Từ con phố một chiều tôi đi tìm thần rùa…
Bác ơi ở đây làm gì có rùa cái nhà bác này rõ dở hơi…
thần rùa nghìn năm mất ngủ chẳng biết làm sao gặp được thế rồi có lúc tơ tưởng bộ ngực thanh tân nhuễnh nhoãng thừa cơ lúc đêm xuống bứt đại một cụm hoa tưởng rằng sẽ hiểu được cả chặng đường dằng dặc từ bóng tối nhập nhòa xác thân.

Bác ấy ơi bề bề trong này cực ngon bác vào ăn thử đi…
Nhưng cô ơi tôi có hẹn với thần rùa thật mà…
Không nhận ra mặt trái của thời gian tôi chỉ có thể làm một hành vi ngớ ngẩn chưa từng thấy là nhìn sững cây hoa sữa mà tưởng như đang ngồi ở ngã sáu phố hàng kèn ăn bát phở giá hai xu chỉ có bánh nước lỏm lẻm…

Nha nhá tối tôi vẫn ngồi đây mơ màng về thần rùa
có kẻ ra bảo tôi bác ơi tối rồi bác ngồi đây muỗi đốt chết
ngay lúc đó tôi vỡ lẽ huyền thoại là đồ ngoạn hảo của kẻ thống trị bày biện trong tòa dinh thự nguy nga của hắn từ nhiều năm để che đậy sự thật bởi đối nghịch với sự thật không phải điều trá ngụy mà chính là huyền thoại.

Ai cũng biết huyền sử thần rùa, và chuyện một ông rùa già chết vài năm trước đây. Đoạn 5 ở trên với thể thơ xuôi kể chuyện hẹn hò với thần rùa rồi có lúc tơ tưởng bộ ngực thanh tân nhuễnh nhoãng… để bất ngờ vỡ lẽ, và khép lại thơ mộng liễu lài, như một số câu của đoạn thơ thứ 5. Đoạn thơ 6 ghi lại những ý nghĩ trước khi giã biệt quê hương quay về phương trời mình đang sinh sống, với một số đoạn, câu, tiêu biểu:

Làm sao tôi yêu được cái không phải của tôi
khi kí ức nằm chung hộp thuốc gây ảo giác
những cảm xúc chết
tôi không biết đổ đi đâu
…

Thật buồn cười ý nghĩ tôi sẽ tìm được điều gì
ngày trở về đứng trên sân gạch
ngôi nhà trăm năm ấy
hàng cây không chịu nhận lời chuộc tội
khước từ ngay cả một lời van nài làm quen
cửa mở nhưng tôi chỉ biết ngồi bệt
dưới thềm nhà
uông uông cơn ảo vọng
một trần gian hóa thạch.

Ký ức của tôi, những thứ tôi tin rằng có giá trị đẹp đẽ, bây giờ bị đặt nằm chung trong hộp thuốc gây ảo là một loại kỳ tích lịch sử của những con người khổng lồ bay bổng thì sao tôi có thể yêu được cái không phải của tôi? Nên sẽ rất buồn cười nếu tôi sẽ tìm được điều gì với thuốc gây ảo giác, có chăng là thứ cảm giác uông uông cơn ảo vọng, cảm thấy một trần gian hóa thạch, còn ngay cả những cảm xúc chết, những phế tích của ảo ảnh, cũng chẳng biết tôi phải đổ đi đâu. Nhà thơ chợt ước ao:
tìm cho tôi con đường trở lại chiếc cầu ánh bạc
nơi tôi có cuộc hò hẹn
với quá khứ vong thân
nơi người chết và người sống
cầm tay nhau hể hả.

