Người dân Bình Nhưỡng vui mừng nhảy múa tại quảng trường Kim Il Sung trước tin thử thành công bom khinh khí, 08/01/2016.
REUTERS/Kyodo

Le Monde hôm nay 11/01/2016 dành đến hai trang báo khổ lớn cho Bắc Triều Tiên, với hàng tựa « Nguyên tử, Chén Thánh của dòng họ Kim ». Khởi đầu do Liên Xô dẫn dắt và được nuôi dưỡng bởi những sai lầm của chính sách Mỹ, Bắc Triều Tiên rốt cuộc sở hữu được vũ khí hạt nhân, mặc cho cộng đồng quốc tế phản đối. Đối với Bình Nhưỡng đang bị cô lập, nguyên tử chính là bảo đảm cho sự sống sót của chế độ.
Quyết định chế tạo vũ khí hạt nhân của Bình Nhưỡng là kết quả của một quá trình chuẩn bị lâu dài. Nhờ sự giúp đỡ của Liên Xô trong thập niên 50, Bắc Triều Tiên đã tự hoàn chỉnh được kỹ thuật nguyên tử, lén lút trang bị được kỹ năng và các thiết bị cần thiết trong thập niên 60 và 70, trước khi thiết lập được chương trình hạt nhân quân sự trong thập niên 80 và 90 kế tiếp. Trở nên quốc gia tự chiết xuất được plutonium, Bình Nhưỡng đã tiến hành vụ thử nguyên tử đầu tiên vào năm 2006.

Ngay từ năm 1952, trong thời gian diễn ra cuộc chiến tranh Triều Tiên, Viện hàn lâm Khoa học Bắc Triều Tiên đã lao vào nghiên cứu việc khai thác các mỏ uranium mà đất nước này khá giàu có, cùng với vật lý nguyên tử. Ba năm sau, Bình Nhưỡng thành lập Viện nghiên cứu Nguyên tử.

Năm 1956, Matxcơva ký kết với Bình Nhưỡng một hiệp định hỗ trợ và ba năm sau đó là thỏa thuận hợp tác kỹ thuật, xây dựng một trung tâm nguyên tử thử nghiệm ở Bắc Triều Tiên. Đang xung đột với Bắc Kinh, điện Kremli hy vọng sẽ lôi kéo được Bình Nhưỡng về phe mình. Công việc xây dựng được khởi đầu tại Yongbyon, cách Bình Nhưỡng 90 km về phía bắc, năm 1962, năm mà Hoa Kỳ trang bị cho Hàn Quốc và Việt Nam Cộng Hòa các lò phản ứng thử nghiệm.

Lò phản ứng do Liên Xô xây giúp ở Yongbyon đi vào hoạt động từ năm 1965, và mỗi đợt nhiên liệu được giao đều đi kèm với lời hứa của Bình Nhưỡng không sử dụng vào mục đích quân sự. Nhưng các tài liệu lưu trữ của Liên Xô và các nước Đông Âu cho thấy ngay từ thời kỳ đó, Bình Nhưỡng đã rất quan tâm đến vũ khí nguyên tử, liên tục hỏi xin các thông tin kỹ thuật, nhưng Matxcơva tỏ ra cảnh giác với Kim Il Sung, ít trung thành và khó kiểm soát.

Kremli đã nhượng bộ khi xảy ra « cuộc khủng hoảng hỏa tiễn » ở Cuba năm 1962, việc Hoa Kỳ triển khai vũ khí nguyên tử tại Hàn Quốc từ năm 1958 và vụ đảo chính của tướng Park Chung Hee năm 1961. Liên Xô muốn Bắc Triều Tiên trở thành một « pháo đài bất khả xâm phạm » qua việc quân sự hóa tối đa. Còn Kim Il Sung bí mật tự tiến hành chương trình nguyên tử quân sự, và kể từ đầu thập niên 70, các chuyên gia nguyên tử Liên Xô không còn được Bắc Triều Tiên mời đến.

Chương trình nguyên tử trong suốt một thời gian dài đã trở thành lá bài quan trọng trong chính sách ngoại giao của Bắc Triều Tiên để đạt được những nhượng bộ. Chuyên gia Claude Helper cho rằng trước sau gì cũng phải nhìn nhận trên thực tế Bắc Triều Tiên đã là một Nhà nước nguyên tử. Hậu quả là việc đặt ra điều kiện tiên quyết để ngồi vào bàn thương lượng là phải từ bỏ vũ khí nguyên tử, đã trở thành siêu thực. Mục tiêu thực tế nhất chỉ có thể là giảm thiểu nguy cơ chuyển giao công nghệ hay thiết bị cho Bình Nhưỡng.

Trung Quốc ở thế lưỡng nan
« Thế lưỡng nan của Trung Quốc trước thử thách vũ khí nguyên tử của Bắc Triều Tiên », đó là tựa đề bài phân tích của thông tín viên Le Figaro tại Thượng Hải. Như thường lệ, sau mỗi vụ khiêu khích của Bình Nhưỡng, các chiến lược gia ở Washington chờ đợi Bắc Kinh cuối cùng sẽ ra tay để cắt đứt nguồn tiếp tế cho nước láng giềng khó trị.

Với vụ thử bom hạt nhân lần thứ tư, « Lãnh tụ tối cao » của nước Bắc Triều Tiên nhỏ bé đã phá vỡ đà tiến tích cực từ hiệp định lịch sử với Iran, thắng lợi chính yếu của vị Tổng thống Mỹ vốn đã hứa hẹn « một thế giới không vũ khí nguyên tử ». Việc các chuyên gia nghi ngờ đây không phải là một quả bom khinh khí không quan trọng mấy, vấn đề là « cái ác » đã xảy ra. Không còn cách nào khác, Washington phải quay sang trách móc Bắc Kinh.

Theo tờ báo, Trung Quốc đã bị mất mặt hơn bao giờ hết với cú thử bom nguyên tử này, khi bất lực trước đàn em cứng đầu. Vào lúc Bắc Kinh đang dấn tới trên Biển Đông, Bình Nhưỡng tặng cho Washington một cái cớ bằng vàng để tăng cường sự hiện diện quân sự tại châu Á. Tuy nhiên khó có khả năng Bắc Kinh ra tay can thiệp, vì sự sụp đổ của Bắc Triều Tiên sẽ gây hậu quả nghiêm trọng hơn, với nguy cơ làn sóng người tị nạn sẽ tràn sang và sự hiện diện của quân đội Mỹ ngay sát biên giới.
Theo RFI