Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte trên bìa nhật báo Libération ngày 07/10/2016. DR
Có lẽ hiếm khi có một nguyên thủ quốc gia nào lại lên trang nhất một nhật báo lớn của Pháp với cái tựa không mấy vinh dự như thế. Tờ Libération hôm nay 07/10/2016 đăng chân dung tổng thống Philippines trên bìa báo với dòng tựa « Rodrigo Duterte, tổng thống sát nhân hàng loạt ».
Nhật báo thiên tả dành thêm bốn trang lớn bên trong để nói về « Duterte, một sê-ríp chống ma túy không phân biệt », « Rối loạn lớn tại Philippines », và bài phóng sự mang tựa đề « Câm miệng, nếu không sẽ có thêm nhiều người chết ». Từ 100 ngày qua, tổng thống Philippines tiến hành cuộc chiến đẫm máu chống ma túy, với những tuyên bố quá khích, mà vẫn được lòng dân.
Đặc phái viên của Libération tại Manila và Davao cho biết, không cần phải nhọc công tìm kiếm, ông Duterte xuất hiện khắp nơi. Không phải đợi đến đúng ngày thứ 100, tức là hôm nay, vì hình ảnh tổng thống Philippines đầy dẫy trên các bức tường, trước các khách sạn, tên ông được nhắc đến thường xuyên trong các cuộc đối thoại.
« Bad boy » nguyên thủMột bad boy thô lỗ bỗng nhiên trở thành nguyên thủ của một đất nước 104 triệu dân, khiến người ta không khỏi đặt ra nhiều câu hỏi. Bởi vì « Digong », biệt danh của người Philippines đặt cho ông, không đơn giản là một người điên bất trị như người ta cảm thấy, cũng không phải là người cha nhân từ của dân tộc, như những người ủng hộ ông ca ngợi.
Rodrigo Duterte là thị trưởng Davao trong suốt 22 năm, từ 1988 đến 2016. Mary Ann Arnado, tổng thư ký Mindanao Peoples Caucus, một mạng lưới liên tôn giáo vì hòa bình cho biết : « Trong thập niên 90, Davao là một bãi chiến trường. Phong trào nổi dậy cộng sản rất mạnh, những vụ bắn giết trên đường phố, nạn nghèo khó…nói chung là sự hỗn loạn. Ông Duterte xuất hiện và hòa bình được lập lại » - theo kiểu của ông.
Duterte lao vào chiến dịch thanh trừng nhằm đuổi sạch quân nổi dậy và các trùm ma túy ra khỏi thành phố. Biệt đội tử thần xuất hiện. « Những tên tội phạm được sử dụng để giết những kẻ tội phạm khác » - luật gia Mary Ann Arnado tóm tắt. Ít nhất 1.400 người đã bị Davao Death Squad (DDS) giết chết mà không một sát thủ nào bị đưa ra xét xử. Không một cuộc điều tra nào đưa ra được mối liên hệ trực tiếp giữa DDS và ông Duterte. Juvie Ann A.Gultiano, thuộc tổ chức phi chính phủ bảo vệ nhân quyền TFDP ghi nhận « Thân nhân các nạn nhân vì quá sợ hãi nên giữ im lặng ».
Trong chiến dịch tranh cử, Duterte khoe rằng đã giết được 1.700 người khi làm thị trưởng, và hứa nếu được bầu làm tổng thống sẽ giết thêm 100.000 tay buôn ma túy nữa. Tuần trước ông lại còn tự so sánh với Hitler, « sẽ rất vui nếu tiêu diệt được 3 triệu con buôn và người nghiện ma túy ».
Tổng thống bình dânDù sinh tại Maasin ở miền trung, « Digong » lại là sản phẩm của Mindanao, vùng đất miền nam nghèo nàn, làm mồi cho nổi dậy và thánh chiến, nơi mà người ta dễ dàng to tiếng và đánh nhau. Từ thời trung học và đại học, Duterte vốn quậy phá, đôi khi còn sử dụng đến những cú đấm hoặc họng súng.
Một nhà báo có cảm tình với tổng thống đầu tiên xuất thân từ miền nam nhận định : « Cần phải hiểu rằng đối với người dân Philippines, các nguyên thủ trước đây đều là những người ngoài hành tinh, xa cách với cuộc sống của họ ». Tại Davao, có thể gặp tổng thống ở After Dark, một bar karaoke bình thường, nơi ông hẹn gặp những người thân thiết, hay đang điều khiển chiếc Harley Davidson. Một số còn thấy ông điều khiển giao thông khi bị kẹt xe. Người thì thích thú khi thấy Duterte, đã ly dị và có bốn con, chạy theo những bóng hồng.
Tổng biên tập báo Mindanao Times cho biết : « Bạn có thể ngạc nhiên, nhưng ở đây người ta rất thích ông ấy, dù có những vùng xám và những cái chết tàn bạo ». Một tài xế taxi nói ông Duterte đã « cấm hút thuốc trong thành phố, hạn chế tốc độ để giảm tử vong vì tai nạn, lập một hệ thống tin nhắn rất hiệu quả để tố cáo con buôn ma túy ».
Ai dám nói thẳng là hoàng để đang cởi truồng ?Tuy nhiên theo Libération, không thể lãnh đạo một quần đảo rộng lớn như Philippines cùng một kiểu như lãnh đạo 1,5 triệu dân Davao. Cũng đáng ngạc nhiên khi biết rằng tổng thống trong bốn ngày cuối tuần sống ở thủ phủ miền nam của mình, bỏ lại « Manila đế vương » cho các đại gia.
Alfredo Robles, cựu giáo sư trường đại học La Salle ở Manila nhận xét : « Duterte lánh ở đó như một thành trì, nhưng ông ấy là nguyên thủ đất nước chứ không phải thị trưởng ». Những người đối lập thuộc giai cấp trung lưu và có học tố cáo những hạn chế trong các dự án của ông, sự thiếu chuẩn bị, thiếu vắng chiến lược tổng thể và những mâu thuẫn. Nhưng « Ai có thể đến nói với ông ta là nhà vua đang cởi truồng ? » - bà Arnado đặt câu hỏi.
Duterte dành nhiều thời gian đi thăm các căn cứ quân sự, nói chuyện với các quân nhân và cảnh sát, hứa hẹn tăng lương và cấp trang bị mới. Blogger Raissa Robles cho biết : « Ông ta tìm kiếm sự ủng hộ và lòng trung thành của quân đội và cảnh sát để họ đứng về phía mình trong những thời điểm quyết định ».
Hồi tháng Bảy, ông Duterte hứa rằng « sẽ về hưu với tiếng tăm của Idi Amin Dada » - nhà độc tài Ouganda đã làm 300.000 người chết trong thập niên 70, và theo Libération, tổng thống Rodrigo Duterte chỉ mới bắt đầu công việc.
Theo RFI