*

Chiến tranh, cuộc chiến nồi da sáo thịt, đã tạo nên một đại bi kịch đối với những chiến sĩ tham dự còn sống sót. Cuộc sống sau đó của họ như là những con người bị bỏ quên, nhưng với họ, ký ức của một thời oanh liệt thì không bao giờ phai tàn trong tâm trí, có người vượt qua được nỗi ám ảnh, có người rơi vào một cuộc sống trầm cảm, tâm lý xáo trộn, gọi là “hội chứng chiến tranh”. Nhà thơ Trịnh Y Thư đưa ra một đơn cử, người lính già và cái chết của người cựu chiến binh này. Một tiêu biểu đầy ẩn dụ. Nếu là người yêu thích văn chương, đều có đọc qua những tác phẩm lớn viết về chiến tranh, tù đày bởi chiến tranh, để từ đó nhận thức sâu sắc về tính nhân bản. Chiến tranh về ý thức hệ giữa cộng sản chủ nghĩa và tự do chủ nghĩa còn đậm nét tàn nhẫn, bi thống hơn. Quốc gia nào nhanh chóng dứt bỏ nỗi ám ảnh của chiến tranh, họ sẽ nhanh chóng bắt kịp sự tiến bộ văn minh của nhân loại tiên tiến. Việt Nam là một nước nhỏ nhưng có chiều dài lịch sử đầy rẫy chiến tranh. Bóng ma chiến tranh sau 1975 vẫn còn như quỷ ám đối với những con người dính líu hay từng sống trong thời buổi chiến tranh ấy cho đến tận mãi 50 năm sau. Nhà thơ dành cho hình ảnh chiến tranh một tư duy bức xúc, về nhân bản hơn là phê phán lịch sử.

Người lính già sống suốt đời với kí ức chiến tranh
chết trong căn nhà ọp ẹp thị trấn Lake Forest…
…
Anh đã lầm lỡ bước vào cuộc đời này
âm thanh cuồng nộ của thế kỉ
chỉ làm anh lúng túng
...
…
Họ biến anh thành cỗ máy chỉ biết nghe mệnh lệnh
trong lúc rao giảng những lí tưởng cao vời
lí tưởng như thuốc phiện
nghe một lần anh như kẻ phiêu hốt say sưa
sẵn sàng chơi đùa cùng thần chết.
…
Cuộc chiến với kí ức
mới thực là cuộc chiến kinh hoàng
đốt cháy cả cuộc đời anh
…
Người lính già hôm nay đã chết
mặt trận yên tĩnh nhưng linh hồn anh không yên tĩnh
tôi nhìn anh lần cuối trong quan tài
bộ quân phục thẳng thớm như thể người ta vẫn ra lệnh cho anh tiếp tục chiến đấu dưới đáy ngục sâu.
…

Ngoài những người cầm súng, còn có thành phần gọi là “tù nhân chính trị”, là những đầu óc còn nguy hiểm hơn viên đạn bắn ra. Chế độ Cộng Sản dứt khoát không dung tha cho loại đầu óc có thể tạo nên cuộc cách mạng chống lại họ. Những trí óc có chất xám là kẻ thù của những kẻ cai trị, họ bằng mọi cách, tiêu diệt, nhân nhượng lắm là tống khứ ra khỏi lãnh thổ của họ, đó là giải pháp hay nhất. Thi sĩ họ Trịnh vào phân đoạn 8, đưa ra một bi kịch hiện tại của nước Việt. Không những phụ nữ bị bạc đãi ngay trong xã hội trong nước, còn bị “xuất cảng” với nhiều danh gọi, một cách chính thức hay không chính thức. Bất cứ xã hội nào, khi hạ cấp vai trò nữ phái, xem nữ giới chỉ như thứ hàng hóa có thể mua sắm, hưởng thụ vô tư, thì con cái của những con người này đầy ắp nỗi tự ti mặc cảm v.v. Quốc gia ấy sẽ tạo nên một xã hội thôi chột đạo đức con người, băng hoại phẩm chất con người; vì con quỷ lý trí làm chủ nhân ông, còn trái tim nhân hậu trở thành nạn nhân, và như thế, dân trí của quốc gia đó được xây dựng bằng tính xảo quyệt hơn là thiện lành, đưa đến tiền đồ của đất nước sẽ suy vong… Bước vào đoạn 8 của bài thơ:

