“Tôi không phải là bù nhìn của Mỹ …” là một trong những câu nói khiếm nhã đối với Tổng thống (TT)Hoa Kỳ Obama mà ông Rodrigo Duterte, TT Phi Luật Tân, nói với giới truyền thôngtrong cuộc họp báo tối 05/09/2016, trước ngày ông đi Vientian, Lào, tham dự Hội nghị Thượng đỉnhĐông Nam Á diễn ra trong 3 ngày từ 06 đến 08/09/2016. Trong chương trình nghị sự dự trù sẽ có cuộc hội đàm giữa TT Obama với TT Roddrigo Duterte.
Sau khi ông Duterte nói câu trên, Hoa Kỳ hủy bỏ cuộc hội đàm. Sau đó ông Duterte tỏ ra hối hận và xin lỗi, nhưng khi lên phát biểuông vẫn nói quân đội Hoa Kỳ ở Phi Luật Tân vi phạm nhân quyền… khiến quan hệ 2 nước đồng minh trở nên căng thẳng.
Nhiều nhà bình luận quốc tế cho rằng, tính đến cuối tháng 08/2016, ông Rodrigo Duterte nhậm chức TT Phi Luật Tân chưa đầy 3 tháng (từ 30/06/2016 …), cuộc chiến chống ma túy ông đề ra đã giết chết hơn 3500 người, trong số này có trên 900 người chết trong các đợt càn quét ma túy của cảnh sát, còn lại khoảng trên 2000 người không rõ nguyên nhân, hiện đang điều tra. Trên 300 tổ chức nhân quyền, Liên Hiệp Quốc và nhiều nước phương Tây đều lên tiếngkhiển trách.
Nhiều ngườitrên thế giới cho rằng, kiểu cách lãnh đạo đất nước của ông Rodrigo Duterte như vậy thế nào cũng bị cô lập, không hiểu đất nước Phi Luật Tân sẽ ra sao? Trong khi đó ông lại được khá đông người dân Phi Luật Tân ủng hộ.
Rodrigo Duterte và cuộc chiến chống ma túy
Ngày 01/07/2016, chỉ một ngày sau khi tuyên bố nhậm chức TT Phi Luật Tân, ông Rodrigo Duterte thân hành đến một khu ổ chuột ở Manila, hô hào người dân ra tay giết các con nghiện ma túy, chính thức tuyên bố cuộc chiến chống tội phạm ma túy trên cả nước bắt đầu.Ông cho phép cảnh sát, quân đội, thậm chí là dân quân, nổ súng bắn chết những kẻ bị tình nghi sử dụng hoặc buôn bán ma túy.
Ngày 18/09, TT Rodrigo Duterte nói rằng ông cần thêm 6 tháng nữa cho cuộc chiến chống ma túy. Đồng thời ông cũng cho biết, sau khi nhậm chức hơn 2 tháng, bản thân ông mới nhận ra mức độ tồi tệ của tệ nạn ma túy ở nước này
Theo tin của các báo, hơn 3.500 người, tương đương khoảng 47 người mỗi ngày, đã bị giết từ ngày ông lên nhậm chức TT Phi Luật Tândo bị tình nghi liên quan đến ma túy. Trong đó, gần 2/3 bị giết bởi những kẻ tấn công không rõ ràng, số còn lại do cảnh sát hoặc quân đội bắn chết.
Trước đây vài ba tuần, cảnh sát Phi Luật Tân cho hay khoảng 1,900 người bị bắn chết trong 7 tuần qua sau khi TT Rodrigo Duterte kêu gọi mọi người tham gia cuộc chiến bài trừ ma túy.Con số này được ông Ronald dela Rosa, Tổng Giám đốc Cảnh sát Quốc gia Phi Luật Tân công bố sáng ngày 23/08 trong buổi điều trần trước Thượng Viện. Ông Rosa nói thêm rằng, cảnh sát bắn hạ 750 người về tội buôn bán ma túy, nhưng có 40 người bị bắn chết vì tội trộm cắp.
Tổng Giám đốc cảnh sát Phi Luật Tân Dela Rosa còn nói, chính phủ không hề chủ trương bắn bỏ tất cả những kẻ buôn bán hay sử dụng ma túy, đồng thời cũng nói có 300 nhân viên cảnh sát đang bị điều tra vì tình nghi tiếp tay cho bọn buôn bán ma túy qua những hình thức khác nhau.
