Lâu nay công ty Nike khoe rằng nhờ Nike mà hàng triệu nữ công nhân có việc làm, do đó họ độc lập về tài chánh, và con cái của họ thoát khỏi cảnh nghèo khó. Bộ máy tiếp thị của Nike đặt tên “Girl Effect” cho chuỗi lập luận này, và dùng nó để đánh bóng thanh danh cho Nike. Ngày 26/8/2016 trên báo Slate ở Mỹ, một số nữ công nhân Nike ở Việt Nam đã nói lên sự thật khác hẳn: lương thiếu đói, chủ bóc lột, đốc công chửi mắng, đình công thì bị đuổi việc...
Năm 2008, người của Phong Trào Lao Động Việt (*) tiếp xúc với các nữ công nhân bị đuổi việc sau khi đình công, sau đó yêu cầu Nike đòi công ty Ching Luh nhận họ lại hoặc trả tiền bồi thường. Nike trả lời rằng đuổi các nữ công nhân này là phải, vì “luật lao động của Việt Nam cho phép đuổi người đình công”.
Bài của ký giả Maria trên báo Slate thuật lại việc này, và đối chiếu Girl Effect với lời nói của 18 nữ công nhân Nike mà cô đến Việt Nam tháng 1/2016 để cùng Lao Động Việt phỏng vấn họ. Chẳng hạn, Girl Effect nói rằng mọi nữ công nhân phải được tôn trọng, còn một nữ công nhân ở công ty Tae Kwang VN thì kể lại rằng: “Đốc công ném giày vào mặt tôi trước mặt mọi người”.
Bài của ký giả Maria Hengeveld trên báo Slate về đời sống chật vật của các nữ công nhân Nike
Bài báo cũng thuật lại việc năm 2015 Lao Động Việt cùng khoảng 1.800 công nhân Yupoong bị đuổi việc tranh đấu để đòi sự công bằng (cuối cùng, công ty tăng tiền bồi thường lên như đòi hỏi, còn công an thì bắt giam và đánh ngất xỉu người của Lao Động Việt). Sau khi LĐV yêu cầu ngưng đuổi việc các nữ công nhân có thai thì Adidas, Puma, và Columbia đồng ý và lên tiếng yêu cầu Yupoong. Riêng Nike thì yên lặng.
Lương đủ sống khác với lương tối thiểu
Nội dung chính của bài của ký giả Maria là tiếng gào thét không có lối thoát của người lao động Việt Nam: Lương của chúng tôi không đủ sống! Nhà nước Việt Nam quy định “lương tối thiểu”, một mức lương nghèo đói, thiếu trước hụt sau, hiện nay khoảng 3 triệu rưởi / tháng nếu làm 48 h/tuần. Nike chỉ đòi các xưởng máy của họ trả mức lương này. Chính vì lương không đủ sống nên nhiều nữ công nhân phải gởi con về quê nhờ cha mẹ nuôi, do đó vài tháng mới gặp con 1 lần - trái ngược hẳn với hình ảnh của Girl Effect.
Còn “lương đủ sống”, như được định nghĩa bởi các tổ chức thế giới, là lương đủ cho các nhu cầu căn bản và dư đôi chút để phòng khi mình hoặc con cái đau ốm. Theo Workers Rights Consortium thì muốn đủ sống, lương phải được tăng đến 11 triệu rưởi / tháng. Ký giả Maria trích thư Nike gởi Lao Động Việt năm 2010 nói rằng nếu công nhân muốn được tăng lương thì hãy nhờ công đoàn thương lượng(!) Nike và mọi người đều biết, công đoàn là do nhà nước lập ra để kềm chế người lao động chứ không phải để phục vụ họ. Tổ chức WRC nói trong bài này, rằng chủ tịch công đoàn thường là viên chức của công ty, vậy thương lượng là công ty thương lượng với chính mình.
Trong 8 năm qua, do Lao Động Việt nhiều lần giới thiệu với phóng viên tây phương, nên tiếng nói của người lao động VN đã lên truyền hình ở Úc, đài phát thanh toàn quốc ở Đan Mạch, báo chí ở hơn 10 quốc gia, và một số chính khách tây phương. Việc giới thiệu 18 nữ công nhân với ký giả Maria Hengeveld là 1 trong các nỗ lực gần đây của Lao Động Việt để người lao động được có tiếng nói, vì lâu nay nhà nước Việt Nam bóp miệng họ bằng cách cấm họ không được có nghiệp đoàn.
Lao Động Việt
____________
Ghi chú:
(*) Liên Đoàn Lao Động Việt Tự Do (gọi tắt: Lao Động Việt, Facebook.com/laodongViet,
WWW.laodongViet.org, Email:
chao@laodongViet.org) là liên minh của một số tổ chức lao động trong và ngoài nước gồm: Phong Trào Lao Động Việt, Công Đoàn Độc Lập, và Ủy Ban Bảo Vệ Người Lao Động Việt Nam.