Bây giờ thì tôi hiểu thành phố phóng thích tù nhân chính trị nhưng lại tống xuất tất cả các cô gái điếm lên tàu xuất dương du học. Về đâu thì làm sao tôi biết…

Ông nhạc trưởng vung tay điều khiển giàn nhạc, nhưng không ai buồn để ý đến ông bởi cô gái điếm số mười một trần truồng đứng trên boong nhoài nửa người ra ngoài thành lan can vẫy vẫy cánh tay trần chào mọi người trong lúc các cô khác cũng trần truồng nhảy cẫng xung quanh la hét.
…
Sân khấu Lịch sử cũng có những kẻ đứng trên ban công vẫy chào đám đầu đen đứng nghển cổ bên dưới, nhưng bọn họ làm gì có được khuôn mặt xinh đẹp và bộ dáng tươi vui như các cô gái điếm này…
…
Thật là phiền hà tôi vẫn không sao tìm ra cái gã Quá khứ chết tiệt trong lúc con tàu chở các cô gái điếm đã bắt đầu nhổ neo. Các cô đi rồi tôi biết bám víu vào đâu? Thời đại hoang tưởng bắt đầu khi thế gian không còn gái điếm, khi những chủ thuyết đạo đức, những triết học rối mù thay thế cửa hàng bán thuốc và vật dụng khích dâm để tôi một mình bơ vơ giữa đêm trắng.

Tôi thẫn thờ nhìn theo con tàu chở các cô gái điếm từ từ biến mất khỏi đường chân trời. Hình ảnh cuối cùng còn lại trong tâm trí mà tôi còn nhớ cho đến tận bây giờ là đôi vú lủng liểng nhễ nhại của cô gái điếm số hai trăm linh sáu. Bên cạnh tôi hai đứa trẻ đánh giày ngồi tranh luận sôi nổi về bản Hiến pháp mới cho một nước Cộng hòa không có thật.

Sang đoạn 9 bài thơ, nhân vật Tôi đặt mình vào thời đại Soylent Green. Đó là tên cuốn phim dựa theo nội dung một tiểu thuyết khoa học giả tưởng có tựa Make Room! Make Room! của tác giả Harry Harrison, xuất bản năm 1966, được dựng thành phim vào năm 1973, câu chuyện vào thời tương lai, xảy ra năm 2022 tại New York lúc đó có 40 triệu cư dân sống trong tình trạng đầy hỗn loạn, nhà cửa đổ nát; những người vô gia cư tràn đầy đường phố; nhiều người thất nghiệp. Những người không công ăn việc làm hầu như không có thực phẩm. Việc làm ở những xưởng công nghệ khan hiếm, phần lớn dân số sống sót nhờ các khẩu phần thức ăn do Tổng công ty Soylent sản xuất. Sản phẩm mới nhất của họ là Soylent Green, một loại “bánh kẹp Xanh” được quảng cáo là chứa “sinh vật năng lượng cao” từ Thế Giới Đại Dương, giàu dinh dưỡng và ngon miệng hơn so với những loại có trước đó màu “Đỏ” và “Vàng” ít tố chất dưỡng sinh. Đấy là do trái đất lâm vào tình trạng ô nhiễm cực cùng, thực phẩm từ thiên nhiên cung cấp đã cạn kiệt… Con người rơi vào hoảng loạn, xã hội đầy tội phạm… Tất cả như là sự báo động lâm chung thời hoàng kim của địa cầu.

