Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (T) và tổng thống Mỹ sắp mãn nhiệm Barack Obama tại thượng đỉnh APEC, Lima, Peru, ngày 19/11/2016.
REUTERS/Kevin Lamarque
Trong suốt cuộc vận động tranh cử tổng thống, Donald Trump đã không ngần ngại tố cáo Trung Quốc là nguyên nhân của mọi vấn đề tại Mỹ : Trung Quốc là kẻ thù của Hoa Kỳ, Trung Quốc đánh cắp việc làm của người dân Mỹ, đã đến lúc phải chấm dứt tình trạng để Trung Quốc cưỡng hiếp Hoa Kỳ… Với những phát biểu hùng hồn như vậy, Trung Quốc buộc phải theo dõi sát sao việc Donald Trump đắc cử.
Thế nhưng, Les Echos ngày 29/11/2016, trong bài phân tích đề tựa « Tại sao Trump đắc cử là cơ may cho Trung Quốc ? » giải thích rằng thắng lợi của Donald Trump lại tạo ra một cơ hội lịch sử cho Bắc Kinh mở rộng tầm ảnh hưởng ra bên ngoài lĩnh vực kinh tế và thực hiện được mục tiêu của mình là trở lại vị trí hàng đầu trên chính trường quốc tế.
Những đòn trả đũaTrước tiên, các đe dọa tiến hành chiến tranh thương mại của ứng cử viên Donald Trump có nguy cơ vấp phải thái độ thực dụng của chính bản thân ông Trump. Không một kinh tế gia nào tin vào lời đe dọa của Trump là sẽ đánh thuế nhập khẩu hàng hóa Trung Quốc đến 45%. Nếu biện pháp này được áp dụng, thì đây sẽ là một vố đau cho Trung Quốc nhưng trong thời buổi các nền kinh tế tùy thuộc lẫn nhau, thì Hoa Kỳ cũng bị thiệt hại rất nhiều.
Hoàn Cầu Thời Báo, chi nhánh của Nhân Dân Nhật Báo, cơ quan ngôn luận của đảng Cộng sản Trung Quốc, liệt kê danh sách trả đũa : Trung Quốc sẽ mua máy bay của Airbus thay vì đặt hàng ở Boeing, số lượng xe hơi và điện thoại Iphone của Mỹ được bán tại Trung Quốc sẽ giảm, Trung Quốc ngừng xuất khẩu sang Mỹ đậu nành và ngô. Tờ báo Trung Quốc nói thẳng là không bao giờ ông Trump, một doanh nhân khôn ngoan, lại ấu trĩ đến như vậy.
Ngay cả khi Donald Trump tố cáo Trung Quốc thao túng tiền tệ, thì cũng khó mà tưởng tượng được là tổng thống tương lai của Hoa Kỳ lại gây sự với Trung Quốc, một trong những chủ nợ hàng đầu của Mỹ, bởi vì Bắc Kinh nắm trong tay tới 20% tổng số nợ của Hoa Kỳ ở nước ngoài.
Về lập trường bảo hộ của Donald Trump, Trung Quốc chẳng có gì phải lo ngại, ngược lại còn được hưởng lợi. Nước Mỹ của Donald Trump muốn co cụm lại, thì nước Trung Hoa của Tập Cận Bình sẵn sàng lấp chỗ trống đó. Ví dụ điển hình nhất là hiệp định Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương – TPP. Donald Trump tuyên bố sẽ rút Hoa Kỳ ra khỏi TPP ngay trong ngày đầu tiên ông vào Nhà Trắng vì coi đây là một thảm họa tiềm tàng đối với Hoa Kỳ.
Quyết định này mở ra một con đường rộng thênh thang cho Trung Quốc : Không chỉ chôn vùi được TPP vốn được thiết kế nhằm khống chế ảnh hưởng của Trung Quốc, Bắc Kinh giờ đây rảnh tay hành động, thúc đẩy các sáng kiến hợp tác kinh tế của mình, cụ thể là dự án Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (Regional Comprehensive Economic Partnership – RCEP), được ký kết với 16 nước trong vùng châu Á-Thái Bình Dương mà không có Hoa Kỳ.
Hoa Kỳ co cụm, Trung Quốc vươn vòiĐó là về kinh tế và thương mại. Việc Donald Trump thắng cử cũng đánh dấu sự chấm hết của chiến lược « tái cân bằng » - hay còn gọi là « xoay trục » sang châu Á được thực hiện dưới thời tổng thống Barack Obama. Les Echos trích dẫn nhận định của chuyên gia Celine Pajon, thuộc Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (IFRI) : Việc từ bỏ TPP là tiếng chuông báo tử một nhân tố chủ chốt trong chiến lược xoay trục sang châu Á của Hoa Kỳ.
Theo công ty tư vấn Capital Economics, « nếu Hoa Kỳ ít dấn thân hơn vào châu Á, Bắc Kinh sẽ có cơ hội kiến tạo lại tiến trình hội nhập kinh tế và chính trị theo cách của mình ». Vấn đề là phải xem liệu các đề xuất của Trung Quốc có đáp ứng các mong đợi của những nước láng giềng hay không, vì những quốc gia này luôn cảnh giác, dè chừng với ảnh hưởng ngày càng gia tăng của Trung Quốc. Nhiều tiêu chí đề ra trong RCEP thấp hơn nhiều so với các chuẩn mực của TPP.
Mặt khác, cũng không nên lầm tưởng rằng Trung Quốc sẽ ra tay hành động vì Mỹ co cụm. Bắc Kinh không đợi Donald Trump đắc cử thì mới đưa ra các sáng kiến. Từ nhiều năm nay, Trung Quốc đã liên tục vận động cho dự án « các con đường tơ lụa mới ».
Les Echos cũng lưu ý là việc Hoa Kỳ và Nga có thể cải thiện quan hệ cũng làm cho Trung Quốc lo ngại. Chủ nghĩa biệt lập của Trump chắc chắn tạo cơ hội cho Trung Quốc, nhưng đồng thời cũng gây ra nhiều yếu tố bấp bênh, không rõ ràng.
Cuối cùng, theo Les Echos, chắc chắn trong lĩnh vực nhân quyền, Trung Quốc rất vui mừng khi Donald Trump đắc cử. Chuyên gia Alice Ekman và John Seaman, thuộc IFRI nhận định, « thắng lợi của Trump báo hiệu vấn đề nhân quyền và các giá trị phổ quát bị đặt xuống hàng thứ yếu, đó là những vấn đề nhạy cảm nhất đối với Bắc Kinh ».
Theo RFI
