Tin VOA, tiếng nói chánh thức của chánh phủ Mỹ, “Bộ Ngoại giao Việt Nam hôm 19/4 thông báo ngắn gọn rằng Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh sắp thăm chính thức Hoa Kỳ trong hai ngày 20 và 21/4/2017. Nhưng thông báo không cho biết quan chức hai nước sẽ thảo luận những vấn đề gì.” Và cũng tin VOA ngày 20-4 “TT Trump dự APEC tại Việt Nam vào tháng 11. Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump sẽ tham dự ba hội nghị thượng đỉnh ở châu Á vào tháng 11 tới, Phó Tổng thống Mike Pence cho biết như vậy khi đi thăm trụ sở của Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) ở thủ đô Jakarta của Indonesia hôm thứ Năm 20/4.”
Tin từ TC, do lời mời của Ủy viên Quốc vụ viện TC Dương Khiết Trì, Phó Thủ tướng kiêm Ngoại Trưởng CSVN Phạm Bình Minh ngày 16/4 bắt đầu chuyến công du Trung Quốc đến ngày 18/4. Tức Ngoại trưởng VNCS phải đi TC trước khi đi Mỹ. Lý do Ô Trì đưa ra khi mời, là dự một hội nghị thường niên. Theo lý giải của phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc, ông Lục Khảng cho biết đó là phiên họp lần thứ 10 của Ủy ban Chỉ đạo hợp tác song phương Việt Nam - Trung Quốc. Theo báo điện tử VGP News của Chánh phủ VNCS trình bày, “Hai bên cũng sẽ bàn biện pháp thúc đẩy giao lưu, hợp tác giữa hai nước trong thời gian tới trên nguyên tắc bình đẳng, cùng có lợi, phục vụ mục tiêu phát triển của mỗi nước”.
Chỉ ba tin này thôi cũng cho thấy trong thời TT Trump, phía Nhà Nước CSVN để cố len lỏi uốn mình qua ngõ hẹp của Đảng CSVN do phe thần phục TC với Tổng bí Thư Nguyễn phú Trọng cầm cân và Bắc Kinh định hướng ngoại giao CSVN phải ngưng đi du dây với Mỹ. Nhưng phía Nhà Nước tương kế tựu kế cần phát triển giao thương với Mỹ để nối lại mối dây “họp tác toàn diện” với Mỹ. Ngoại Trưởng Phạm bình Minh công du Mỹ thế nào cũng bàn bạc cụ thể với phía Mỹ về chuyến TT Trump đi VN hội nghị thượng đỉnh APEC tại Đà nẵng do VNCS luân phiên tổ chức.
Ô Phạm bình Minh là người đã tìm cách gặp Ngoại trưởng Tillerson bên lề Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao G20 ở thành phố Bonn của Đức. Ô. Minh bày tỏ “Việt Nam coi trọng và mong muốn tăng cường quan hệ hữu nghị, hợp tác, đối tác toàn diện với Hoa Kỳ trên cơ sở tôn trọng thể chế chính trị của nhau, đáp ứng lợi ích của nhân dân hai nước”. Ông cũng “nhắc lại việc lãnh đạo cấp cao Việt Nam đã mời Tổng thống Donald Trump dự Hội nghị Cấp cao APEC và các hoạt động đối thoại với doanh nghiệp tại Đà Nẵng tháng 11/2017”.
Ông Phạm Bình Minh là con trai của cựu Bộ Trưởng Ngoại giao Nguyễn cơ Thạch người đóng vai trò rất lớn khi CSVN mở bang giao với Mỹ. Nhưng Ông Thạch cứng rắn, không thần phục TC trong hội nghị Thành Đô nên TC áp lực Tổng bí Thư CSVN loại Ông ra khỏi Bộ Chánh trị Đảng và Ngoại Trưởng CSVN. Ông Minh là người từng du học ngoại quốc, không bị rào cản ngôn ngữ, được Thủ Tướng Nguyễn tấn Dũng cử làm bộ trưởng ngoại giao nhưng rất lâu mới được đề cử vào Bộ Chánh trị và nâng lên làm Phó Thủ Tướng. Ông Minh là một trong rất ít người còn lại trong nội các sau khi Tổng bí Thư Nguyễn phú Trọng loại TT Dũng, độc diễn làm tổng bí thư thêm một nhiệm kỳ.
Tuy Ô. Minh không đủ uy thế như Thủ Tướng Nguyễn tấn Dũng để nâng Nhà Nước lên và qui tụ lại những thành phần đổi mới xích lại gần Mỹ. Nợ nước, thù nhà tuy phải dồn nén, ẩn ức trong thâm tâm nhưng nhiều khi bất giác phát tiết ra ngoài khi Ông phải chụp hình gần những giới chức TC, mắt Ông Minh thường nhíu mày ngó xuống hay ngó phía khác, môi thường mím chặt, không cười. Khác với khi Ông chụp hình với các giới chức ASEAN hay Mỹ, mặt mày Ông tươi cười rất đẹp trai.