Ô hay! 3 “màu” thực phẩm Xanh, Đỏ, Vàng chợt ngẫu nhiên khiến lóe lên ý nghĩ về màu cờ “Đỏ” của Bắc Việt Nam Cộng Sản, màu cờ “Vàng” của Nam Việt Nam Tự Do, hai thứ “thực phẩm” này đều làm cho con người bị “hoại sinh” chứ không cung cấp chất “dưỡng sinh” cho dân tộc. Sau bao nỗi ê chề của một “quá trình” chấm dứt chiến tranh, “thụ hưởng” hòa bình chưa được bao ngày tháng, người Việt Nam tràn ra biển XANH, dân Việt lại dâng lên một màu “Xanh” hy vọng, một “ý thức Xanh”, một loại thực phẩm mới Soylent Green, một “màu cờ Xanh mới” chăng? Còn có người rục rịch muốn thay luôn cả bài quốc ca! Hỡi ơi, người Việt lưu vong tị nạn lại bị phỉnh lừa thêm lần nữa! Cái “khăn rằn” màu “Xanh” “kháng chiến” cũng chỉ là cái bánh vẽ!!! Mà, trong một đoạn thơ phần kết, một cách trùng lặp, Trịnh thi sĩ than rằng:

ý thức xanh của tôi chỉ là món hàng giả mạo
chỉ đánh lừa được
những bản ngã yếu đuối
chỉ là chuyện thần tiên
cho những kẻ dại khờ


Đi vào đoạn thơ 9:

Khi tôi trở lại quả núi đã biến mất. Thật quá đỗi
lạ lùng, không thể tin có chuyện như thế trên đời,
một quả núi cao ba nghìn một trăm bốn mươi ba
mét mà có thể biến mất khỏi quả đất này…
…
Tôi quay sang hỏi cô gái đứng bên cạnh đường nào
lên đỉnh ngọn núi cao ba nghìn một trăm bốn mươi
ba mét, cô trố mắt nhìn tôi như thể tôi là kẻ đến từ
một hành tinh lạ. Cô bảo tôi đã từ lâu chữ núi không
có trong diễn ngôn của thành phố. Thời đại Soylent
Green đã đến mà tôi nào hay biết. Bất giác tôi cắm
đầu chạy thục mạng, chạy bất kì đi đâu miễn ra khỏi
chốn này, trên đầu tôi trung hòa tử Big Bang lả tả rơi
như tuyết đen làm mờ mịt cả bầu trời phế tích.


Đoạn 9 như là một ẩn dụ cảnh báo. Nhân vật tôi không còn chỗ dung thân, hai chữ lưu vong quá nhỏ bé, con người đang rơi vào tình trạng đánh mất Planet Earth trái đất mẹ. Tưởng tượng kinh hoàng hơn, trên đầu tôi trung hòa tử Big Bang lả tả rơi như tuyết đen làm mờ mịt cả bầu trời phế tích. Hắc động black hole ngoài vũ trụ trương lên nổ tung, bụi đen của nó rơi lả tả xuống tầng khí quyển địa cầu trông như một trời phế tích…

Những nhà khoa học vũ trụ đã nhiều phen lên tiếng thống thiết kêu gọi con người nên cùng nhau góp tay phục hồi lại màu XANH cho địa đàng trái đất. Đó là một “ý thức xanh”, xanh như loại thực phẩm xanh trong phim Soylent Green, thứ thực phẩm tạo cho con người ý thức về một thứ tội lỗi do con người gây ra đã không còn có thể cứu chuộc. Ý Thức Xanh còn mang ẩn dụ cho những sinh thái có mầm mống bị tận diệt, thí dụ như sinh thái của nước Việt, sinh thái của con người Việt, sinh thái của tâm thức Việt, chẳng hạn.