Cuộc chiến chốngma túy của TT Duterte vô cùng khủng khiếp, dân chúng Phi Luật Tân biết rõ TT Duterte lãnh đạo đất nước bằng bàn tay sắt, hơn 700.000 người đã ra đầu thú mình là kẻ nghiện ngập hoặc liên quan đến ma túy để giữ lấy mạng sống. Trong số này có 15.000 người bị đưa vào các nhà tù đã nhốt đầy phạm nhân. Trên 50 trại cai nghiện cũng chứa chấp đầy người.Trước tình trạng đó, nhà cầm quyền đành phải cho một số người ra đầu thú về nhà,
Mặc dù ông Duterte rất được ủng hộ tại Phi Luật Tân, tuy nhiên, cuộc chiến chống ma túy bạo lực của ông và hàng nghìn vụ giết người không xét xử khiến hàng trăm tổ chức nhân quyền, Hoa Kỳ -đồng minh thân cận của Phi Luật Tân, và Liên Hợp Quốc lo ngại …
Tôi không phải bù nhìn của Mỹ
Trong tờThe New Indian Expresssố ra ngày 06/09/2016, có bài báo đầu đề “Philippines president to Obama: ‘I’m no American puppet’” (TT Phi Luật Tân nhắn nhủ Obama: “Tôi không phải bù nhìn của Mỹ”) của ký giả Ians nhắc lại những lời nói thô tục của TT Phi Luật Tân Duterte xúc phạm TT Hoa Kỳ Obama trong buổi trả lời phỏng vấn của ký giả tối 05/09, trước ngày ông đi Vientiane dự Hội nghị Thượng đỉnh Đông Nam Á, đồng thời nói rõ những diễn biến sau khi ông ta nói những lời đó.
Trước ngày đến Vientian tham dự Hội nghị Thượng đỉnh Đông Nam Á, TT Obama có ý định khi hội đàm tay đôi với TT Phi Luật Tân, sẽ trao đổi vấn đề nhân quyền với ông Duterte.
Không ngờ TT Phi Luật Tân nổi giận, trong cuộc họp báo tại hòn đảo Midanao ở miền nam Phi Luật Tân, khi trả lời một ký giả, ông Duterte đã thốt ra những lời thô tục đối với TT Obama. Ông ta nói: “Ông ta nghĩ mình là ai? Tôi không phải là bù nhìn của Mỹ. Tôi là Tổng thống của một nước có chủ quyền, tôi không có bổn phận phải trả lời ai ngoại trừ người dân Phi Luật Tân. Ông ta cần tỏ ra tôn trọng. Đừng đưa ra bất kỳ câu hỏi nào. Nếu không thì tôi sẽ chửi thẳng ông tại cuộc gặp là… đồ chó đẻ!”(son of a bitch).
Báo Independent, Anh Quốc,loan tin, ngày 05/09, TT Duterte đồng thời cảnh cáo ông Obama không đượcchất vấn ông về việc giết người không qua xét xử trong cuộc truy quét tội phạm ma túy ở Phi Luật Tân.
Ngày hôm sau (06/09), hãng thông tấn AP loan tin,thông qua phát ngôn nhân của mình, TT Phi Luật Tân Rodrigo Duterte ra một tuyên bố nói rằng ông hối tiếc vì đã công kích TT Hoa Kỳ Barack Obama. Nội dung bản tuyên bố:“Lý do tôi có những lời nói nặng nề như vậy là muốn thể hiện sự lo ngại và buồn phiền về vấn nạn mất an ninh của Phi Luật Tân, dù thế tôi cũng lấy làm tiếc vì nó tình cờ trở thành một sự tấn công cá nhân nhắm vào Tổng thống Hoa Kỳ. Mục đích ưu tiên của chúng tôi là vạch ra một chính sách đối ngoại độc lập trong khi tăng cường quan hệ với tất cả các nước, đặc biệt với Hoa Kỳ là quốc gia đồng minh thân cận của Phi Luật Tân. Chúng tôi mong đợi giải quyết các bất đồng xuất hiện ngoài những ưu tiên và quan điểm quốc gia, đồng thời cùng làm việc một cách có trách nhiệm cho lợi ích cả hai nước”.
