Nạn kỳ thị ở Bắc Mỹ và sự lợi hại của internet

Hôm thứ Ba 15 tháng 5, một sự kiện không đẹp đã diễn ra tại quán ăn Fresh Kitchen ở Manhattan, New York City. Sự việc được thu hình bằng điện thoại.
Trong video, một khách hàng da trắng mắng vào mặt một nhân viên phục vụ và hai phụ nữ: “Tao nghe đứa nào cũng thấy nói – thằng đó nói, con đó nói. Khách của mày và nhân viên của mày nói tiếng Tây ban nha. Bọn nhân viên mày nói tiếng Tây ban nha với khách hàng khi họ phải nói tiếng Anh. Đây là nước Mỹ.”
“Đây là nước Mỹ!”
Khi một số người trong quán ăn cười phá lên, người này đe dọa, “Tao đoán là bọn chúng không có giấy tờ, lần gọi kế của tao là kêu cho ICE để họ đá từng đứa ra khỏi đất nước tao. Chúng đã có gan đến đây và sống bằng tiền của tao? Tao trả tiền welfare cho chúng; tao trả tiền để chúng có thể sống ở đây. Ít ra thì chúng cũng phải, tối thiểu việc chúng có thể làm là nói tiếng Anh.”
(https://www.youtube.com/watch?v=cSxMoKqn8ZA)
Đoạn video được đưa lên Facebook. Người đưa lên mạng xã hội, anh Edward Suaro viết, “Thật là hào hùng khi mắng mỏ hai phụ nữ và một nhân viên bất lực…”
Ngày hôm sau, nhà báo Shaun King của mạng The Intercept sau đó đưa video này lên Twitter. Ông King, một nhà báo mà tài khoản Twitter có gần một triệu người theo, yêu cầu những người theo ông giúp xác định danh tính “người hùng” trong video trên.
Sức mạnh của internet và mạng xã hội sau đó lập tức được chứng tỏ.
Nhân vật cáu kỉnh vì người ta không nói tiếng Anh ở quán ăn Fresh Kitchen nhanh chóng được nhận diện: Aaron Schlossberg, một luật sư chuyên về các vụ kiện tụng liên quan đến thương mại và bảo hiểm ở New York.
Chẳng những nhận ra tên tuổi, “cư dân mạng” còn phát giác thêm rằng anh luật sư này là một ủng hộ viên của đảng Cộng hòa (republican) và đã từng ủng hộ 500 đô la cho quỹ tranh cử của ứng cử viên Donald Trump năm 2016.
Thời điểm đó, vẫn là phát giác của cư dân mạng, Schlossberg bắt đầu có những hành động công kích di dân và người theo Hồi giáo. Từng có những video clip khác ghi lại những lần anh chửi bới người Do thái xuống đường ủng hộ dân Palestine. Anh ta còn đã có lần đánh một người da trắng khác và gọi ông này là thằng khốn ngoại quốc” trên vỉa hè Fifth Avenue.
Điều khá thú vị là ở mạng điểm của mình, Schlossberg khoe anh ta sử dụng tiếng Tây ban nha trôi chảy, có khả năng giao tiếp bằng tiếng Pháp và có kiến thức căn bản về tiếng Hoa và tiếng Hebrew (để câu khách của các sắc dân này?).
Mày đụng một phụ nữ Canada!
Trước vụ ở New York City vài tuần lễ, một trường hợp na ná như thế xảy ra ở thành phố Lethbridge, tỉnh bang Alberta của Canada.
Chuyện cũng đã diễn ra ở một quán ăn, nhà hàng Denny’s và cũng được thu hình bằng smart phone, rồi đưa lên mạng Facebook.
Đoạn phim này dài hơn, đến 5 phút.
(https://www.youtube.com/watch?v=mIjq8TaZhAc)
Trong phim, một phụ nữ nhảy chồm lên la hét một nhóm đàn ông đang ngồi ở bàn sau lưng bà ta.
Người đưa đoạn video lên trang Facebook của mình, anh Monir Omerzai kể rằng khi anh ta thấy bà phụ nữ này liếc tia nhìn nảy lửa về phía bàn của mình đã hỏi bà ta, “Is everything OK?”.
Omerzai không ngờ phản ứng của bà ta khủng khiếp tới vậy. “Bà ấy bắt đầu chửi chúng tôi, bảo rằng chúng tôi từ Syria, chúng tôi từ nước này, nước nọ đến.”
Và anh bắt đầu dùng phone để thu hình.
Trong video, nhân vật nữ này nói rằng: “mày đang đụng một phụ nữ Canada…”, “mày có chắc mày có đóng thuế không?”… “Tao sinh ra ở đây…” … “mày cút về cái xứ f…ing của mày đi.”
Có một đoạn cho thấy bà này đã chồm sang bàn của anh ta để xỉa xói, và người đàn ông đang ngồi chung bàn (về sau được biết là ông chồng) đã phải giữ bà ta lại.