Chữ VIỆT trong ý nghĩa Việt Nam còn ẩn nghĩa VƯỢT: Vượt về phương Nam, mang trọn vẹn ý nghĩa đàn chim Lạc Hồng tộc Việt từ phương Bắc vượt về phương Nam khắc trên trống đồng, rồi trải qua 4000 năm tạo dựng nên một tổ quốc mà người Việt thừa hưởng ngày nay. Để rồi chỉ nửa thế kỷ sau khi thổ ngơi này khép lại cuộc nội chiến vào năm 1975, những người khổng lồ bay bổng bởi kỳ tích lịch sử này, và cũng chính bởi sự bay bổng của họ bằng đôi cánh Cộng Sản, họ lại biến thổ ngơi gọi là tổ quốc rơi vào một tình trạng mọi sinh thái đều đến mức báo động đỏ. Bầu trời ô nhiễm, biển ô nhiễm, sông ngòi ô nhiễm, rừng đẵn trống hoang, vườn cây ô nhiễm, ruộng đồng ô nhiễm, loài sống dưới nước nhiễm độc, thú rừng bị săn diệt, rau quả bị ướp độc, khô mắm bị ướp độc, thịt gia cầm bị ướp độc… và nguy hiểm nhất, con người bị ướp độc. (Xin mở ngoặc, xã hội dù như thế nào nhưng vẫn có những con người có trái tim thiện lành và có tâm thức trí tuệ, nên sẽ không bị ô nhiễm, và những con người ấy luôn có một vị trí được kính trọng). Nhiều tầng lớp con người giàu tiền, giàu thông minh, trí tuệ, đầy sinh lực, và cả phái nữ để truyền giống ˗ nếu phải nói như thế, lũ lượt và âm thầm bằng mọi phương cách, lìa bỏ thổ ngơi nước Việt đi ra ngoài thế giới tự do. Thử hỏi, cái đất nước đó rồi sẽ còn lại những gì ngoài số con người phải chịu trận ở lại sống còn trong niềm hy vọng gần như vô vọng???

Nhà thơ đúc kết bài thơ bằng sự trở về lại nơi chốn lưu vong nhưng có tự do thật sự dành cho con người. Ông diễn tả, qua một số câu thơ tiêu biểu trong đoạn 10, nói về một thứ ý thức xanh mang ý nghĩa khác:
…
Tôi là người về từ đại dương trầm tích
món vật tùy thân là tấm ảnh cũ nát nhàu
…
Ý thức xanh là chiến lược phòng thủ của tôi
để chống lại kẻ thù địch ngoa hiểm trong
thời đại lãng quên này
khi xung quanh tôi
người người nắm tay nhau
nhảy múa theo nhịp tiết bập bùng
của lửa thiêu.

Ý thức xanh là lời mời gọi các linh hồn oan ương
nhưng không hề hối tiếc một thời đã sống
họ về đây bảo tôi
đã qua rồi
tất cả đã qua rồi
nước phù sa vẫn nhóc nhách
chảy ngang con trổ
luồn lách giữa những
chân lúa đang hăm hở đơm bông.
…
Dẫu nuối tiếc giấc mơ tiền kiếp thì đấy cũng chỉ
là bào ảnh tường xanh trong ngoài màn sương trắng.
…
Năm tháng rồi sẽ trôi vào quá khứ đáng thương
ý thức xanh của tôi chỉ là món hàng giả mạo
chỉ đánh lừa được
những bản ngã yếu đuối
chỉ là chuyện thần tiên
cho những kẻ dại khờ
cả tin vào quy luật
…
Chiều nay một mình tôi đứng trên sân ga
chờ con tàu đem tôi ra khỏi bầu trời phế tích
không một kẻ tiễn đưa
cho tôi nói lời từ biệt
…
rồi con tàu trôi nhanh trong đêm
chẳng để lại dấu vết gì
dù chỉ là một làn khói mỏng.

