Thơ chiến tranh gần như có từ ngọn nguồn thi ca thế giới, như trong sử thi Iliad của Homer, Ramayana của Ấn Độ, Thi Kinh Quốc Phong của Trung Hoa hay trong Vạn Diệp Thư - Manyoshu của Nhật Bản. Nhưng chiến tranh trong những tác phẩm đó, tuy đầy máu me, giết chóc, nhưng chủ yếu vẫn nằm trong khả năng kiểm soát của cá nhân nên dễ có những anh hùng - như Achilles trong Iliad hay Roland trong La Chanson de Roland của Pháp.


Phải đến Thế Chiến Thứ Nhất, giáo sư Stuart Lee của Viện Đại Học Oxford chỉ ra, mới có những cái chết vô duyên do võ khí hiện đại gây ra như bom đạn từ trời rơi xuống hay vũ khí hóa học kiểu bom ngạt có thể làm chết một cách vô tình, lãng xẹt. "In Flanders Fields" (Trong Những Cánh Đồng Flanders) của John McRae (1872-1918) hay "Dulce et Decorum Est" (Chết Cho Tổ Quốc Là Chết Thơm, Chết Đúng) của Wilfred Owen, chết rất trẻ ở tuổi 25 (1893-1918)

Tuyển tập "Thơ Lính Chiến Miền Nam - ARVN Soldiers Poetry" là sản phẩm của lính. Không phải lính ma, lính kiểng, lính bàn giấy, lính văn phòng, mà là lính chiến đấu trong một cuộc chiến cam go, đứng trước một kẻ thù dầy dạn chiến trường, đầy mưu mẹo và không cho ta bao nhiêu lựa chọn: hoặc mình sống thì anh ta phải chết và ngược lại. Song điều lạ là những người lính suốt đời này (chứ không phải chỉ đi "tua" một năm, hai năm rồi về) lại vẫn có chỗ cho tình thương, cho người yêu, cho tình đồng đội, tình vợ con, tình nhân loại, không trừ cả tình lân mẫn dành cho đối phương... khi họ ngã ngựa.

Trong tập thơ có nhiều tác giả khá nổi tiếng, tên tuổi đã được khẳng định qua những sáng tác trước đây như Trần Hoài Thư, Luân Hoán, Trang Châu, Trần Dzạ Lữ, Hà Thúc Sinh, Nguyễn Phúc Sông Hương, Lâm Hảo Dũng... Một số tác giả khác, hầu như chỉ là người vô danh - đối với người sưu tầm - họ chỉ là những lính trận làm thơ... thế thôi, và đây cũng là một yếu tố tạo cảm hứng cho người sưu tầm tài tử này. Vì một số tác giả là vô danh (tạm gọi như thế), nên việc tìm kiếm thông tin về tiểu sử của họ cũng thật khó khăn.

Tuyển tập này, với bản dịch các bài thơ sang tiếng Anh, nhắm hướng đến những độc giả mà tiếng Anh là bản ngữ, nhất là các độc giả từ những nước ít nhiều đã dính líu đến cuộc chiến, để phần nào giúp họ hiểu được tâm tình cũng như xúc cảm của người lính miền Nam.

Đối với Nguyễn Hữu Thời, khi anh gõ những dòng này là như "gõ vào chính trái tim mình những niềm đau buốt..." Nhưng Thời tự thấy phải có trách nhiệm ghi lại, giữ lại những gì đã là tim óc, máu huyết của những đồng đội đàn anh, những người đã dùng thơ để nói lên thay cho anh, và cả thế hệ của anh, những điều đã trải qua và cảm nhận nhưng đã không thể nói. Những bài thơ ấy, nếu không được gìn giữ, biết đâu rồi sẽ mai một, sẽ bị quên lãng, sẽ biến mất thì quả là đáng tiếc cho tất cả chúng ta, nhất là với những nhà nghiên cứu và phê bình văn học Viêt Nam.

Đêm Mưa Hành Quân - Night Operation In the Rain
Vào đêm em ngủ chưa em? - Nightfall, have you gone to sleep, darling?
Trong mơ có gặp ưu phiền nhiều không? - Are you dreaming much of a sorrowful happening?
Đèn xanh thành phố xa trông - Gazing away towards the city green lights
Hoang vu anh đứng mà lòng chiêm bao - Standing at a secluded place, I feel like in a dream
Mưa rừng tiếng lá xôn xao - In the jungle the rain quivers the leaves
Tay ôm súng lạnh buồn sao là buồn! - Feeling the icy coldness of the rifle, I am sunk in grief!
Tương tư chìm ngập đáy hồn - The lovesickness is in my heart, very deep
Dáng em thoáng hiện bên cồn đìu hiu - Your vague image appears waving on the gloomy dunes
Hành quân mưa ướt từng chiều - On operations, the rain wets me every afternoon
Ôm hôn thân súng nhớ nhiều môi em - Holding, kissing the gun stock, I miss your lips
Đêm rồi em ngủ cho yên - Its late now, you have a good sleep
Anh thân băng giá trên miền cát xa - I stay in the cold, in a remote sandy land.

Những thơ này cũng được tuyển chọn bởi những người lính thứ thiệt mà giờ đây quay ra làm Thư Quán để giữ cái di sản vô cùng phong phú thơ chiến đấu của người lính Việt Nam Cộng Hòa. Và cuối cùng, những thơ này cũng được chuyển ngữ bởi một người đã thực sự vào sinh ra tử để có thể thông cảm sâu xa với những "tình cảm mãnh liệt" của các đồng đội của anh.
Dù sao, cũng may mắn cho Nguyễn Hữu Thời, khi làm cái việc sưu tập, ngồi gõ lại từng dòng thơ của các đồng đội đàn anh, Thời vừa thấy bâng khuâng, vừa thấy có chút gì đó nhẹ nhàng, như đang làm một việc phải làm cho chính anh, tựa như chính tay anh đang vỗ về, đang xoa dịu, một phần nào, cái vết thương lòng của mình, của mọi người Việt Nam.
Tiểu sử dịch giả Nguyễn Hữu Thời
Sinh năm 1953 tại Sài Gòn. Cựu sinh viên sĩ quan Khóa 3/73 Trường Bộ Binh Thủ Đức Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa. Hiện sống tại Sài Gòn, VN.

Thơ Lính Chiến Miền Nam – ARVN Soldiers Poetry
TS Tiếng Quê Hương - 475 trang - giá $25 USD
Mua sách: Liên lạc Tủ Sách Tiếng Quê Hương. Sách cũng có bán trên trang Amazon.com

Tin Sách do Tủ Sách Tiếng Quê Hương & Book Club Nhà Việt Nam thực hiện nhằm giới thiệu các tác phẩm giá trị trong nước cũng như hải ngoại, kể cả các tác giả ngoại quốc. Mọi liên lạc xin email về: tiengquehuongbookclub@gmail.com, hay gởi thư về: Tủ Sách Tiếng Quê Hương, P.O. Box 4653, Falls Church, VA 22044, USA