Người đàn ông bị chửi bới đã định gọi cảnh sát.
(Một đoạn video khác, do một người khác ghi được và đưa lên mạng sau video của Momerzai cho thấy người đàn ông bị chửi nói: “tôn trọng mày… f… you” và một giọng phụ nữ ngồi gần đó la lên: “Con chó cái, hắn ta cũng là dân Canada như mày. Câm mồm lại đi.”
La Cucaracha: một cuộc trả thù rất đẹp
La Cucaracha là tên một bài dân ca Tây ban nha, thịnh hành ở Mễ tây cơ. Bài hát có nhiều phiên bản, nhưng phiên bản chính nói về một con gián (la Cucaracha nghĩa là con gián) bị mất một trong số sáu chân của nó. Vì mất một chân, nên nó không đi được. Với âm điệu rộn ràng, vui nhộn, bản dân ca đã trở nên quen thuộc với cả thế giới.
Mariachi group là một loại ban nhạc Tây ban nha có xuất xứ từ miền tây Mễ tây cơ. Các nhạc sĩ mặc trang phục Mễ tây cơ diêm dúa, đội nón rộng vành. Họ sử dụng các cây đàn guitar Mễ tây cơ vihuela (5 dây, cao tạo nhịp), guitarrón (6 dây, bass) và guitar 6 dây (trung) , kèn trumpet, và vĩ cầm.
Họ thường trình diễn trên đường phố, trong các đám tiệc, lễ hội và được coi là một nét đặc trưng của văn hóa Mễ tây cơ, văn hóa Latino.
Buổi chiều hôm thứ Sáu 18 tháng 5, ban nhạc Mariachi Tapatio de Alvaro Paulino với 5 nhạc sĩ đã trình diễn trên đoạn đường trước mặt cao ốc chung cư ở số 243 West 60th Street, đoạn gần 10th Avenue của New York City.
New York City là thành phố có nhiều sắc dân và nhiều ngôn ngữ nhất Hoa kỳ, màn trình diễn đó thể hiện một nét đẹp của Hiệp chủng quốc.
Dĩ nhiên là ban mariachi đó đã trình bày các bản nhạc Tây ban nha và Mễ tây cơ, và cuộc vui được gọi là một một Latin party – một cuộc vui mang màu sắc văn hóa Mỹ Latin, các quốc gia nói tiếng Tây ban nha và Bồ đào nha ở Châu Mỹ. Trong số các bản nhạc mà họ trình bày, có bản La Cucaracha.
Nhưng trước đó, cảnh sát New York đã kéo đến để lập một hàng rào trước cửa một cao ốc chung cư với 11 cảnh sát viên và những rào cản bằng kim loại.
Họ đến để giữ trật tự và để nếu cần bảo vệ cho Aaron Schlossberg, căn hộ của anh luật sư ở trong cao ốc đó.
Cùng với ban nhạc Mariachi và những điệu nhạc vui tươi, còn có cả gần 300 người đến dự buổi party. Và cùng với nhạc, còn có những biểu ngữ đả kích nạn kỳ thị.
Cuộc biểu dương nhằm “giáo dục Schlossber về văn hóa và ngôn ngữ Tây ban nha” qua một party Latin, và ban nhạc mariachi, thành hình được cũng là nhờ internet và mạng xã hội.
Luis Magaña, một người Mỹ gốc Mễ, thuộc tổ chức công lý xã hội Millennials For Revolution, nảy ra sáng kiến này. Anh đăng trong một event page (trang sự kiện) cũng trên facebook. “(Chuyện) coi tất cả các người nói tiếng Tây Ban Nha là dân ngụ cư không có giấy tờ không chỉ là dốt nát mà còn khá đáng buồn. Cũng hơi buồn khi ông Schlossberg nghĩ rằng tất cả người gốc Tây Ban Nha đều ăn welfare. Tuy nhiên, người gốc Tây Ban Nha không phải là những người buồn và chúng tôi sẽ sẵn sàng giáo dục bạn về văn hóa và ngôn ngữ của chúng tôi bằng cách tổ chức một lễ hội lớn.”
Ban đầu họ dự định gặp nhau ở trước văn phòng công ty luật của Schlossberg trên đường Madison Avenue. Tuy nhiên, địa điểm đã phải đổi sang chỗ ở của anh ta vì chủ nhân building nơi Schlossberg thuê để đặt văn phòng đã cắt hợp đông thuê chỗ, đuổi anh ta đi.
Tiền thuê ban nhạc mariachi cũng nhờ internet mà có, hơn 1000 đô la đã gom được qua một trang gây quỹ GoFundMe.