Ngày giã từ quê hương của nhân vật tôi là một buổi chiều nơi sân ga, cô độc, độc hành lên đường. Con tàu đêm mang người rời xa cố quận cũng là đưa người ra khỏi bầu trời phế tích. Ở lại là phế tích, ra đi là ký ức. Con tàu cũng như đời người, chuyến tàu đó rồi cũng chẳng để lại dấu vết chi. Dòng sống vẫn tiếp tục luân chuyển luân hồi. Đời sống dù nơi núi cao, dù nơi rừng sâu, dù nơi vùng biển bao la, dù nơi sa mạc mịt mùng gió cát, dù nơi xứ nhiệt đới hay thổ ngơi tuyết băng, đã thành nếp sống, và con người sống nơi đó cũng đã sống thành nếp. Chỉ còn một thiểu số sắc dân du mục di chuyển theo mùa màng. Những con người sống quen độ cao ngút ngàn cây số nơi vùng Hy Mã Lạp sơn, hầu như không thể di cư xuống vùng đất thấp đồng bằng hay ngang với mực nước biển, họ bảo rằng cơ thể họ sẽ không chịu nổi nơi một áp lực nặng nề của sức hút trái đất. Đó là về mặt sinh thái địa dư.
Cũng thế, mặc dù chế độ Cộng Sản cho thấy nơi đất nước ấy không có nhân quyền thực sự, nhưng con người đã sống quen. Giống như loài thú hoang dã trước kia tự do nơi rừng núi ngút ngàn nhưng nay đã sống quen và được cung cấp thực phẩm không cần phải đi tìm, nơi cái gọi là thảo cầm viên ấy, chúng có thể còn cảm thấy an toàn hơn chốn rừng sâu núi cao. Ngay đến loài chim loài cá, nếu sinh ra trong lồng trong chậu thì đó là quê hương, là khung trời của chúng. Con người khi rơi vào tình cảnh bị giam hãm mới bức xúc ta thán cho cái cảnh “cá chậu chim lồng”. Khi con người bị cầm tù mới thèm thuồng bầu trời tự do ngoài song sắt.

Con người là loài sinh vật quyết định được một thổ ngơi định cư. Trí óc con người biết so sánh để chọn lựa cái gì an toàn và cái gì bất toàn, mặc dù mơ ước và hy vọng của con người không đơn giản như ý nghĩ về mục tiêu ấy, nhưng con người dám trả giá bằng sinh lực, bằng mạng sống, và còn bằng một niềm tin huyền bí thiêng liêng. Sự vượt thoát ồ ạt của một giai đoạn người Việt VƯỢT trùng dương đào thoát khỏi địa ngục kinh hoàng của những con người Cộng Sản lên ngôi cai trị một miền Nam tự do, đã chứng minh trong một ý nghĩa nào đó về quyết định một cuộc đời cho bản thân và gia đình để có một tương lai và một cuộc đời đáng sống.

Hiện tượng đang xảy ra hiện thời, tuy không ồ ạt, nhưng người Việt sống trong nước Việt, những ai có suy nghĩ lợi lạc xa, hầu như đều tìm cách rời khỏi nước Việt. Như là những cánh chim thiên di, trong âm thầm lặng lẽ, những người khi tạo được phương tiện, đều cho con cái họ, rồi đến họ, rời xa tổ quốc. Đừng vội bảo họ là những con người không yêu quê hương, họ chỉ muốn thoát khỏi ách cai trị, mà, họ cho là khiến cho con người không có một tương lai trí tuệ, một tương lai thật sự được sống tự do và được làm người.

Phế tích của ảo ảnh, theo tôi, chuyển tải một ẩn dụ khao khát về nhân bản, những ai muốn đi tới tương lai, con đường đó phải dứt bặt những hồn ma bóng quế của quá khứ. Chúng chỉ là những phế tích và sẽ tạo nên ngằn ngại nếu kí ức là cái bóng dính theo bước chân bước lên đường về tương lai. Lịch sử là thứ được tạo nên bởi “bên thắng trận”, kẻ chiến thắng trở thành những con người khổng lồ biết bay, họ cất cánh bay trong khung trời ảo tưởng; còn kẻ thua cuộc, nếu dại dột chết dần mòn một đời trong phế tích của ảo ảnh, thì cũng là nô lệ của trí óc cố chấp.