Từ khi TT Trump đắc cử và chấp chánh, Ngoại Trưởng Phạm bình Minh là người đầu của CSVN “tranh thủ” gặp tân Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson bên lề Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao Nhóm G20 tại Bonn (Đức).
Còn Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trên phương diện xã giao với tân chánh quyền Mỹ, Ông người thứ 19 điện đàm chúc mừng TT Trump đắc cử nhưng hơi trễ. Ông không nói nhiều được với TT Trump, một là qua điện thoại, hai phải qua thông dịch viên, mất thì giờ. Trình độ Anh văn của Ông Phúc nói “made in VN” mà Ông phát âm tiếng Anh theo kiểu đánh vần tiếng Việt là “ma - de VN” thì TT Trump nhứt định phải nhờ thông ngôn rồi. Thời lượng cuộc điện đàm báo trong nước nói khoảng 15 phút thôi, nếu chia ba, người nói, người dịch, người nghe thì mỗi người chỉ có tối đa 5 phút. Nhưng hơn 1 tháng sau, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tự đánh tiếng trên trang Facebook của chính phủ rằng ông đã “sẵn sàng” sang thăm viếng Mỹ để thúc đẩy quan hệ Việt-Mỹ và bày tỏ mong muốn Hoa Kỳ sẽ tiếp tục là đối tác của VNCS.
Và Chủ Tịch Nước Trần đại Quang vốn là đại tướng công an CS quen thói bảo mật giấu lá thơ của TT Trump gởi cho Ông. Nhưng bị Đại sứ Mỹ Ted Osius ở Hà nội “bật mí”. Nhơn khi Đại sứ đến gặp Chủ Tịch Quang, thông báo Ông được tái nhiệm, trước quan viên hai họ, Đại sứ Osius long trọng nhắc TT Trump có gửi Chủ Tịch Quang một thư từ hôm 23-3. Nhưng Phủ Chủ Tịch, Bộ Ngoại Giao, trang web của chánh phủ, báo đài” nhà nước không thấy phổ biến. Mãi một tuần sau khi đến gặp Chủ Tịch Quang, chính Đs Mỹ Osius mới nói ra. Và Chủ tịch Quang ở thế kẹt phải đáp lời, Ông gửi lời cám ơn tới TT Trump và bày tỏ “lãnh đạo Việt Nam sẵn sàng hợp tác duy trì và phát triển quan hệ giữa hai nước, thúc đẩy quan hệ đối tác toàn diện trên cơ sở cùng có lợi, tôn trọng thể chế chính trị, độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của mỗi nước”. Thế là báo đài” Đảng Nhà Nước phổ biến tổng quát, làm cho Chủ Tịch Quang lo sợ toát mồ hôi hột. Lo sợ Tổng Bí Thư Trọng nghi Quang đi với Mỹ theo con đường của TT Dũng dùng cưa lá liều cưa ghế của Trọng và tách Nhà nước ra xa Đảng. Lo ngại Thiên Triều Bắc Kinh triệt Quang như triệt Dũng vì thân Mỹ.
Dư luận chung trong và ngoài Đảng Nhà Nước đều thấy Chủ tịch nước Trần đại Quang nhận được thư của Tổng thống Donald Trump, là dấu chỉ Chủ Tịch Nước có khuynh hướng hay có cho người bí mật liên lạc với tân chánh quyền Trump. Nhiều phần người ấy là Ngoại Trưởng Minh là đầu dây mối nhợ, con thoi đủ tư cách, đủ khả năng gần gũi chánh quyền Mỹ, từng gặp Ngoại Trưởng Tillerson. Chính Ngoại Trưởng Tillerson mời Ngoại Trưởng Minh công du Mỹ. Trước khi đi Mỹ thì bị TC chận đầu nhưng không thể cản Ngoại trưởng Minh đi Mỹ được.
Phía Nhà Nước của VNCS thời TT Dũng đã cố gắng và khá thành công việc hợp tác toàn diện với Mỹ mà lãnh vực mạnh nhứt là kinh tế. Mỹ dù thời TT Obama hay thời TT Trump, tương quan kinh tế giữa Mỹ và VN vẫn bền vững và phát triển. Mỹ là thị trường tốt nhứt, lợi nhứt cho VN. Hàng hoá, thuỷ hải sản VN bắt đầu được dân Mỹ thích, như một thay thế cho hàng hoá, thuỷ hải sản made in China. Sinh viên VN du học Mỹ ngày tỷ lệ càng tăng cao so với các nước. Việt Nam hiện là đối tác thương mại lớn thứ 16 của Mỹ với kim ngạch thương mại 2 chiều đạt 52 tỷ đô la vào năm ngoái. Lượng hàng Mỹ nhập cảng vào Việt Nam từ Mỹ đạt hơn 10 tỷ đô la trong năm 2016, tăng hơn 43% so với năm trước đó. Kinh tế và chánh trị là môi với răng. Hợp tác kinh tế sẽ tiến dần sang chánh trị sớm muộn thôi.
Vi Anh