Mặc dù TT Duterte đã ăn năn hối hận về những lời xúc phạm TT Obama, Hoa Thịnh Đốnvẫn hủy bỏ cuộc hội đàm tay đôi giữa TT Hoa Kỳ và TT Phi Luật Tân, nhưng trong buổi tiệc chào mừng nguyên thủ các nước đến dự hội nghị diễn ra vào tối 07/09, TT Obama vẫn rộng lượng và bao dung, nói chuyện với ông ta trong vài ba phút.
Trong một bản tin,hãng thông tấnReuters dẫn lời ông Duterte phát biểu trước cộng đồng người Phi Luật Tân tại thủ đô Jakarta (Indonesia) ngày 09/09 như sau: TT Phi Luật Tân Rodrigo Duterte cho biết ông đã nói với TT Hoa Kỳ Barack Obama trong cuộc gặp tối 07/09 tại Lào rằng mình không hề sỉ nhục ông Obama là “đồ chó đẻ”. Ông ta nói: “Tôi đã sẵn sàng với ông Obama. Tôi đợi ông Obama phản hồi. Luật sư với luật sư, dù gì hai chúng tôi cũng đều là luật sư… Tôi đã nói tôi không hề ám chỉ ý đó. Hãy kiểm tra lại… Tôi có nói câu đó nhưng không nhắm vào ông Obama. Tôi không khiêu khích Hoa Kỳ!”.
Tuy nhiên ông Duterte vẫn bảo lưu chỉ trích Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc Ban Ki-moon, gọi ông Ban Ki-moon là kẻ ngu xuẩn khi lôi chuyện nhân quyền ra nói về cuộc truy quét tội phạm ma túy của ông …
Tổng thống được lòng dân
Đối mặt với những chỉ trích giết người bừa bãi không qua xét xử của các tổ chức nhân quyền quốc tế và một số quan chức chính phủ Phi Luật Tân, TT Duterte vẫn không nao núng, thậm chí còn đe dọa sẽ ban hành thiết quân luật nếu Tòa án Tối cao can thiệp vào cuộc chiến này.Ông chỉ trích đại sứ Hoa Kỳ Philip Goldbergtại Manila, đe dọa rút tư cách thành viên Liên Hiệp Quốc khi Tổng Thư Ký Ban Ki-moon khiển trách ông giết người bừa bãi… Không những thế, ông còn tuyên bố sẵn sàng đối mặt với khả năng bị truy tố trong cuộc chiến này, chứ không chịu từ bỏ. Tuy nhiên, ông lại được người dân Phi Luật Tân ủng hộ. Trong cuộc thăm dò dư luận thực hiện đầu tháng 07/2016cho thấy Tổng thống Duterte được 91% dân Philippines ủng hộ.
Tờ New York Timesdẫn lời Tiến sĩ xã hội học Cornelio, Jayeel S, Giám đốc Chương trình Nghiên cứu Phát triển(Director of the Development Studies Progam), thuộc Đại học Ateneo de Manila nhận định, nếu thời điểm này có một cuộc thăm dò thì tỷ lệ ủng hộ TT Duterte sẽ không khác bao nhiêu so với cuộc thăm dò trước. Theoông Cornelio,dù TT Duterte thực hiện cuộc chiến chốngma túy vô cùng tàn nhẫn,dân chúng Phi Luật Tân vẫn ủng hộ, vì họ tin tưởng và ủng hộ lời hứa truy quét tội phạm của ông lúc ra tranh cử tổng thống.
Ngày 26/08, tờ Asahi Shimbun, Nhật Bản, đăng lại tin của hãng thông tấn AP cũng cho hay, cô Kim Labasan, chủ một cửa hàng ở Manila cho biết, cô không ủng hộ cách nói năng gay gắt cũng như quyết định an táng nhà độc tài Ferdinand Marcos như một anh hùng dân tộc của TT Duterte. Tuy nhiên, riêng về cuộc chiến chống tội phạm ma túy đang diễn ra thì cô hoàn toàn ủng hộ, vì bản thân và gia đình cô đã và đang chịu sự hoành hành của ma túy. Những con nghiện ma túy ở khu vực cô đang bị ma túy “đầu độc”. Gia đình cô từng bị các con nghiện ùa vào cướp tiền mua ma túy …
Đây cũng là tiếng nói chung của rất nhiều người Phi Luật Tân trên mạng xã hội ủnghộ TTDuterte trong cuộc chiến chống ma túy.
Lý Anh