Mounita Ahmed, một người trong ban tổ chức nói với báo chí về buổi party độc đáo này: “Đây không phải là quấy nhiễu anh ta, chúng tôi ăn mừng văn hóa Latin và cho thế giới thấy rằng đối lại với một kẻ phân biệt chủng tộc sẽ có có hàng ngàn người đứng lên và xiển dương một cộng đồng. Chúng ta phải buộc anh ta chịu trách nhiệm, đặc biệt là khi chúng ta có một tổng thống đang trút (mọi thứ xấu xa) lên đầu các cộng đồng bằng cách gọi họ là súc vật và đến từ các nước hố xí…”
Cô Ahmed trấn an mọi ngưởi rằng sự kiện sẽ không có diễn biến xấu, “Chúng tôi mang chĩa ba và dao rựa đến trước căn hộ của anh ta. Điều chúng tôi mong sẽ xảy ra là anh ra bước ra, xin lỗi, và tham gia cùng chúng tôi. ”
Câu chuyện ở Alberta, Canada không được đẹp như thế.
Sức mạnh của internet và mạng xã hội
Người phụ nữ nhân vật chính trong video clip thu ở nhà hàng Denny’s cũng được mạng xã hội nhận diện.
Bà ta tên Kelly Pocha, người tỉnh bang British Columbia, nhân viên của một dealer xe hơi ở Cranbrook.
Bà Pocha sau đó đã lên tiếng với báo chí trên, cho rằng sự việc đã được trình bày “ngoài khung cảnh” và bà ta đã bị khiêu khích. Kelly Pocha kể với tờ báo địa phương Lethbridge News Now, “Chuyện bắt đầu với một cái nhìn, tôi quay lại nhìn vào một ông (bà Pocha dùng chữ gentleman ở đây) và ông ta đang nhìn chằm chằm vào tôi, tôi nói, “ Có chuyện gì không?” Ông ta nói,“ Không, không sao cả.”
Sau đó, khi bà ta quay lại và thấy ông này vẫn nhìn bà. Rồi bà Pocha quay lại lần thứ ba, những người ở bàn đó đang nói với nhau bằng một ngôn ngữ mà bà không thể hiểu được. Bà Pocha cho rằng họ đang cười mình.
Kelly Pocha cũng nói thêm rằng mình là một người mẹ có ba con làm ăn chăm chỉ, “bình thường không hề nói những thứ như thế” và hôm đó là một ngày “xúi quẩy” – an off day. Nếu tôi có thể quay lại sự việc và rút lại mọi chuyện tôi đã làm, nhưng tôi không thể.” Bà Pocha thêm rằng sau đó, bà đã xin lỗi nhân viên và quản lý nhà hàng Denny’s đồng thời bảo họ mình muốn xin lỗi những người mình đã lỡ buông lời kỳ thị.
Nhưng bà Kelly Pocha đã bị chủ nhân của Cranbrook Dodge đuổi việc sau khi cửa hàng này biết chuyện.
Thị trưởng Lethbridge Chris Spearman viết trên trang Facebook của ông rằng ông xấu hổ về sự việc này. “Chúng tôi đang ra sức giải quyết vấn đề phân biệt chủng tộc và thái độ cố chấp nhưng không thể ngăn chặn sự thiếu hiểu biết và hành vi thù nghịch của riêng từng cá nhân. Hầu hết các công dân của Lethbridge tự hào về danh tiếng của chúng tôi là một thành phố đón chào những người di trú và tỵ nạn.”
Một bộ trưởng của Alberta, bà Stephanie McLean đã đăng trên twitter một nhận định có vẻ bênh vực bà Pocha: “Vào lúc đầu của video có phải người đàn ông bên trái đã nói với bà ta “bà đòi được nói”, rồi nói một điều gì đó về mẹ của bà này?…”
Bà bộ trưởng đã bị sửa lưng ngay tức khắc, cũng bằng một cú tweet của một nhân chứng. Nhân chứng này khẳng định ông ta không nghe gì về mẹ của bà (Pocha) cả, và lúc đó họ đang nói chuyện bằng một thứ tiếng khác, bà ta đã quay lại và gây sự.
Kết quả là bà bộ trưởng đã phái xóa đoạn tweet của mình đi và xin lỗi. “Tôi xin lỗi về ý kiến của tôi. Tweet của tôi không được có hàm ý là có thể là một cái cớ cho hành vi trong video đó…”
Những video, hình ảnh trên các trang mạng xã hội về các sự kiện kỳ thị như hai trường hợp ở Lethbridge và New York City kể trên không phải là hiếm thấy.
Các diễn biến sau khi chúng được tung ra đã xác nhận sự hữu hiệu và tích cực của internet và các mạng xã hội (bên cạnh những mặt xấu của phương tiện tân tiến này). Sự kiện được truyền đi nhanh chóng, rộng rãi và các đáp ứng, phản ứng cho thấy cái xấu không thể bôi xóa hay che giấu được và trong xã hội Bắc Mỹ thành phần kỳ thị chưa là đa số và họ khó giành phần thắng.
Đỗ Quân