Tổng thống Pháp, François Hollande và chủ tịch nước Việt Nam, Trần Đại Quang duyệt hàng quân danh dự trước Phủ chủ tịch, Hà Nôi, ngày 06/09/2016. REUTERS/Minh Hoang
Tổng thống Pháp Francois Hollande vừa kết thúc chuyến thăm chính thức Việt Nam, diễn ra trong hai ngày 5-6/9/2016. Ông Hollande trông đợi điều gì từ chuyến công du này? Đây chính là câu hỏi mà tờ báo mạng The Diplomat cố gắng giải thích trong bài viết đăng ngày 07/09/2016 với tựa đề “Việt Nam: Trụ cột trong chính sách xoay trục sang châu Á của Pháp?”.
Theo tiến sĩ Nguyễn Quốc Thanh, tác giả bài viết, thành viên IrAsia, Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Quốc gia Pháp, tại đại học Aix-Marseille, chuyến viếng thăm Việt Nam của tổng thống Pháp là một báo hiệu tốt cho các trao đổi trong tương lai giữa hai nước.
Về mặt chính thức, hai bên nhấn mạnh đến hợp tác văn hóa và tăng cường quan hệ giữa Hà Nội và Paris. Tuy nhiên, chính phủ Việt Nam trông đợi nhiều hơn từ chuyến công du này của tổng thống Pháp, nhất là kể từ khi bộ trưởng Quốc Phòng Pháp, ông Jean-Yves Le Drian trong bài diễn văn tại Diễn đàn Đối thoại Quốc phòng Shangri-La, ở Singapor hồi tháng 6/2016 có đề cập đến việc Liên Hiệp Châu Âu cùng “tuần tra hàng hải chung tại khu vực châu Á”.
Theo đại sứ Pháp tại Việt Nam, chuyến công du cấp Nhà nước của ông Hollande tại Việt Nam (đây là vị tổng thống thứ ba kể từ đầu những năm 1990 và sau thời kỳ Đổi Mới) nhằm khuyến khích các biện pháp bảo vệ môi trường. Hơn nữa, Pháp sẽ giúp Việt Nam xử lý chất lượng không khí tốt hơn qua việc xây dựng hệ thống đo lường chất lượng không khí.
Tuy nhiên, một lĩnh vực khác sẽ đặc biệt thu hút sự quan tâm nhiều hơn. Dường như ông Hollande và đồng nhiệm Việt Nam, chủ tịch nước Trần Đại Quang xem xét làm thế nào thắt chặt hơn nữa quan hệ đối tác chiến lược mà hai bên đã ký kết vào năm 2013.
Việt Nam có lợi trong việc phát triển quan hệ kinh tế với cường quốc châu Âu này, nhưng Paris cũng lo lắng rất nhiều đến các lợi ích kinh tế của mình tại Đông Nam Á. Báo cáo của Thượng viện Pháp năm 2014 đặt ưu tiên cho trao đổi thương mại với các quốc gia Đông Nam Á và đặc biệt với Việt Nam. Hiện có đến khoảng 300.000 người Việt đang sinh sống và học tập tại Pháp.
Về mặt lịch sử, Pháp là quốc gia tài trợ lớn thứ hai, chỉ đứng sau Nhật Bản với mức viện trợ tích lũy từ năm 1993 lên đến 1,7 tỷ đô la. Xuất khẩu của Pháp sang Việt Nam đạt mức 858 triệu đô la vào năm 2014 và tăng lên đến 1,57 tỷ đô la vào năm 2015. Khoảng 300 doanh nghiệp Pháp đang hoạt động tại Việt Nam, cung cấp 26000 việc làm tại đây. Với chuyến thăm của ông Hollande, quan hệ kinh tế và tài chính được thắt chặt hơn nữa với khoảng 20 thỏa thuận song phương mới được ký kết để tạo thuận lợi cho trao đổi giữa hai đối tác.
Pháp đã chậm chân so với các đối thủ châu Á ?Nhưng bên cạnh những trao đổi trên, phần quan trọng nhất của các cuộc thảo luận tập trung vào hợp tác quốc phòng, một phần trong hiệp định đối tác chiến lược năm 2013.
