông sẽ bị loại trong cuộc tranh chấp quyền lực này. Thứ hai, ông Dũng chống TQ là động tác giả, như nhà báo Huy Đức đã post video cảnh ông Dũng và ông Tập Cận Bình ôm nhau thắm thiết khi ông Tập qua thăm VN hôm 5-6/11/2015 trong khi các ông Trọng, Sang, Hùng chỉ bắt tay mà thôi, và việc ông Tập chỉ mời duy nhất ông Dũng qua thăm TQ.

Tin chưa được kiểm chứng nói rằng ông Nguyễn Sinh Hùng sẽ công du TQ truớc cuối tháng 12 này. Điều này, nếu thật, cho thấy yếu tố TQ trong vấn đề ảnh hưởng lên ĐH12, nhất là vấn đề nhân sự là yếu tố không thể được xem nhẹ. Ông Hùng có lẽ sẽ rút lui sau ĐH12 và ông Hùng có ân oán với ông Dũng vì sân sau của ông là ngân hàng Đại Dương (Hà Văn Thắm bị bắt) bị ông Dũng đánh. Điều khôi hài là trong khi ông Hùng trả đòn ông Dũng, ông Hùng tỏ ra là một nhà cải cách và cởi mở (trước khi về vườn).

Một điều khá lạ là blogger Kami cho rằng việc trang Ba Sàm “phát tán bức Thư của TT Nguyễn Tấn Dũng gửi TBT Nguyễn Phú Trọng… là một tính toán có chủ ý. Vì ai cũng biết chủ trang blog này vốn là tay chân của 4Sang, kẻ thù của 3X và người ta muốn dư luận hiểu rằng lá thư trên là do phe chống Nguyễn Tấn Dũng tuồn ra ngoài. Đây là một chiêu ‘gắp lửa bỏ tay người’ của phe ông Dũng.” Đây là một tin khá mới và người phụ trách trang Basam phủ nhận, trang này cho biết là “nhận được một số trang tài liệu thuộc dạng “tuyệt mật” nhưng không có điều kiện kiểm chứng… Phổ biến những thông tin này trên trang Ba Sàm, không nhằm mục đích ủng hộ hay đứng về bất kỳ phe nhóm nào”.

Về ông Trương Tấn Sang, có tin cho rằng trước đây ông liên minh với ông Trọng, sau đó bỏ ông Trọng, kết với ông Dũng để chia ghế trong tứ trụ, nhưng khi thấy ông Trọng có thể thắng lại bỏ ông Dũng để kết với ông Trọng trở lại và tố chính phủ ông Dũng tham nhũng. Blogger Kami cho rằng “các phe phái trong nội bộ Đảng CSVN dùng truyền thông để ‘đấu pháo’ nhằm hạ uy tín của nhau… Đó là những bài viết đánh thẳng vào Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng của những đàn em ông Trương Tấn Sang.” Trang Basam lâu nay làm cho đảng CS nhức đầu vì phê bình cả đảng và cả tứ trụ, cho nên nếu Basam là “tay chân” của một ông hay lăng ba vi bộ và sớm đầu tối đánh thì là một điều khá lạ.

Tóm lại, TU13 tuy dài ngày nhưng vẫn chưa giải quyết được vấn đề nhân sự trong tứ trụ, văn kiện vẫn còn ở thời đại khủng long, những người quan sát biết chắc phe ông Trọng bảo thủ giáo điều, nhưng vẫn chưa biết rõ phe ông Dũng sẽ như thế nào trên mặt bằng chính trị, tuy đã biết phần nào về mặt bằng kinh tế.

Cuộc đấu đá phản ảnh nhiều khía cạnh của đất nước, từ tranh chấp quyền lực nội bộ cho đến vấn đề ý thức hệ, từ ngoại giao quốc phòng nên nghiêng về tây phương hay nghiêng về TQ cho đến có nên cởi mở chính trị hay không, từ ưu tiên bảo vệ đảng hay ưu tiên bảo vệ đất nước cho đến duy trì nguyên trạng hay tốc độ thay đổi ra sao. Sự chiến thắng của một bên sẽ định hướng VN trước ngã ba đường.

Nhưng để đi vào đại lộ của dân tộc thì trước tiên vẫn là làm sao thoát khỏi gông cùm của đảng CSVN.
21/12/2015
Lê Minh Nguyên