Ông Helmud Kohl tháng 2/1990 tại Erfut, Đông Đức. Lần đầu tiên Đông Đức bầu cử tự do kể từ khi bức tường Berlin sụp đổ. REUTERS/Michael Urban
Ông Helmut Kohl, người đã thống nhất nước Đức 45 năm sau Đệ nhị Thế chiến, đặt nền móng xây dựng Liên Hiệp Châu Âu và là người giữ chức thủ tướng Đức lâu năm nhất trong thời hậu chiến (1982-1998), đã qua đời hôm qua 16/06/2017 ở tuổi 87. Nhiều lãnh đạo thế giới đã ca ngợi sự nghiệp của chính khách lỗi lạc đã ghi lại dấu ấn trong lịch sử nước Đức và quốc tế.
Theo AFP, sinh ngày 03/04/1930, ông Helmut Kohl là con thứ ba trong một gia đình Công Giáo ở Ludwidshafen, trung tâm kỹ nghệ hóa chất và là một trong các thành phố bị bom tàn phá nhiều nhất trong Đệ nhị Thế chiến. Khi chiến tranh chấm dứt, vừa mới 15 tuổi, Helmut Kohl đã được huấn luyện quân sự và sau đó theo học ngành luật và lịch sử. Năm 1959, ông được bầu vào ban lãnh đạo bang Rheinland-Pfalz của đảng Liên Minh Dân Chủ Thiên Chúa Giáo (CDU) và 10 năm sau trở thành bộ trưởng.
Năm 1973, Helmut Kohl được bầu làm chủ tịch đảng CDU và đến năm 1982 trở thành thủ tướng Đức. Chính khách xuất thân tỉnh lẻ, cao đến 1,93 m, thường bị các đối thủ chỉ trích là thiếu tinh tế so với những người tiền nhiệm Helmut Schmidt và Willy Brandt, nhanh chóng chứng tỏ là một chiến lược gia tài ba.
Ngay trong thời kỳ chiến tranh lạnh, mặc cho các phong trào phản chiến ủng hộ Liên Xô, Helmut Kohl không ngần ngại cho Hoa Kỳ triển khai các hỏa tiễn nguyên tử trên đất Đức.
Giờ phút vinh quang đến với Helmut Kohl vài tháng sau khi Bức tường Berlin sụp đổ ngày 09/11/1989, khi ông thuyết phục được các đồng minh phương Tây chấp nhận việc Đông Đức cộng sản và Tây Đức tư bản trở thành một quốc gia thống nhất.
Thủ tướng Kohl đang ở Vacxava khi nghe tin bất ngờ về Bức tường Berlin, ngay sau đó ông đến thành phố đang tràn ngập hân hoan, và nhanh chóng thảo ra kế hoạch thống nhất được trình cho Quốc Hội ngày 28/11. Bài diễn văn do vợ ông là Hannelore đánh máy tại nhà để tránh rò rỉ, đã gây ngạc nhiên cho các nước đồng minh. Châu Âu bực tức vì e sợ sức mạnh tương lai của một nước Đức thống nhất.
Bà Margaret Thatcher giận dữ : « Ông Kohl dám làm tất cả », Mikhail Gorbatchev cũng trách móc với François Mitterand : « Ông bạn Kohl của ông là một kẻ thô lỗ », còn tổng thống Pháp nhẹ nhàng nói : « Tôi yêu mến nước Đức đến nỗi tôi thích có hai nước Đức hơn ».
Lời hứa của ông Helmut Kohl là nước Đức thống nhất sẽ gắn bó với châu Âu, và chấp nhận đường biên giới Oder-Neisse với Ba Lan, được ấn định sau Đệ nhị Thế chiến, khiến Pháp ủng hộ dự án thống nhất. Để thuyết phục ông Mikhail Gorbatchev, Helmut Kohl tài trợ nhiều tỉ mark cho việc rút quân Liên Xô khỏi Đông Đức. Tổng thống Mỹ George Bush sau đó nhìn nhận : « Trong khoảng 1989 đến 1990, ông Helmut Kohl đã chứng tỏ tầm nhìn xa và lòng can đảm hiếm có ».
Sự nghiệp của ông bị vụ tai tiếng về tài chính của đảng CDU vào cuối thập niên 90 làm lu mờ, khiến Helmut Kohl đến năm 2000 phải từ chức chủ tịch danh dự của CDU, đảng phái mà ông lãnh đạo suốt 25 năm. Vào những năm tháng cuối đời, ông Kohl hiếm khi phát biểu, sức khỏe suy sụp và phải dùng xe lăn sau vụ ngã năm 2008.
Thế giới thương tiếc nhà kiến tạo châu ÂuTổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres cho biết « rất đau buồn vì sự ra đi của người bạn » có vai trò lớn trong lịch sử nước Đức và châu Âu.
Cựu tổng thống Mỹ George H.W. Bush (1989-1993) bày tỏ sự thương tiếc « một người bạn thực sự của tự do », và nhân vật mà ông coi là « một trong những nhà lãnh đạo vĩ đại nhất của châu Âu thời hậu chiến ».
Tại Bruxelles, các lá cờ châu Âu được treo rủ. Chủ tịch Ủy Ban Châu Âu Jean-Claude Juncker khẳng định cố thủ tướng Đức là « tinh túy của châu Âu » và cho biết : « Helmut qua đời khiến tôi đau buồn sâu sắc. Tôi hãnh diện được quen ông, mong rằng châu Âu tìm lại được sự kiên nhẫn, quyết tâm và lòng can đảm của ông ».
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron viết trên Twitter : « Là người kiến tạo nên một nước Đức thống nhất và tình hữu nghị Pháp-Đức, cùng với sự ra đi của Helmut Kohl, chúng ta đã mất đi một công dân châu Âu vĩ đại ». Kèm theo là bức ảnh nổi tiếng ông Helmut Kohl và François Mitterrand tay trong tay trước đài tưởng niệm Douaumont, nơi lưu giữ hài cốt 130.000 chiến sĩ trận vong trong Đệ nhất Thế chiến.
Nhà lãnh đạo cuối cùng của Liên Xô cũ, ông Mikhail Gorbatchev vinh danh « một nhân vật kiệt xuất », « đã để lại dấu ấn trong lịch sử nước Đức, châu Âu và thế giới ».
Thủ tướng Đức Angela Merkel, khẳng định ông Helmut Kohl « đã làm thay đổi hẳn cuộc đời » của bà. Từ một người vô danh, nhà vật lý bản tính nhút nhát ở Đông Đức được ông Kohl mời tham gia chính phủ sau khi Bức tường Berlin sụp đổ. Đến năm 1999 bà Merkel lại chiến thắng ông, lên làm chủ tịch đảng CDU.
Theo RFI