Pháp là quốc gia có ngành hàng hải lớn thứ hai trên thế giới và “Lực lượng Bảo vệ Chủ quyền”, với 72 tầu chiến và tầu hỗ trợ, có một bề dầy kinh nghiệm tại các vùng nước ấm. Tự do lưu thông hàng hải là mối bận tâm chính đối với Pháp do các tranh chấp lãnh hải trong khu vực. Cho dù Pháp có nhiều vùng lãnh thổ hải ngoại tập trung chủ yếu ở Thái Bình Dương, quan tâm của nước này tại vùng Đông Nam Á mỗi năm mỗi lớn. Trong vòng thập niên qua, tầm ảnh hưởng của Pháp đã bị mất đi một cách đáng kể tại châu Phi nên nước này rất cần tìm lại vị thế của mình tại châu Á.
Với cuộc viếng thăm với đối thủ xưa trong lịch sử, ông Hollande không chỉ thúc đẩy quan hệ kinh tế mà cả trong lĩnh vực quân sự. Và bây giờ là thời điểm tốt nhất. Việt Nam hiện nay là một thị trường cho các loại chiến đấu cơ và hệ thống tên lửa tân tiến. Sau vụ tai tiếng rò rỉ hàng loạt các dữ liệu về công ty đóng tầu ngầm DCNS, Pháp nhất thiết phải đưa ra một hình ảnh tích cực về độ tin cậy và sự nghiêm túc của họ trên phương diện hợp tác quốc phòng. Và đó cũng là lúc để cùng nghiên cứu một chính sách nhằm cạnh tranh với các cường quốc châu Á.
Hoa Kỳ dỡ bỏ cấm vận vũ khí sát thương đối với Việt Nam đã biến nước này thành một khách hàng tiềm tàng cho các nhà sản xuất vũ khí của Pháp. Nhưng cuộc cạnh tranh với các nhà cung cấp châu Á khá là gay gắt, đó là chưa tính đến Nga và Mỹ. Việc Ấn Độ tuyên bố cấp 500 triệu đô la tín dụng để tăng cường năng lực quốc phòng, kết hợp với việc Hà Nội ký kết các thỏa thuận quân sự với Nhật Bản càng làm cho phái đoàn của Pháp thêm gặp khó khăn.
Về phía Việt Nam, sự “xích lại gần” giữa Trung Quốc và Cam Bốt không là điềm tốt cho sự ổn định địa chính trị trong tương lai của nước này. Với lực lượng dân quân biển của Trung Quốc hoạt động tích cực ở Biển Đông bất chấp phán quyết của Tòa Trọng Tài La Haye phủ nhận các “quyền lịch sử” của nước này tại các vùng lãnh hải có tranh chấp, Bắc Kinh dường như có đủ sức mạnh để cản trở các hoạt động hàng hải của Việt Nam. Cộng thêm với việc quan hệ giữa Hà Nội với nước láng giềng sát cạnh và đồng minh trên đất liền ngày càng xấu, đấy có lẽ là kịch bản tệ hại nhất cho Việt Nam. Hơn bao giờ hết, Hà Nội cần phải gia tăng trao đổi với một đối tác châu Âu.
Trong bối cảnh này, Pháp có lẽ là một sự đặt cược tốt nhất. Paris đã chuẩn bị cho chính sách “xoay trục” sang Đông Nam Á ngay từ đầu năm 2013. Sau chuyến thăm thành phố Hồ Chí Minh của tầu chiến Georges Leygues của Hải quân Pháp, một tầu chiến khác, Vendemiaire đã đến thăm cảng Đà Nẵng trong tháng 5/2016, tầu đổ bộ Tonnerre đã cập cảng biển quốc tế Cam Ranh, đó là những bằng chứng đủ để cho thấy là Pháp đang trở lại với vùng Đông Nam Á. Chuyến công du của ông Hollande sẽ tìm cách tăng cường tốt hơn nữa hợp tác chiến lược này.
Theo RFI