Muốn thay đổi một xã hội thối nát, cần có thành phần trí thức và trí tuệ đứng lên hợp sức làm cuộc cách mạng. Giống như đối với một người ăn mặc lố bịch, làm sao thay đổi con người đó? Thay đổi là thay đổi tư duy của tâm trí đó, chứ không phải dùng ngón tay chỉ vào trang phục của người đó rồi tuyên bố đây là những thứ không hợp thời hay không đúng cách, thì đó chỉ là cách cho mọi người nhìn vào cái khoác bên ngoài của họ, thỏa mãn sự khinh ghét của quần chúng nhìn vào lớp son phấn bôi trét trên mặt mày hay lớp áo quần dị hợm che trùm thân thể. Thế rồi kẻ kia sẽ thay bằng những trang sức trang phục lừa bịp tinh vi hơn, đánh lừa được những ánh nhìn thù ghét, trong khi con người bên trong lớp áo quần đó vẫn nguyên trạng. Giống vậy, cuộc cách mạng nếu có, là làm thay đổi tâm thức của con người cộng sản; còn cứ chỉ ra những việc làm ác độc hay nhũng lạm, chi chi của họ đi nữa, chẳng khác nào tố cáo cái lớp áo bên ngoài, hay lột y áo đó ra rồi chà đạp chửi rủa lên thứ áo quần tội lỗi; chứ nào diệt bỏ được cái con người mặc y áo ấy. Họ vẫn bình chân như vại! Dù vạch áo xem lưng thì cũng chả thay đổi gì cả.

Tôi không cố ý hay có dụng ý khoác cho bài thơ “phế tích của ảo ảnh” chuyển tải ngầm một ý hướng chính trị nào. Theo tôi, bài thơ mang tính trăn trở tâm thức, xuyên qua những thực trạng mà tác giả trải nghiệm cũng như nhận thức về mặt xã hội và con người, những cảm nhận hiện tại và ký ức quá khứ, cả hai đều khiến cho tâm hồn thi sĩ dâng lên một điệu buồn vô ngôn khó tả. Bài thơ không những bộc lộ những cảm nhận khi về thăm lại quê nhà còn đồng thời hiện lên những ký ức quá khứ chỉ còn là phế tích. Sau đó là những tư duy dành cho chính nơi ông đang sống như một quê hương thứ hai, nơi này, “con người” cũng tàn tạ theo một kiểu cách của thời đại tân tiến văn minh, trong khi trái đất càng ngày càng lâm vào tình trạng báo động do con người đang tâm hủy hoại địa đàng của sinh loại. Tư duy mang tính trăn trở triết lý và ẩn hiện lấp ló tính vô thường của đạo học phương đông, những phạm trù sâu sắc và vi tế.

Dĩ nhiên, tất cả sự tưởng tượng và lạm bàn bằng mượn bài thơ của thi sĩ Trịnh Y Thư chỉ là sự phóng tưởng của người viết. Có thể nhà thơ sau khi đọc bài tản mạn phiếm bàn này, sẽ mỉm cười một cách hiền hòa rằng tôi không có bất kỳ ý tưởng nào như bài viết nói lung tung lang tang này, đây chỉ là một bài thơ thơ mộng, một câu chuyện tưởng tượng bằng ngôn ngữ thi ca, như một vở kịch câm hay như một phim câm của Charlot, sự diễn tả bằng hành động và nét mặt tùy cảm nhận của khán giả mà quy cho là hài kịch hay bi kịch. Thơ mang tính cảm xúc chứ không mang tính lý luận.

Dù nói thế nào, thì thi ngữ và ý ngữ của bài thơ phế tích của ảo ảnh đã tác động đến cảm xúc của tôi, làm dâng tràn tuôn ra những tưởng tượng khi thả hồn bồng bềnh trôi theo hơi thở của bài thơ mà tưởng nhớ đến một quê hương chỉ còn nằm trong trí tưởng, trong giấc mơ, trong ký ức. Quê hương trong ký ức của tôi chỉ còn như một phế tích. Quê hương hiện tại tôi trở về đối diện dường như cũng là ảo ảnh. Quê hương trong tương lai ư? Ngay cả bằng ảo giác phong phú như xảo thuật điện ảnh Hollywood, tôi vẫn không tưởng tượng nổi một quê hương trong tương lai của tôi sẽ như thế nào. Made in USA? Made in China? Hay đã hóa thành một sa mạc hoang vu không có sinh vật vì mỗi hạt cát sa mạc này đều có chất độc chết người? Buồn thay! ...

11/2017
Lê giang trần/Việt Báo