Ảnh minh họa - Mùa Xuân Praha 1968 : Cảnh dân chúng Praha ra đường cố thuyết phục lính Liên Xô là không có nội chiến hay phản cách mạng gì cả tại đây. Sovfoto/UIG via Getty Images
Cách nay đúng nửa thế kỷ, ngày 5 tháng Giêng 1968, ông Alexander Dubcek được bầu làm lãnh đạo đảng Cộng Sản Tiệp Khắc. Sự kiện này mang lại cho quốc gia cộng sản Đông Âu một niềm hy vọng mới, điểm khởi đầu cho một thời kỳ tương đối tự do, thường được gọi là « Mùa xuân Praha ». Tuy nhiên, giai đoạn lạc quan kéo dài chỉ vài tháng, chấm dứt với việc Nga chiếm đóng Tiệp Khắc. Đối với nhiều người, 50 năm sau, can thiệp quân sự của Matxcơva trấn áp Mùa xuân Praha năm ấy vẫn còn là một vết thương lòng.
Thông tín viên Alexis Rosenzweig tường trình từ Praha,
« Có một bài hát vẫn còn là một biểu tượng đối với nhiều người Séc về Mùa xuân Praha và về sự vỡ mộng ghê gớm sau đó. Đó là bài ‘‘Lời cầu nguyện cho Marta’’. Từ nửa thế kỷ qua, bài hát thống thiết này – do ngôi sao nhạc nhẹ Marta Kubisova trình diễn - đã trở thành một bài quốc ca không chính thức của nước Cộng Hòa Séc. Lời cầu nguyện cho Marta bị cấm trình diễn cho đến khi khối cộng sản sụp đổ năm 1989.
Năm 1968, ca sĩ Kubisova từng tuyên bố ủng hộ ông Dubcek, nhà lãnh đạo có chủ trương xây dựng ‘‘một chủ nghĩa xã hội mang gương mặt nhân bản’’. Vai trò và tư cách của ông vẫn còn là đối tượng tranh cãi tại Praha. « Nỗ lực mang lại gương mặt nhân bản cho một chế độ tàn ác có nghĩa lý gì không ? », đó là lập luận thường được đưa ra để chấm dứt các tranh luận.
Trong 25 năm qua, đã có nhiều bộ phim và tác phẩm văn chương viết về Mùa xuân Praha, về giai đoạn tương đối hào sảng hồi ấy, và tiếp theo đó là một thời kỳ được gọi là ‘‘bình thường hóa’’ kéo dài, dưới sự chỉ đạo từ xa của điện Kremli, sau cuộc can thiệp quân sự gây chấn thương tinh thần.
Những người Séc lớn tuổi vẫn còn nhớ rõ địa điểm nơi họ ở vào ngày 21/08/1968, khi chiến xa Nga ập đến. Đối với khá nhiều người trong số họ, rõ ràng là Mùa xuân Tiệp Khắc và phong trào tháng Năm 1968 ở Pháp không có nhiều điều tương đồng, bởi Praha khi đó thiếu dân chủ và tự do ngôn luận. Chỉ 21 năm sau đó, ca sĩ Marta Kubisova rốt cục mới có thể cất tiếng hát bài ca cầu nguyện của mình, trước một đám đông nghẹn ngào xúc động ».

Theo RFI